Zeugma Mozaik Müzesi ve Çingene Kızı Mozaiği

ZEUGMA:

2010 yılında ziyarete açılan Zeugma Müzesi üç birimden oluşmakta ve Roma döneminden en önemli şehir olan Zeugma’nın kültür varlığını sergilemektedir.

“Dicle Nehri ile, uygarlığın beşiği olarak adlandırılan Mezopotamya’nın sınırını meydana getiren Fırat Nehri, binlerce yıl boyunca bu bölgeye bereket getirmiştir. 2300 yıl önce tüm dünyayı ele geçirme hedefiyle Anadolu topraklarından geçen Büyük İskender’in komutanlarından Selevkos Nikator’ da yerleşimini kurmak için bereketli Fırat kıyılarını seçmiş ve kente bu nehir ile kendi ismini birleştiren bir ad vermeyi uygun görmüştür.

Selevkos Euphrathes M.Ö. 64 yılında Roma hâkimiyetine geçtiğinde ise ismi “köprü başı” anlamına gelen “Zeugma” olarak değiştirilmiştir. Yollar kadar medeniyetler ve kültürler arasında da bir geçiş noktasında kalması ve bu özelliğini yüzyıllarca devam ettirmesi isminin ne kadar yerinde olduğunu göstermektedir. Bu avantajını Sasaniler tarafından yok edilene kadar sürdüren Zeugma, Kommagene Krallığı’nın en büyük dört kentinden biri unvanını elde edecek zenginliğe ulaşmayı da başarmıştır.”

Zenginliği ile en büyük müze olarak bilinmekte ve mozaiklerin üstün bir sanat zevkini yansıtması, Geç Antik Dönem kiliselerine, Erken Süryani ve Hristiyan ikonografisine ait örnekleri barındırması müzeyi daha da çekici hale getirmektedir. Çağımızın en önemli arkeolojik keşiflerini barındıran Zeugma Müzesi 2 bin 500 metrekarelik alan kaplayan ve dönemin en önemli eserlerini bulundurmanın yanı sıra Roma dönemine ait heykeller, sütunlar ve çeşmeleri de sergilemektedir.

Gaziantep iline bağlı Nizip ilçesinin 10 kilometre doğusunda bulunan Zeugma antik kentinde, 1998 – 1999 kış döneminde Belkıs Harabelerinin kurtarılması sırasında bir villanın 300m2’lik tabanının parçası olarak, üzerindeki sütunun kaldırılmasıyla bulunmuştur. Bu sütunun üstüne düşmesi sayesinde kaçakçılar tarafından fark edilmemiş günümüze kadar gelebilmiştir. Bulunduğu günden itibaren Gaziantep’ in tanıtımına büyük katkı sağlamıştır.

ÇİNGENE KIZI MOZAİĞİ:

Müzede bulunan Çingene Kızı mozaiğine konu olan kişinin cinsiyeti bir tartışma konusu olmakla beraber; figürün Yer Tanrıçası ve tanrıların anası Gaia veya Büyük İskender olduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Fakat kazı sırasında bulunduğunda, kulağındaki küpeler, iri gözleri ve başındaki bağ ile Çingene Kızı olarak adlandırılmıştır.

Gaziantep Sanayi Odası’nın resmi internet sitesi ‘zeugma.org’a göre, arkeologların yer altından çıkardığı 15 metre karelik mozaikteki genç kadın figürünün çarpıcı bakışları, daha sonra Zeugma kentinin simgesi haline geldi. Mozaikteki insan suretinin ortadan ayrılan örgülü saçları Çingene kızını andırdığı için ona bu isim verildi.

Bir süre Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen mozaik, 9 Eylül 2011 tarihinden itibaren Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenmektedir. 1960’ lı yıllarda kaçak kazılar sırasında parçalanan ve yasadışı yollardan yurtdışına kaçırılan mozaiğin 12 kayıp parçasını 2018 yılının aralık ayında Amerika’dan Türkiye’ye getirilmiş ve Zeugma müzesinde sergilenmeye başlanmıştır.