Zaman zaman bedeninizin, ruhunuzun ve zihninizin eskisi gibi rahat ve temiz olmadığını fark ediyor musunuz? Günümüzde internette çok vakit geçirip zamanımızı öldürüyor, sürekli başkaları ile kendimizi kıyaslıyor ve artık kendimiz olamıyoruz. Bazen neyi sevip sevmediğimizi bile bilemiyoruz. Bir şeyi gerçekten mi istiyoruz veya ihtiyacımız mı var, yoksa sadece diğer insanlarda var diye mi istiyoruz? Gerçekten bu sorunun cevabını bilemeyebiliyoruz. Hâl böyle olunca ruhumuzu, bedenimizi ve en önemlisi zihnimizi arındırmamız şart oldu. Bu noktada zihinsel yorgunlukla baş etme yollarını arayanlar için adım adım ilerlemek yararlı olabilir.
Zihinsel Yorgunluk Nedir?
Bedensel ve ruhsal yorgunlukların tanımı kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Peki, nedir bu zihinsel yorgunluk? Zihinsel yorgunluk, beynimizin uzun süre farklı uyaranlara maruz kalması sonucu oluşan tükenmişlik hâline denmektedir. Bu yorgunluk, uzun süre düşünmek, konsantre olmak veya sürekli ekrana bakıyor olmak sonucu ortaya çıkabilmektedir. Zihinsel yorgunluk; uzun süre düşünememe ve odaklanma zorluğu gibi durumlara neden olabilmektedir. Bu durumda da uzmanlar, dijital detoksu yani zihnimizi temizlemeyi önermektedirler.
Dijital Detoks Nedir?
Dijital detoks ya da zihin temizleme, belirli bir süre belirlenip belirli aralıklarla dijital ürünler aracılığıyla internette geçirilen sürenin belirlenmesine denmektedir. Bu sayede kişi hem sosyal hayatta daha fazla etkin olur hem de bedenini ve ruhunu temizleyebilir. Zihinsel yorgunluğa karşı dijital detoks yapmanın amacı, hayatımızda bir rutin oluşturmak ve bu sayede yoğun stres halinden uzaklaşmaya başlamak olabilir.
Zihinsel Yorgunluk Neden Olur?
Her şeyin dijital dünyada hallolduğu bu dönemde sürekli uyarana maruz kalmak, fark etmeden zihinsel yorgunluğu artırmaktadır. Stanford Üniversitesi’nin yaptığı çalışmaya göre, telefonda sık sık maruz bırakılan bildirimler beynin “Hazır ol!” hâlini tetiklemektedir. Bu durum, farkında olmadan kronik stres tepkisi ve zihinsel yorgunluğa sebep olmaktadır. Günlük hayatta da örneğin, gönderdiğimiz bir mesaja anında dönüş alamamak zihnimizde bir sürü senaryo yazmamıza sebep olabilmektedir. Bu durum zihinsel yorgunluk ile sonuçlanabilmektedir. Bütün bunlar gün sonunda zihinsel bir bulanıklık, konsantrasyon düşüklüğü ve duygusal yorgunluğa sebep olabilmektedir.
Zihinsel Yorgunlukla Başa Çıkmanın 5 Yolu
Yorulduğumuz ve artık dijital dünyadan uzaklaşma ihtiyacı hissettiğimiz anlarda neler yapabileceğimize dair bir planlama yapmamız mümkün. Dijital detoksu belirli adımlarla hayatımıza katabiliriz.
1. Bildirimleri Kapatmak
Sosyal medya hesaplarından aslında arkadaşlarımızdan bir mesaj, beğeni ya da etkileşim gelmese bile bizlere gönderilen o bildirime tıklayıp uygulamada vakit geçirmemizi istediklerini fark ettiğiniz oluyor mu? Bu bildirimleri kapatabilirsiniz. Böylece sadece siz ne zaman isterseniz o zaman uygulamaya girebilir ve mesaj, beğeni ve diğer her şeye cevap verebilirsiniz. Bu yüzden ilk ve önemli adımlardan birinin bildirimleri kapatmak olduğuna ifade edebiliriz.
