Sosyal adaletsizliği konu alan filmler; adalet kavramını, adaletsizlikleri ve bunların sosyal yaşama etkisini izleyiciye sunar. Yaşanan toplumsal ve sosyal eşitsizlikler; insanları bilinçlendirir, farklı pencerelerden bakma imkânı yaratır ve bunu beyaz perde aracılığıyla izleyiciye aktarır. Bazen gerçek olaylardan esinlenerek ortaya çıkan filmler ya da biyografik özellik taşıyan filmler, adaletsizliğe boyun eğmeyen karakterler, izleyicileri farklı yönlerden etkileyip onlara ilham kaynağı olabilir. Sosyal adaletsizliği konu alan en iyi 10 çarpıcı filmler listesini derledik. İyi okumalar dileriz.
1.Law Abiding Citizen (2009) – IMDB 7.4
Yönetmenliğini Felix Gary Gray‘in üstlendiği Law Abiding Citizen filmi bir intikam hikâyesi anlatıyor. Mühendis Clyde Shelton‘ın (Gerard Butler) evine giren hırsızlar kızını ve karısını öldürür. Bunun sonucunda katillerin yargılanmasını ister. Fakat katiller serbest kalır ve Clyde, katillerin cezasını kendisinin vermesi gerektiğini düşünerek bir ölüm makinesine dönüşür. Film birçok dramatik etmen içermektedir, bu da izleyicide gerilim ve aksiyon hissiyatı oluşturuyor. Adalet savunucusu olarak yansıtılan Clyde aslında adalete ulaşmaya çalışırken birçok etiğe aykırı davranışta bulunuyor ve film genellikle buna odaklanıyor. Filmde Clyde’ın yaşadığı adaletsizlik üzerinden, ülkedeki adalet sisteminin çürümüş kısımları ele alınır.
2. 12 Angry Men (1957) – IMDB 9.0
Sidney Lumet’ın yönettiği 12 Angry Men ( 12 Kızgın Adam) filmi; Jüri üyesi olarak görevlendirilen on iki adamın, bir cinayet davasındaki rolü işlenir. Babasını öldürme suçuyla yargılanan genç bir adamın suçlu olup olmadığına, on iki jüri üyesi karar verecektir. Jüri üyeleri, bazı ön yargılar ve sorunlara rağmen bir karar almak zorunda kalırlar. İlk oylama sonucunda, jürilerden on biri genç adamın kesinlikle suçlu olduğunu savunurken, sadece bir jüri gencin suçlu olamayabileceğini savunur. Film sosyal, psikolojik ve hukuksal problemlere çözüm sunar. Film, jüri üyelerinin davranışları üzerinden toplumsal dışlama, ötekileştirme ve ön yargı gibi kavramları gerçekçi bir anlatımla izleyiciye sunar. Birçok önemli dalda ödüllere aday gösterilmiş ve Henry Fonda‘ya En İyi Yabancı Erkek Oyuncu Ödülü kazandırmıştır.
3. The Judge (2014) – IMDB 7.4
David Dobkin’in yönetmenliğinde ve başrollerinde Rober Downey Jr., Robert Duvall gibi parlak oyuncuların yer aldığı film, başarılı bir avukat olan Hank Palmer‘ın, annesini kaybetmesi üzerine memleketine dönmesi ve devamında gerçekleşen olayları konu alır. Yargıç olan babasıyla anlaşamayan Hank, annesinin vefatı üzerine kasabaya döndüğünde karşılaştığı olaylar şaşırtıcıdır. Babası Joseph Palmer, yıllar önce davasına baktığı bir adamın ölümüyle bağlantısı olup olmadığı üzerine yargılanır. Hank kendini babasını savunurken bulur. Film genel olarak aile bağlarını, geçmişin kaçılmazlığını ve adaletin eksiklikleri üzerine odaklanıyor. Robert Downey Jr. ve Robert Duvall karakterlerin derinliklerini izleyiciye çok iyi bir şekilde hissettirmişlerdir. Mahkeme sahneleri, aksiyonun en zirve noktasını bize göstermiştir. Film genel olarak izleyicilerden tam not almıştır.
