İlber Ortaylı, ‘Bir Ömür Nasıl Yaşanır’ adlı kitabında mutlaka okunması gereken 25 kitaptan bahseder. Bu kitaplar arasında Türk edebiyatı geleneğinin içerisinden gelen kitaplar olduğu gibi yabancı eserler de vardır. Gerek Osmanlı Tarihi gerek Türkiye Cumhuriyeti devri veyahut gerçek edebi eserlerden oluşan 25 kitabı sizler için derledik.
- Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlı tarihi alanında dünyanın tartışmasız en büyük isimlerinden biri olan Halil İnalcık’ın Osmanlı tarihinde topluma, ekonomiye, sultana ve siyasete dair yazdığı mühim araştırmaları, iki cilt hâlinde yayımlanmıştır. İlk ciltte Osmanlı toplumunun aslî unsurlarından sipahileri ve köylüleri, İslâm arazi ve vergi sistemini, raiyyet rüsûmunu; ikinci ciltte ise, Osmanlı tarihinde dönemler meselesiyle başlıyor. Hemen ardından İnalcık, “Âşıkpaşazâde tarihi nasıl okunmalı?” diye sorarak tarih yazımı düşüncelerini söylüyor.
- Johann Wolfgang von Goethe, Batı-Doğu Divanı: Hâfız divanından etkilenen ve Şark’a açılma hevesinde olan Goethe, sıkıcı bir ruh atmosferi yaratan Fransız-Alman çekişmesinde bu divanı yazar. Söz konusu eser bir anlamda bir “kaçış”tır. Eser, Goethe’nin Hâfız divanından kaynaklı Şark ve İslam algılayışını dile getirmesinin yanı sıra Avrupa kültürünün temelleri olarak bilinen Antik Roma-Yunan mitolojisinden yansımalar da kendini arada bir hissettirir.
- Hafız Divanı: Hafız, İran şiirine çığır açacak ölçüde önemli yenilikler getirmiştir. Şiirlerinde hayatı, dünya nimetlerini ve gündelik olaylardan kaynaklanan duyguları konu olarak işlemiştir.
- Yaşar Kemal, İnce Memed: Otuz iki yıllık bir zaman diliminde yazılan İnce Memed dörtlüsü, düzene başkaldıran Memed’in ve insan ilişkileri, doğası ve renkleriyle Çukurova’nın öyküsüdür. Yaşar Kemal’in söyleyişiyle “içinde başkaldırma kurduyla doğmuş” bir insanın, “mecbur adam”ın romanıdır.
- Fuzûlî Divanı: Fuzuli ‘hiç kimseden aşağı değildir. Padişah gibi bir fakirdir, muhteşem bir yoksul. Yürüyüp giden tahtı, gözyaşıdır, bayrağı, ah! Bela ve derd, yanından ayrılmayan kullarıdır, cefa ve cevir, adamları’
- Beatrice Forbes Manz, Timurlenk: Uzun yıllar boyunca inşa ettiği Türk-Moğol kültürü, ölümünden sonra yerini Türk-İslam kültürüne bırakmış ve Osmanlılar, Safevîler, Babürlüler gibi büyük imparatorluklar için ilham kaynağı olmuştur. Timur’un (Aksak Timur, Timurlenk, Temür) destansı ismi tarihteki unutulmaz yerini almıştır. Timur döneminin toplumsal-kültürel yapısı üzerine ciddi çalışmalar yapmış Beatrice Forbes Manz’ın akıcı bir üslupla kaleme almıştır.
- Corci Zeydan, İslam Uygarlıkları Tarihi: İslam tarihinin, ağırlıklı olarak da Osmanlı öncesi dönemin ele alındığı bu ünlü eserinde Corci Zeydan, İslam uygarlığı ve Arap halkları konusunda hayli zengin bir kaynak sunar.
- Bernard Lewis, Bir Ortadoğu Tarihçisinin Notları: Modern Türkiye’nin Doğuşu ve Ortadoğu kitaplarıyla Türkiye’de çok iyi tanınan bu duayen tarihçinin Tarih Notları: Bir Orta Doğu Tarihçisinin Notları tarih yazımı açısından da önemli bir kitaptır.
- Lev Nikolayeviç Tolstoy, Savaş ve Barış: Napolyon’un 1812’de Rusya’yı işgalini ve bu savaşın, özellikle aristokrat çevrelerde yarattığı altüst oluşu, son derece gerçekçi sahnelerle, ayrıntılı ve derinlikli analizlerle yansıtan bir başyapıttır.
- William Shakesper, Kral Lear: Shakesper, yozlaşan dünyanın çaresi olmayan çöküşünü ele alır. Bu oyunun kurgusu, karakterleri, felsefeli konuşmaları, evrenselliği ve zaman aşımına uğramayacak insani boyutuyla ortaya çıkan görünüm, Shakespeare’in hiçbir tragedyasında görülmeyen ölçüye ulaşır.
- Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, Yüzbaşının Kızı: Yüzbaşı’nın Kızı’ndan Byelkin Öyküleri ve Erzurum Yolculuğu’na bu önemli anlatıcının tüm öykü ve romanları zamandizinsel sıralamayla bir arada okura sunulmaktadır. Ataol Behramoğlu çevirisini yapmıştır.
- A. Pavlavic Çehov, Vanya Dağı: Emekliye ayrılmış bir Profesör olan Serebryakov’un yeni eşi Yelena ile birlikte bir önceki eşinden olan kızı Sonya, Sonya’nın dayısı Vanya ve eski kayın validesi Maria’nın yaşadığı çiftliğe taşınması ile başlayan olaylar zincirini Çehov’a özgü bir mizah anlayışı ile aktaran “Vanya Dayı”, bir yandan da aile ilişkileri üzerinden bir sistem eleştirisidir.
