Kariyerinde 40 yılı deviren Popun Kraliçesi Madonna, kapitalizm hegemonyasının güçlendiği ve medya şirketlerinin küreselleştiği “Reagan” döneminde müzik camiasına katılmıştır. Kontrolsüz tüketim 1980’lerde yaygınlaşarak bir damga haline dönüşmüştü ve “Amerikan Rüyası” olarak bildiğimiz o büyülü dünya, “farklı” olanları dışlayan bir ideolojiye evrilmişti. Madonna da var olan siyasi değerlere meydan okuyarak kendi orijinal benliğini ve politik kimliğini inşa etmek amacıyla tüketim toplumunun normlarını kullanmaya başladı. Kimse Madonna’dan Barbie olmasını beklemiyordu. Böylelikle sahip olduğu güçle, kendini kültürel ve toplumsal değişime teşvik eden bir otorite makinesine dönüştürmeyi başardı.
Yazının devamında Madonna’nın politikaya olan görüşlerinden, kliplerinde kullandığı metaforlardan ve popüler kültüre nasıl yön verdiğinden bahsedeceğiz.
Politikanın Sanata Yansıması
2003 yılında yayınlandığı American Life albümü; Amerikan siyaseti, demokrasisi ve Amerikan yaşam tarzının yüzeyselliğiyle alakalıdır. Albümle aynı isimli şarkı “American Life“, özellikle Irak’taki savaş ve George W. Bush yönetimine bir başkaldırı niteliğindedir. Şarkının klibi tartışmalara sebebiyet verdiği ve savaş karşıtı mesaj içerdiği için ABD’de yasaklanmıştır. Klip, ABD – Irak savaşı başlamadan önce çekilmiştir ancak savaşın kıvılcımlarını barındıran atmosferinden ötürü sert eleştirilere maruz kalmıştır.
Klip iki versiyondan oluşmaktadır: İlk versiyonda, Madonna elindeki el bombasıyla görüntülenirken ordusunun Mini Cooper’la podyuma hızlı bir giriş yaptığını görüyoruz. Ayrıca bu versiyonda, paparazzileri ve bacakları kopmuş askerleri de görebiliyoruz. İkinci versiyonun sonunda ise Madonna, George W. Bush benzeri kişiye el bombası atıyor. Buradaki en önemli nokta ise Bush’un sigarasını el bombası yardımıyla yakması. İki versiyonda da çavuş rolünde izlediğimiz Madonna, paparazzilere poz vermek amacıyla savaş ortamının yaratıldığı podyumda asker kıyafetiyle yürüyen mankenler eşlik etmektedir.
Madonna provokatifliğiyle kurgulamış olduğu bu iki versiyonlu klibinde, savaşın iktidardakiler tarafından bir eğlence biçimi olarak yansıtıldığını göstermeyi başarmıştır. Böylelikle Amerika’nın Irak’a karşı nasıl bir demokrasi getirmeye çalıştığını ve Bush’un liderliğindeki Amerikalıların yaşam biçimlerinin nasıl bozulduğunu ortaya koymuştur. Madonna sadece bununla yetinmemiştir. 2004’te Re-Invention turnesinde “American Life” performansının sonunda Bush’un Saddam’la sigara içerkenki görselini gösterdi.
Madonna Kural Tanır Mı?
Madonna, “Yapma!” denildiğinde daha çok kanı kaynayan bir sanatçıdır. Bunun örneğini 2012 yılında MDNA turnesinin Moskova ayağında gerçekleştirdiği konserde Rusya’nın başkanı Vladimir Putin‘e karşı çıkan ve hapse atılan Rus punk rock grubu Pussy Riot’a destek verdiğini açıklamıştır. Asi şarkıcı bununla kalmayıp grubun sembolü olan balaklava‘yı da takarak sırtındaki “Pussy Riot” yazısıyla “Like a Virgin” şarkısını gruba destek amaçlı söylemiştir ve grubun aldığı cezayı kınamıştır.
Bir diğer olayı ise 2012 yılında St. Petersburg’da sırtına yazdığı “Korku Yok” yazısıyla eşcinsel hayranlarına olan desteğini dünyaya haykırmıştır. Eşcinsel hayranlarına saygı duyulmasını istediği için de konserden önce kapıda pembe bileklikler dağıtılmıştır. Bazı Rus aktivistlerse, Madonna’nın performansından rahatsız oldukları ve şehre ahlaki bir zarar verdiğini düşündükleri için Madonna’ya dava açmışlardır. Bu davanın yanında Rus hükümeti de Madonna’yı 1 milyon dolar ödemeye mahkum bırakmıştır fakat Madonna bu parayı asla ödememiştir.
En Cesur Aktivist
Madonna, 2012’de MDNA turnesine devam ettiği sırada gittiği farklı ülkelerde cinsel, politik, dini ve ırksal hoşgörüsüzlükleri gözlemlediğini söylemiştir. Pussy Riot örneğinden sonra cesur Madonna, Fransa’nın sağcı lideri Marie Le Penn’i Nice konserinde alnında gamalı haç ve Hitler bıyığıyla Nazi kılığı şekline sokarak dev ekranlarda göstermiştir. 2013 yılında ise Steven Klein ve Madonna yönetiminde ortaya konulan “Art for Freedom” kapsamında insan hakları ve sanatsal özgürlük konularına değinen “secretprojectrevolution” adlı 17 dakikalık siyah-beyaz kısa bir film yayınlandı. Filmdeki demir parmaklıklar metaforu ise dünyanın dört bir yanında yaşanan çaresizliği anlatmak için kullanılmıştır.
Madonna, filmin 8:36 dakikasında ise şöyle demektedir:
“Bir sevgi devrimi başlatmak istiyorum. Bu devrim tüm korkuların, tüm acıların ve tüm ayrılıkların üstesinden gelecek ve tüm insanları kapsayacak. Siyah, beyaz, Hristiyan, Çinli, Müslüman, Yahudi, eşcinsel, heteroseksüel, biseksüel, şişman, zayıf, sakat, zengin, fakir, artistik ve otistik. Kahrolsun etiketler! Etiketlerden nefret ediyorum. Hepimiz bu gemide birlikteyiz, denizde yanan bir küre gibi yol alıyoruz. Yan bebeğim yan.”
“Sanatçının Asıl Görevi Huzursuzluk Çıkarmaktır”
Bildiğiniz gibi silah şiddeti ve polis vahşeti ABD’de uzun yıllardır süre gelen önemli bir sorun. Her yıl 40.000’den fazla Amerikalı vurularak öldürülüyor. Donald Trump’ın yönetimi sırasında ise Madonna, “God Control” ismini verdiği bir şarkı çıkarmıştır. Bu şarkıyla birlikte Madonna, Amerikan siyasetine ilişkin yorumlarının basit söylemlerle sınırlı olmadığını kanıtlamış oldu. Jonas Åkerlund‘un yönettiği klipte, ABD’deki silahlı şiddete ve yozlaşmış politikacılara disko motifi ve kanlı görüntülerle gönderme yapılarak yönetime karşı güçlü bir protesto hakimdir. Klip, 2016 yılında silahlı saldırgan Omar Mateen tarafından 49 kişinin öldürüldüğü Pulse gece kulübü saldırısını anlatıyor ve Madonna’yı İtalya’nın komünist divası olarak bilinen Raffaella Carra olarak görüyoruz.
Frida Kahlo, Simone de Beauvoir, Martha Graham ve Patti Smith gibi feminist ikonların posterlerinin asılı olduğu odadaki “Çevremdeki her şeyi düz beyaz adamlar yönetiyor” mesajı dikkatimizi çekiyor. Klip, Angela Davis‘in “Artık değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmiyorum, kabul edemediğim şeyleri değiştiriyorum” sözüyle sona eriyor.
İsrail’deki Filistin Bayrağı
Madonna’nın 2019 yılında Tel Aviv’deki Eurovision Şarkı Yarışması’nda sergilediği sahne performansı gelmiş geçmiş en çarpıcı Eurovision performansı olarak nitelendirilmektedir. Zamanında Papa’yı delirten Madonna, İsrail Hükümeti’nin damarlarına da basmakta kararlıydı. Kendisine defalarca böyle bir şey yapmamasına dair uyarılarda bulunulmasına rağmen Future şarkısının sonunda, birbirine sarılmış iki dansçısının sırtına İsrail ve Filistin bayrağı eklemesi bize bir kez daha kolay kolay Madonna olunamayacağını hatırlatmıştır.
“Putin’in Ukrayna’nın Varlığını Silmeye Hakkı Yok”
Madonna, Rusya’nın Ukrayna’da sürdürdüğü acımasız istilaya da sessiz kalmamıştır. Instagram hesabından yayınladığı video klipte, Putin’e Hitler benzetmesi yaparak Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky’e olan desteğini açıkça göstermiş ve Ukrayna halkına dayanışma mesajı iletmiştir.
Konser Aralarındaki Çarpıcı Sahneler
Madonna’nın konserlerine özel olarak hazırladığı ve dünya politikasını eleştirdiği konser arasında sergilediği çarpıcı sahnelere göz atabilirsiniz.
“Sorry”(Remix) – Confessions Turnesi, 2006
“Get Stupid” – Sticky&Sweet Turnesi, 2009
“Nobody Knows Me” – MDNA Turnesi, 2012
Kaynakça
- NBHAP, “Behind Madonna’s Newest Reinvention: Who Is Madame X?“, Web.
- The Times Of Israel, “Israel’s Eurovision chief: Madonna slipped Israeli, Palestinian flags into show“, Web.
