Quis custodiet ipsos custodes: Bekçilere kim bekçilik edecek?
Dan Brown’ın ilk kitabı “Digital Fortress” yani “Dijital Kale” adlı kitaptan bahsedeceğim. Kırılamayan bir kod, muhteşem aşık karakterler, değişmeyen tipler ve hackerlığın dayanılmaz hafifliği üzerine…
Aslında bu kitabın içeriğinden ziyade, biraz kısır döngü içinde olmasından bahsetmek istiyorum. Roman bir şifre çözümü olayı ile ilerliyor. Son otuz sayfası da en heyecanlı sayfaları sanırım. Kimi zaman bu şifrenin kolay olduğu üzerine de eleştiri yapılmış. Ama Dan Brown, kitabın içine öyle olaylar katmış ki bence yeterince karışık bir olay örgüsü oluşturmuş.
Karakterler ve olay örgüsü aynı prototip üzerinden ilerliyor. Zaten yazarımızın karakter ve kriminal olayları hep aynı çizgide. Buna edebiyat dilinde “poetika” ya da “üslup” deriz.
Quis custodiet ipsos custodes
Bu romanın asıl özelliği bir temel sorgulama yaratması, zannımca felsefi bir sayfa da açıyor bu cümleyle. “Bekçilere kim bekçilik edecek?” Bu öbeği ilk olarak Juvenal, Satires adlı eserinde kullanmış.
Tabi bu söz öbeği sadece yazara özgü değil. Eski Roma milletinin de felsefi bakışı bir nevi. Asıl anlatmak isteği bekçiler değil, tüm koruyucular. Kimine göre tanrı, kimine göre başka bir yaratıcı.
Aşağıdaki soruları da çağırıştırır yazar. Elbette bunu bilinçli yapıyor.
– Sorgucuları kim sorgulayacak?
– Yöneticileri kim yönetecek?
– Kurtarıcılardan kim kurtaracak?
– Telefonlarımızı dinleyenleri kim dinleyecek?
– Bizi gözetleyenleri kim gözetleyecek?
– Yasalara uygunluğumuzu denetleyenlerin yasalara uygunluğunu kim denetleyecek?
Burada yazarın anlatmak isteği aforizma, insanoğlunu koruyanların kim tarafından korunduğu aslında. Her şeye sorgulayıcı bir özellik getiriyor Dan Brown. Aslında bir Büyük Birader yaratmayı da amaçlamış olabilir. Orwell, dönemin siyasi zeminini hareket ettirmiş, lakin Brown, direkt olarak hikaye üzerinden bir aforizma sağlamış olmalı ki, hikaye bir aforizma doğrultusunda ilerlemekte. -Orwell’in daha siyasi bir çizgide ilerliyor olması malum- Gerçekten bizi koruyan bekçileri kim koruyacak?