- Gustave Flaubert, Madame Bovary: Yayımlanan ve kamuoyunda hayat-edebiyat ekseninde ciddi tartışmalar yaratan ilk romanı Madame Bovary’dir. Madam Bovary’nin bu mücadelesini ve sürüklendiği çıkmazı anlatan roman, tutkulu bir hikâyenin gerisinde evlilik, cinsellik ve zenginlik kavramlarını sorguluyor.
- Kont Galeazzo Ciano, Savaş Günlükleri: İkinci Dünya Savaşı ve Mussolini İtalyası’na ışık tutan temel kaynaklardan biridir.
- Amin Maalouf, Semerkant: Amin Maalouf, “Afrikalı Leo”dan sonra bu kez Doğu’ya, İran’a bakıyor. Ömer Hayyam’ın Rubaiyat’ının çevresinde dönen içiçe iki öyküdür. Hayyam’ın Semerkant’ında başlayan ve Antantik’te devam eden bir serüvendir. Bir el yazmasının yazılışının ve yüzlerce yıl sonra okunurken onun ve İran’ın tarihinin de okunuşunun öyküsü/tarihini anlatır.
- İhsan Oktay Anar, Puslu Kıtalar Atlası: Geçmiş üzerine,dünya hali üzerine,düşler ve puslu kıtalar üzerine bir romandır.
- Tayyip Gökbilgin, Milli Mücadele Başlarken: Prof. Dr. M. Tayyib Gökbilgin’in alanında öncü çalışması Milli Mücadele Başlarken, hem o günlere şahitlik etmesi hem de yazarının yaklaşımları itibariyle dönemi anlatan en iyi kaynaklar arasında gösterilmiştir. Mondros Mütarekesi’nden Sivas Kongresi’ne dek uzanan ve Milli Mücadele’nin başlangıç dönemini adım adım izleyen ilk cildi, Sivas Kongresi’nden Büyük Millet Meclisi’nin açılmasına kadar olan ikinci cilt takip eder.
- Şevket Süreyya Aydemir, Suyu Arayan Adam: İlkokul öğretmeni olarak yetişmek üzereyken, Birinci Dünya Harbinde savaşa katılan ve sonra Büyük Turan’ı kurmak yolunda Kafkas, Hazer ülkelerine koşan bir Türk gencinin hikayesi anlatılır.
- Resad Ekrem Koçu, Yeniçeriler: Yeniçeri Ocağı’nı, kuruluşundan “şehir eşkıyası”na dönüşüp kaldırılışına kadar, bütün tarihi içinde ele alan bir kitaptır.
- Feridun Emecen, Yavuz Sultan Selim: Yavuz Sultan Selim, kısacık iktidarı döneminde ülkesini başarıdan başarıya taşımış, sahip olunan toprak miktarını üç katına çıkarmış bir Osmanlı sultanıdır. Daha yakından tanımak isterseniz bu kitabı okuyabilirsiniz.
- Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar: Devlet-i ‘Aliyye, Osmanlı tarihçiliğinin çağımızdaki en büyük isimlerinden Halil İnalcık’ın yarım yüzyılı aşan çalışmalarının bir ürünüdür. Osmanlı Devleti’nin bir beylikten Orta-Doğu ve Balkanlar’ı hükmü altına alan güçlü ve köklü bir imparatorluk haline gelişine odaklanıyor.
- Cihan Piyadeoğlu, Sultan Alp Arslan: Sultan Alp Arslan üzerine hem akademik ihtiyaçları karşılayacak hem de akıcı üslubuyla tarih severlerin merakını giderecek bu çalışmayla, geri planda kalmış Selçuklu tarihi ile Sultan Alp Arslan’ı yeniden gün yüzüne çıkıyor.
- Sâdi-i Şirâzi, Bostan: Bostan, Doğu edebiyatının elden ele, dilden dile dolaşan en büyük eserlerindendir. Tasavvuf anlayışını yansıtan bu yapıtta insanı insan yapan sevgi, açık yüreklilik, alçakgönüllülük gibi erdemler övülür; bunların her şeyden üstün olduğunu gösteren öyküler anlatılır. (Bûstan şeklinde Ayrıntı Yayınları’ndan basılmıştır.)
- Dostoyevski, Karamazov Kardeşler: Dostoyevski’nin yaşam birikiminin tümünü ve sanat gücünün doruğunu içeren bu roman, gerçekte insanı insan yapan ne varsa, onlara adanmış bir destan niteliğini taşır. Bir aileyi konu alan ve bir felaketler zinciri olarak gelişen olay örgüsü, bireysel öğelerin yanı sıra, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısındaki Rus toplumunu da geçirdiği sarsıntıların tümüyle, dünya edebiyatında bir eşi daha bulunmayan bir sanat aynasından yansıtır.
- Şule Gürbüz, Kambur: Murat Belge bu kitabı, ‘Genç bir yazarın ilk eseri’ denecek, ‘juvenilia’ kategorisine sokulacak hiçbir yanı yoktu Kambur’un. Olgun bir yazarın elinden çıkmış, acemiliği, sakarlığı olmayan, olgun bir metindi.’ diyerek tanımlar. 18 yaşında bir zihnin yaşadıklarını yazdığı bir içsel yolculuktur.
NOT: İlber Ortaylı’nın kütüphanesini merak ediyorsanız BookSerf kanalında yer alan ‘Yazarlar ve Kütüphaneleri Bölüm 11:İlber Ortaylı’ adlı videoyu izleyebilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=otGIuXgv2tU
