Gillian Flynn’in 2012 yılında yayımladığı kitaptan uyarlanan ve David Fincher’ın yönetmenliğini üstlendiği Gone Girl (2014), değer verdiği bir adam için her şeyini kaybeden bir kadının hikayesini anlatıyor. İşini, arkadaşlarını, finansal birikimlerini ve hayallerini bile eşi uğruna feda eden Amy Dunne, patriarkanın tam olarak ondan istediğini yapmıştı; kişiliğini kaybetmişti.
Benliğini yitiren Amy, eşine iftira attığı için bu filmin kötü karakteri gibi gösterilse de onun her şeyini kaybettikten sonra delirmesi çok da şaşırtıcı mıydı? Patriarka kadınları sömürürken hala ideal şekilde davranmalarını bekliyor, işte bu yazıda Amy gibi patriarka tarafından objeleştirilen, görmezden gelinen, hayalleri yok edilen ve delirtilen kadınların olduğu 6 filme değineceğiz.
Carrie (1976)
Stephen King’in 1974’te yayımlanan, aynı isimli kitabının bir film adaptasyonu olan Carrie, kültleşmiş korku filmlerinden biridir. Aşırı dindarlık ve zorbalık gibi konulara eleştiride bulunan Carrie, annesi tarafından oldukça kısıtlayıcı bir şekilde büyütülen ve okul hayatı boyunca fiziksel ve duygusal açıdan zorbalanan bir genç kızın hikayesini anlatıyor.
Okulda dış görünüşü yüzünden dışlanan ve evde annesi tarafından farklı dini ibadetlere zorlanan Carrie (Sissy Spacek), bunca eziyetin arasında telekinezi gücüne sahip olduğunu keşfeder. Güçlerini kimseye zarar vermeden kullanmayı hedefleyen Carrie, bir okul balosunda zorbaları tarafından üzerine domuz kanı dökülmesiyle birlikte sonunda kontrolü kaybeder.
Carrie’nin film adaptasyonunda bu detay çıkarılmış olsa da kitapta Carrie çirkin olmasının yanı sıra aynı zamanda şişman bir kadın olarak da tasvir edilir. Toplumun güzellik algılarına uymayan bir kadının duygularının kontrolünü yitirmesini gösteren bu film, kısıtlama ve zorbalamanın kadınlar üzerindeki etkilerini göstermektedir. Annesinin Carrie’yi kendi adet döngüsünden ve vücudundan utandırması ve okulda dış görünüşü sebebiyle sürekli maruz kaldığı fiziksel ve duygusal şiddet, sadece Carrie’yi değil, bu saçmalıklara göğüs geren bütün kadınların sinir ve üzüntü sonucu kontrollerini yitirmelerini anlatıyor.
Perfect Blue (1998)
Perfect Blue: Complete Metamorphosis adlı romandan uyarlanan Perfect Blue filmi, hayatını bir idol olarak sürdüren Mima’nın yaşadığı zihinsel manipülasyon ve sürekli gizlice izlenilme hissini anlatıyor.
Kariyerinde hızla ilerleyen Mima, obsesif erkek hayranlarından tonla hayran postası almaya başlar. Başta bu postaları zararsız görmesine rağmen, hızla fikri değişecektir. Yaşadığı tuhaf olayların üzerine paranoyası gittikçe artan Mima, sürekli kendi aklından şüphe etmeye başlar ve yavaş yavaş kendisini büyük bir tehlikenin içinde bulur.
Özellikle Doğu Asya ülkelerinde daha popüler olan idol endüstrisi zararsız bir endüstri gibi gözükse de her sanatçının, özellikle kadın sanatçıların hayatı obsesif hayranlar tarafından tehdit altına girebiliyor. Japonya’da takip etme ve rahatsız etme gibi suçlar özellikle kadınlar üzerinde yaygın olduğundan, Perfect Blue bize kadınların yüzleştiği tehlikeleri ve bir kadının varlığının nasıl objeleştirildiğini ve satılan bir ürün haline getirildiğini ve bunun kadınlar üzerinde yaratabileceği mental çöküşü anlatıyor.
