Her eserinde okuyucularına farklı bir bakış açısı kazandıran Ian McEwan, Çocuk Yasası ile bizi aile hukuku ve çocuk hakları konusunda farkındalık kazanmaya davet ediyor.
“Bir mahkeme bir çocuğun… yetiştirilmesiyle ilgili… herhangi bir hususta karar verirken öncelikle çocuğun refahını dikkate alacaktır.”
Çocuk Yasası, madde 1(a) (1989)
Londra’da yaşayan Yüksek Divan Aile Hukuku Dairesi’nin başarılı ve aldığı kararlarla ünlü hakimi Fiona Maye, evliliğinde altından kalkamadığı büyük bir kriz yaşamaktadır. Eşi Jack, onu kendisinden daha genç bir kadın için terk etme hazırlığındadır. Bu aşılması zor kriz yeterince zor değilmiş gibi bir de oldukça farklı bir davada karar vermesi gerekmektedir. Hem de bir an önce!
Adam Henry, on yedi yaşında lösemi hastasıdır. On sekizini doldurmasına sadece birkaç ay kalmıştır. Kullandığı ilaçlar kan değerlerini düşürdüğü için acilen kan nakli yapılması gerekmektedir. Ancak bunun önünde çok önemli bir engel vardır: Adam, kan naklini günah kabul eden Yehova’nın Şahitleri’ne mensuptur. Hastane ve aile arasındaki anlaşmazlığa Fiona’nın vereceği karar son noktayı koyacaktır.
Kitap başlangıçta Fiona ve eşinin yaşadığı sorunları ve Fiona’nın eski davalarını bize anlatıyor. Birbirine yapışık ikizlerin ayrılıp ayrılmamasına karar vermesi, kitabın asıl karakteri olan Adam Henry’nin bile önüne geçebilecek kadar trajik. Çünkü, ikizlerden biri diğerine yaşam destek ünitesi gibi destek olmaktadır. Bu durum sağlıklı olan ikizi oldukça güçsüz bırakır. Bu şekilde kalırlarsa ikisi de çok fazla yaşayamayacaktır ancak ayrılırlarsa en azından bir tanesinin şansı olabilecektir.
“Dünyaya düzgün biçimlenmiş uzuvlarının hepsi yerli yerinde gelmek, acımasız değil sevgi dolu bir anne babanın evladı olmak, coğrafi ya da toplumsal tesadüfler sayesinde savaştan ya da yoksulluktan kurtulmuş olmak tamamen şansa bağlıydı. Dolayısıyla rahat rahat erdemli olabilmek de.”
Yazar, çocukların kendi bedenleri hakkında karar verme özgürlüklerine ve hasta haklarına oldukça dikkat çekiyor. On yedi yaşındaki Adam Henry’nin davası görülürken bir bireyin on sekizini doldurmadan çocuk sayıldığı kabul görse de kimsenin bir günde reşit olmayacağı kavramı üzerinden savunmalar yapılır. Yani aslında Adam Henry, zihinsel olarak çoktan yetişkin yani on sekiz olmuştur ve kararına saygı duyulmalıdır.
Üzerinde durulan bir başka önemsenmesi gereken konu ise dinlerin hayatımızla ilgili aldığımız kararlardaki önemi. Adam ve ailesi kan vermeyerek inandıkları dinin gereğini yerine getirdiklerini düşünmektedirler. Ancak bu ne derece doğrudur, tek sebebi din midir yoksa ait olunan toplumsal çevrenin baskısı ile mi bu karar verilir ayrı bir tartışma konusu.
“Peki Tanrı neredeydi?”
“Her şeyin arkasında, itaat ettiğim talimatlar onun talimatlarıydı. Ama önemli olan, yaşadığım bu harika maceraydı, ne kadar güzel bir ölüm olacağı, ne kadar sevileceğimdi.”
Kitap, bizi aslında üç ana başlıkta düşünmeye davet ediyor: din/inanışlar, hasta hakları ve çocukların özgürlükleri. Fiona Mayer de hayatının en karmaşık zamanlarında sağlıklı bir karar vermek için Adam ile tanışmak isteyecek ve bu görüşme iki taraf için de farkındalık dolu bir ilk izlenim yaratacaktır.
Yazarın tüm bunların haricinde bir kadının ülkenin en başarılı hukukçusu da olsa, kariyeri, parası da olsa hatta Londra’da yaşıyor da olsa ait olduğu sosyal çevrenin aldığı kararlarda ne derece etkili olduğunu işlemesi oldukça önemli. Boşanma sonrasında arkadaşlarının davranışlarının oldukça değişeceğini düşünen Fiona, sadece “Yalnız ne yaparım?” korkusuyla bile ihaneti sindirmeyi düşünecek ve evliliğine devam edip etmeme kararları arasında git geller yaşayacaktır.
Akıcı dili zaman zaman hukuki terimlerle gölgelense de her sayfasında ayrı bir farkındalık yüklü bir kitap Çocuk Yasası. Ancak her konudan biraz biraz işlenmesi yerine keşke karar aşamasındaki konuşmalar daha da derinleştirilseydi diye düşünmeden edemedim.