2. Uygulamaları Hayatınızdan Çıkarmak
Dijital yorgunluk ile baş etme sürecinde sosyal medya hesaplarınızı kapatıp uygulamalarını tamamen silmeniz önerisi kulağa hoş gelmeyebilir. Ama artık kullanmadığınız ya da ruh halinizi ve zihninizi olumsuz etkileyen uygulamalarınız varsa oradaki hesaplarınızı silip telefonunuzdan uygulamayı kaldırmak daha huzurlu hissettirebilir. Nasıl artık giydiğimizde iyi hissettirmeyen kıyafetleri elden çıkarıyor ve bunun sonucunda ferahlıyorsak bu hesapları silmek ve uygulamayı telefondan kaldırmak da bu şekilde hissettirebilir. Bu şekilde hem telefonda gereksiz uygulama kalmaz hem de o uygulamayı gördükçe yorgunluğunuz artmamış olur.
3. Sosyal Medyada Geçirilen Süreyi Belirlemek
Sosyal medyada geçirilen sürelerin kısıtlanması noktasında her zaman sonuç almak mümkün olmayabiliyor. Ekran başında geçirilen süreler uzayabiliyor. O zamanlarda da kişinin baskı hissetmek yerine tekrar kendini strese sokmamaya çalışması önemli. Sosyal medya uygulamalarında fazla vakit geçirilen zamanlarda, uygulamayı sildiğinizdeki pozitif duygularınızı hatırlamanız yardımcı olabilir. Üstelik bu zamanlarda nasıl vakit geçirdiğinizden de herkesin haberi olması gerekmiyor.
4. Fiziksel Aktiviteler Yapmak
Dijital dinlenme sürecinde fiziksel aktivitelere daha fazla zaman ayırmak hem bedenen hem ruhen hem de zihnen faydasını göreceğiniz bir rutin olabilir. Bu noktada sevdiğiniz bir sporu yapmaya başlamakla hayatınızın en iyi kararlarından birini alabilirsiniz. Spor, yoga, yürüyüş, ısınma hareketleri veya nefes egzersizleri… Herhangi birini yapmaya başladıktan sonra bedeniniz daha güçlü ve esnek, ruhunuz daha özgür ve dingin, zihniniz ise anda ve berrak olabilir. Aynı zamanda kitap okumak, film – dizi – belgesel izlemek, örgü örmek, resim çizmek, yemek yapmak veya bir şeyleri boyamak gibi aktiviteler de ruh ve zihninize iyi gelebilir. Sevdiğiniz aktiviteler, sürekli bir şeyleri kontrol etme ve sosyal medyanın akışına yetişme kaygınızla baş etmenizde faydalı olabilir.
5. Uyku Önce ve Sonrası Telefona Bakmamak
Uzmanların en çok dikkat ettikleri rutinlerden biri de uyandığınızda ve uyumadan önce telefona ve mavi ışığa maruz kalmamak gerekliliği. Uyumadan önce telefona veya mavi ışığa maruz kaldığımızda uykuya geçiş süresi maalesef uzuyor. Aynı zamanda uyku kalitesinde de ciddi düşüşler meydana geliyor. Bu nedenle uyumadan önce telefona bakmamak için meditasyon yapmak gibi başka alternatifler bulunabilir. Benzer şekilde telefona bakmamak için de meditasyon veya sabah yazmaları, zihninizden o an neler geçtiğinin farkında varabilmeniz açısından dinlenme sürecinize katkı sağlayabilir.
Dijital çağda her şeyi internetle halledebileceğimiz bir dönemde yaşıyoruz. Bunun değerini bildiğimiz gibi hayata geçirmemiz gereken birçok şey de daha var. Bunların başında ruh ve beden sağlığımız geliyor. Tek başına uygulanabilecek, kolay sayılabilecek ve zihinsel yorgunluğa iyi gelecek dijital temizlik tüyoları, bireylerin kendilerini ihmal etmemeleri noktasında oldukça değerlidir.
Kaynakça
“Zihinsel Yorgunluğa Karşı Dijital Detoks Yöntemleri”, Hapday. Web. Erişim Tarihi 29.07.2025.
“Dijital Dağınıklığa Son! Ekranda ve Zihinde Sadeleşme Rehberi”, İyi Hisset, Web. Erişim Tarihi 29.07.2025.
“Dijital Detoks: Zihinsel ve Fiziksel Sağlığınıza İyi Gelecek Bir Adım”, Psikolog Merkezi, Web. Erişim Tarihi 29.07.2025.
“Big Data Reveals Heavy Multitaskers Have Reduced Memory”, Neurosciencenews, Web. Erişim Tarihi 30.07.2025
Kapak görseli: Linkedin, Web.