Jennifer’s Body (2009)
Tanıtılırken yalnızca Megan Fox’un imajına odaklanılan ve böylelikle izleyiciler tarafından öylesine bir gençlik filmi sanılan Jennifer’s Body, bu duruma ironik olarak kadınların objeleştirilmesini ve kişiliklerinin güzelliklerine indirgenmesini eleştiriyor.
İsmini 90’lar grubu Hole’un Jennifer’s Body isimli şarkısından alan bu film, okulun popüler kızı Jennifer (Megan Fox) ve onun en yakın arkadaşı masum Needy’i (Amanda Seyfried) ele alıyor. Bir gün Jennifer ün için kendisini Şeytana adak olarak adayan bir müzik grubu tarafından öldürüldüğünde, büyüdeki bir şartın yerine getirilmemesinden dolayı Jennifer doğaüstü bir yaratığa dönüşerek yeniden doğar. Hayatta kalmak için kendisini cinselleştiren erkekleri yemeye başlayan Jennifer, her kurbanı sonrasında fiziksel açıdan daha da güzelleşmektedir.
Film, Jennifer gibi genç kızların kişiliklerinin göz ardı edilmesi ve yalnızca vücutlarından dolayı dikkat çekilmelerini eleştiriyor. Filmin adının hem Jennifer’ın Vücudu hem de Jennifer’ın Cesedi anlamına gelmesi de bu feminist başyapıtın ilginç detaylarından birisidir.
The VVitch (2015)
Patriarkanın kadınlara olan negatif tavrı dün başlamadığı gibi bu konuları ele alan filmler de yalnızca günümüzde geçmiyor. Robert Eggers’ın yönettiği The Vvitch, 1630’lı yıllarda New England’ta küçük bir çiftlikte yalnız bir yaşam sürdüren ve yakınlardaki bir Puritan topluluğu tarafından reddedilmiş bir aileyi konu alıyor.
Ailenin beşinci çocuğu ve yeni doğmuş bir bebek olan Samuel, en büyük kız olan Thomasin (Anya Taylor Joy) onunla ilgilenirken kaybolduğu için filmin başından itibaren ailenin ebeveynleri tarafından Thomasin’e karşı bir baskı kurulur. Hâlihazırda ekonomik sıkıntılar yaşayan aile, bebeği kaybetmenin ve sosyal açıdan dışlanmanın üzerine bütün suçu Thomasin’e yükleyerek onu başka bir ailenin yanına gönderme planları yapar. Ailesi tarafından reddedilmeye hazırlanan Thomasin’in hayatı, ormanda yaşayan bir cadının ailesiyle etkileşime girmesiyle birlikte tamamen değişir.
Ev işleri, çocuk doğurmak ya da çocuk bakmak dışında herhangi bir işle ilgilenen ya da sadece meraklı olan kadınların bile cadı olmakla suçlandığı 17. yüzyılda, Thomasin ailesinin yanına gerçek bir cadı gelmeden önce bile bir günahkar bir cadı, bir günah keçisi olarak görülmüştür. Filmin sonunda birtakım sebepler sonucunda gerçekten bir cadı haline gelen Thomasin’in tek suçu ise kadın olarak doğmaktır.
Pearl (2022)
X (2022) filmi için bir ön bölüm filmi niteliğinde çekilen Pearl, eşinin I. Dünya Savaşı’ndan dönmesini beklerken annesiyle bir çiftlikte yaşayan genç bir kız olan Pearl’ü (Mia Goth) konu alıyor. Savaş ve İspanyol Gribi pandemisi gibi gerginliklerin ortasında olmasına rağmen Pearl’ü en kötü etkileyen unsurlar, çiftlikte çalışması ve felçli babasına bakması için zorlanmasıdır.
En büyük hayali bir film yıldızı olmak olan Pearl, bütün bu zorluklara karşı hayallerinin peşinden gitmeye çalışır. Ancak filmin ortasında yaşanan gelişmelerden dolayı hayaline kavuşamayan Pearl, sonsuza dek çiftlikte hapsedileceğini anlayınca kendisini kaybeder ve etrafındakilere zarar verir.
Pearl, mental açıdan dengesiz bir karakter olmasına rağmen onu delirten ve korkuya düşüren şey bir kadın olmasıdır. Çünkü bir kadın olarak onun tek görevi ailesinin çiftliğinde çalışmak, hasta babasına bakmak ve belki de savaştan hiç dönmeyecek eşini beklemektir. Çünkü kadınlar için hayal kurmak yasaktır ve bunu anlayan Pearl bütün hayallerini kenara bırakarak çıldırır, patriarka onu çıldırtır.
Companion (2025)
Listemizin en yeni filmi Companion, yakın bir gelecekte üretilen Companion (yoldaş) robotlarını ele alıyor. Ana karakter olan Iris’in (Sophie Thatcher) hayatının en önemli parçası erkek arkadaşı Josh’tır (Jack Quaid). Iris’in en sevdiği anılarından birisi bile Josh ile tanıştığı andır ve onun Josh’tan bağımsız bir amacı, hayali ya da hobisi yoktur.
Herhangi bir romantik film gibi başlayan Companion, Iris’in aslında onu satın alan kişi için özel üretilmiş bir yapay zekâ olduğunu öğrenmesiyle hızla enerjileri değiştiriyor. Iris, yalnızca Josh’a hizmet eden bir varlık olduğunu fark eder. Josh’ın kontrolü öyle yüksektir ki Iris’in sahip olabileceği zekâ seviyesini bile o seçer. Bu gerçeğin farkına varan Iris şiddete başvuracaktır.
Kontrol, otonomi ve duygusal manipülasyon gibi noktalara değinen Companion, patriarkanın ideal kadınını tekrar sunuyor: tek hedefi eşine hizmet etmek olan kadın. Iris hayatını Josh’a adamışken, Josh’ın Iris’in ismini öylesine dinlediği bir şarkıdan (Iris – Goo Goo Dolls) dolayı koyması da ikili arasındaki dinamik farklarını tekrardan göz önüne sunuyor.
Filmde bahsedilen başka bir şey ise kimi insanların bu robotları sırf işkence etmek için satın almasıdır. Bu açıdan da kadınlara olan nefreti dile getiren Companion, bilim kurguyu kullanarak günümüz toplumunu eleştiriyor. Iris, bağımsızlığını kaybetmiş birçok kadını temsil ediyor ancak film ayrıca kadınlara bu durumu değiştirip hayatlarını kendi ellerine almalarını teşvik ediyor.
Kaynakça
Öne çıkarılan görsel: replayscars
Carrie. Yön. Brian De Palma. Yap. Paul Monash. Red Bank Films, 3 Kasım 1976. Erişim: 03.06.2025
Companion. Yön. Drew Hancock. Yap. Raphael Margules, J. D. Liftshitz, Zach Cregger, Roy Lee. Warner Bros. Pictures, 31 Aralık 2025. Erişim: 03.06.2025
Gone Girl. Yön. David Fincher. Yap. Arnon Milchan, Joshua Donen, Reese Witherspoon, Cean Chaffin. 20th Century Fox, 26 Eylül 2014. Erişim: 03.06.2025
Jennifer’s Body. Yön. Karyn Kusama. Yap. Daniel Dubiecki, Mason Novick, Jason Reitman. 20th Century Fox, 10 Eylül 2009. Erişim: 03.06.2025
Pearl. Yön. Ti West. Yap. Jacob Jaffke, Ti West, Kevin Turen, Harrison Kreiss. A24, Universal Pictures, 3 Eylül 2022. Erişim: 03.06.2025
Perfect Blue. Yön. Satoshi Kon. Yap. Masao Maruyama, Hitomi Nakagaki, Yoshihisa Ishihara, Yutaka Togo, Hiroaki Inoue. Madhouse, 5 Ağustos 1997. Erişim: 03.06.2025
Presnell, Riley. “Here’s Why ‘Jennifer’s Body’ Bombed When It Was First Released”, Collider. 21 Feb. 2024. Web. Erişim tarihi: 03.06.2025
The Witch. Yön. Robert Eggers. Yap. Jay Van Hoy, Lars Knudsen, Jodi Redmond, Daniel Bekerman, Rodrigo Teixeira. A24, Universal Pictures, 27 Ocak 2015. Erişim: 03.06.2025