4. Les Miserablés (1998) – IMDB 7.4
Victor Hugo‘nun Sefiller adlı kitabından uyarlama olan film, yönetmen Billie August tarafından çekilmiştir. Daha birçok adaptasyonu olan Les Miserablés (Sefiller) filmi, özellikle 19. yüzyıldaki Fransa’ya ışık tutar ve insanların kötü yaşam şartlarına, onlara uygulanan yaptırımlara odaklanır. Fakir bir adam olan Jean Valjean (Liam Neeson), bir gün aç olduğu için somun ekmek çalar. Yakalandığında çok büyük bir cezayla karşılaşır ve 19 yıl hapiste kalır. Bir süre sonra bağışlanan Jean, hayatını bambaşka bir noktaya taşımıştır. Hapisten çıktıktan sonra sanayici ve belediye başkanı olan Jean, hayatının belki de en iyi dönemini yaşamaktaydı. Daha önce Jean’ın tutulduğu hapishanede müfettişlik yapan Javert, Jean’ın aslında suçlu olduğuna dair şüphelenir ve bu şüphenin peşinden gider. Film 19. yüzyıl Fransa’sının adalet sisteminin sembolü olan müfettiş Javert ve sistemin kurbanı olan Jean karakterlerinin arasındaki çatışmayı izleyiciye sunar. Film merhamet, adalet, toplumsal eşitsizlik, bağışlama gibi temalara odaklanır. Karakter değişimleri oldukça dikkat çekicidir. Jean Valjean’ın bir suçludan, hayırsever bir adama dönüşmesi; aslında insanların iyi taraflarının da olduğunu, herkesin ikinci bir şansı hak ettiğini vurgular.
5. The Pursuit of Happyness (2006) – IMDB 8.0
Yönetmenliğini Gabriele Muccino‘nun yaptığı film gerçek bir hayat hikâyesine dayanır. Amerikalı girişimci Chris Gardner (Will Smith), finansal sıkıntılar yaşarken oğlu ile hayatta kalmaya çalışır. İşsiz kaldığı dönemde yaşadığı sıkıntılar yüzünden ev kirasını ödeyemez. Oğlu Christopher’la evsiz kalan Chris, yaşam şartlarına rağmen hayatta kalmaya çalışır. Gardner’ın iş bulma sürecinde yaşadığı engeller, baba oğulun hayatta kalma mücadelesi; sosyal eşitisizlikleri ve adaletsizliklere ışık tutar. Oğluyla partner olarak oynayan Will Smith, aralarındaki baba oğul ilişkisini izleyiciye samimi bir şekilde aktarmıştır. Ben filmi izlerken bunu tüm benliğimle hissettim, bundan dolayı izlemenizi şiddetle tavsiye ederim. Gardner’ın hayata ve sisteme karşı pes etmeyen duruşu, herkese örnek olma niteliğindedir. Oscar’a adaylığı olan film, Altın Küre ödüllerinde Will Smith’e En İyi Erkek Oyuncu Ödülü‘nü kazandırdı.
6. To Kill a Mockingbird (1962) – IMDB 8.0
Harper Lee’nin To Kill a Mockingbird adlı romanından uyarlama olan ve yönetmenliğini Robert Mulligan‘ın yaptığı film, 1930’lu yıllarında beyaz bir kadının ırzına geçtiği iddiası ile suçlanan siyahi bir gencin savunmasını konu alır. İdealist ve işini hakkıyla yapmaya çalışan avukat Atticus Finch (Gregory Peck) bu davayı üstlenir. Fich, toplumsal ön yargılara karşı adaletin yolundan sapmayarak mücadeleye devam etmiştir. Davanın etkileri, genel olarak dönemdeki yaşanan eşitsizlikler, ırkçılık teması ve adaletle ilgili temalar işlenmektedir. To Kill a Mockingbird (Bülbülü Öldürmek) filmi, adalet, eşitlik gibi temaları etkileyici şekilde işlemiş ve izleyicilere ilham vermişitir. Gregory Peck, bu filmdeki performansıyla En İyi Erkek Oyuncu dalında Oscar ödülü kazanmıştır.
7. Erin Brockovich (2006) – IMDB 7.5
Yönetmenliğini Steven Soderbergh‘in yaptığı film gerçek bir karakterin hayatını konu alır. Film, çevreci iklim aktivisiti olan Erin Brokovich (Julia Roberts)’in hayatını ele alır. Başkarakterimiz; işsiz, üç çocuklu ve bekâr bir annedir. Bir hukuk bürosunda işe başlayan Erin, Kaliforniya’da ki bir şirketin yerel su kaynaklarını zehirlediğini ve bundan dolayı insanların bazı hastalıklardan muzdarip olduğunu öğrenir. Erin çalıştığı hukuk bürosuyla anlaşma yapıp şirkete dava açar. Bu çevre felaketine karşı çıkan Erin, hukuk mücadelesi başlatır. Filmin gerçek bir hikâyeye dayanması, izleyicide yaşanmışlık duygusu uyandırıyor. Erin’in adalet arayışına odaklanan bu film Julia Roberts‘a En İyi Kadın Oyuncu dalında Oscar kazandırmıştır.
