Fransa’da liseyi bitiren üniversite adaylarının karşısına iki seçenek çıkar; üniversiteler ve Grandes Écoles‘ler.
Türkçeye ancak “Büyük Ekol” ya da “Büyük Okul” olarak çevirebileceğimiz Grandes Écoles‘ler için en yaygın tanım, Fransa Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan “Grandes Écoles, öğrencilere rekabete dayalı bir sistemle üst düzeyde eğitim veren yüksek öğrenim kurumlarıdır.” Oldukça seçici olan Grande Écoles’lar sonraları devlet yönetiminde görev alan elit kesimi yetiştiren okullar olarak da tanınmaktadırlar.
Grandes Écoles bir üniversite değildir fakat bir çoğu kendi alanında üniversitelerin çoğundan daha kaliteli bir eğitim sunar ve çok daha prestijli okullardır. Fransa’da alanınıza göre en prestijli eğitimi alabileceğiniz ama aynı zamanda en zor kabul şartları olan okullar Grandes Écoles‘lerdir. Fransa’daki bu okullarda öğrenciler master (yüksek lisans) derecesine kadar eğitim alabilmektedirler.
Daha çok bu okullardan mezun olanlar başta olmak üzere aristokrat aileler kendi çocuklarına elit okullara girebilmeleri için gerekli sosyal, maddi ve kültürel desteği veriyorlar. Okullara girebilmek için Concours adı verilen sınavları geçmek gerekiyor. Genelde bu sınavlar için 2 yıl süren ve oldukça pahalı olan hazırlık kurslarına gidiliyor. CPGE (Class Preparatoire aux Grandes Ecoles) adı verilen 2 yıllık hazırlık aşamasında yazılı sınavların yanı sıra sözlü mülakatlar ya da belirli bir sürede problem çözümleri beklenen seçici sınavlar da söz konusudur.
En iyi Grandes Écoles‘lere girmek en iyi işleri garanti ettiği için hükümet burs alan öğrencilerin oranını yüzde 30’a çıkarma konusunda bu okullara baskı yapıyor. Çoğu seçkin okulda bu oran yüzde 10 civarında. Hükümetin çabalarına öğrenci standardının düşmesinden korkan okullar muhalefet ediyor. Ayrıca birçok Fransız, bu okullara ırk, din ve etnik kökene bakılmaksızın sadece yeteneğe göre öğrenci alınmasını istediği için hükümetin açılımına tepki gösteriyor. Fransa’daki en iyi Grandes Écoles‘lerden biri olan Sciences Po’nun rektörü Prof. Descoings ise farklı bir bakış açısı getirip okulu yoksul öğrencilere de açma imkanı tanıyor ve dünyaya şöyle bir soru yöneltiyor: “Sınavı geçenler çok akıllı ve zeki. Ancak sorulması gereken soru şu: Yaratıcılar mı? Kendilerini riske atmaya istekliler mi? Bir savaş yönetebilirler mi?”. Profesörün sorduğu soruya gerek tarihe gerekse günümüze bakılarak yanıt verildiğinde başarının zekilikle rasyonel bir orantısının olduğu görülmüyor. Başarılı ve başarısız insanların arasındaki en temel farkın birinin diğerinden daha iyi kapasiteye sahip olması değil kişinin fikrinde iddialı olması ve onun üzerinden doğabilecek bir riski göze alma cesareti taşımasıdır. Buradaki kilit kavram en yaratıcı fikirleri üretip hesap edilebilecek riskleri alabilmektir. Kazanılması muhtemel olan bir savaşı ancak bunları gerçekleştirebilenler yönetebilir. Bunlar sınavlarda test edilemeyen özellikler olduğundan öğrenciler hakkında kesin bir sonuca varmak imkansız görünüyor…