8. A Few Good Men (1992) – IMDB 7.7
Yönetmenliğini Rob Reiner’ın yaptığı A Few Good Men filmi Amerika’da Deniz Kuvvetleri’nde geçen bir genç bir deniz subayının hikâyesini konu alır. Avukat ve deniz subayı olan Daniel Kaffee (Tom Cruise)’nin, iki deniz piyadesinin bir arkadaşını öldürdüğü iddiasıyla suçlandıkları bir davayı üstlenir. Kaffee, diğer subaylar ve teğmenlerle psikolojik bir savaş verir. Film genel olarak adalet, askeri disiplin, düzen, gücün kötüye kullanımı gibi özel temalara odaklanır. Filmde etik değerler, adalet olgusu çarpıcı bir şekilde tartışılır. Askeriye gibi asil bir kurumda yaşanan eşitsizlikleri, adaletsizlikleri ve etik olmayan davranışlar konu alınır ve önemli aktörlerin oyunculuklarıyla çarpıcı sahneler ortaya çıkar. Amerikan sinemasının klasiklerinden biri olarak kabul edilen bu film birçok dalda ödüle aday gösterilmiştir.
9. Dead Man Walking (1995) – IMDB 7.5
Tim Robbins tarafından yönetilen film, ölüm cezasına çarptırılan bir adam (Sean Penn) ile mahkuma manevi anlamda destek olmaya çalışan bir rahibe (Susan Sarandon) arasındaki ilişkiyi konu alır. Bir genç çifti öldürmek ve tecavüz etmek suçlarıyla yargılanan Matthew Poncelet (Sean Penn) altı yıldır ölüm hücresinde yatmaktadır. Matthew, kendisinin suçsuz olduğuna inanarak rahibe Helen Prejean (Susan Saradon)’dan mektup aracılığıyla yardım ister. Helen, bazı gerekçeler sunarak Matthew’i kurtarmaya çalışır. Film bazı duygusal sahneler içerir ve karakterlerin içsel dünyasını gerçekçi bir şekilde gözler önüne serer. Matthew’in yardım arayışı; sonucunu bilmesine rağmen, rahibeden yardım istemesi, filmin ana temalarına odaklanmaktadır ve hikâyenin dramatik yapısını oluşturmaktadır. Film birçok önemli ödüle aday olmuştur ve Susan Sarandon’a En İyi Kadın Oyuncu dalında Oscar kazandırmıştır.
10. Philadelphia (1993) – IMDB 7.7
Jonathan Demme tarafından yönetilen film, eşcinsel bir avukat olan Andrew Beckett‘in hayatına odaklanır. AIDS ve HIV pozitif hastalığından muzdarip ve başarılı bir avukat olan Andrew Beckett (Tom Hanks) haksız sebeplerle işten çıkarılır. Kendisine yapılan haksızlığa karşı mücadele etmeye karar verir. Avukat Joe Miller ise önce ön yargılı yaklaşır fakat daha sonra Andrew’e yardım etmeye karar verir ve ayrımcılık davası açarlar. İki başarılı avukat adaletsizliğe karşı hukuk mücadelesi verirler. Ayrımcılık, homofobi, adalet, gurur gibi temalara odaklanan filmde, toplumun aksayan yönlerine odaklanılır. Film, izleyicilere adaletsizliğe karşı durulması gerektiğini ve toplumda dışlanan insanların da var olduğunu vurgulamıştır. Birçok ödüle aday gösterilen Philadelphia, Altın Küre ödüllerini kazanmıştır.
Kaynakça:
Renshaw, Jack. “Law Abiding Citizen: Disenchantment, Justice, Modernity and the Exception.” Medium, 5 Jan. 2022, Web. 30.01.2025
Admin. “12 Angry Men (12 Öfkeli Adam) Üzerine – Yedi Pencere.” Yedi Pencere, 7 Jan. 2016, Web. 30.01.2025
Chang, Justin. “Variety.” Variety, 28 Sept. 2014, Web. 30.01.2025
“Les Miserables Movie Review and Film Summary (1998) | Roger Ebert.” Roger Ebert, Web. 30.01.2025
“‘Umudunu Kaybetme’ (the Pursuit of Happyness) Filminin Konusu Nedir? | Öğretmenlerin İzlemesi Gereken Filmler.” Geleceğin Öğretmeni Akademisi | Hayal Senin Gelecek Senin, Web. 30.01.2025
“Bülbülü Öldürmek – Sinemalar.com.” Sinemalar.com, Web. 30.01.2025
“Erin Brockovich Review | Movie – Empire.” Empire, Web. 30.01.2025
Aucoin, Joey. “Handling the Truth: A Few Good Men (1992) — Talk Film Society.” Talk Film Society, 7 Aug. 2018, Web. 30.01.2025
“Ölüm Yolunda.” The Movie Database, Web. 30.01.2025
Film, Into. Philadelphia: Film Guide. Web. 30.01.2025
