Yönetmenliğini ve senaristliğini Nehir Tuna‘nın yaptığı Yurt filmi aynı zamanda Nehir Tuna’nın otobiyografik izler taşıyan, Ayakkabı adlı kısa filminden ilham alınarak yapılan, siyah-beyaz ilk uzun metrajlı filmi olma özelliğini de taşıyor. Başrollerinde Doğa Karakaş, Can Bartu Aslan, Işıltı Su Alyanak gibi genç oyuncular bulunurken aynı zamanda Didem Ellialtı, Tansu Biçer de başrollere eşlik ediyor. Eylül 2023’de Venedik Film Festivali’nde dünya prömiyerini yaptıktan sonra Bisato d’Oro Ödülleri’nde En İyi Senaryo ödülünü de alan Yurt filmi şu an çeşitli festivallerde “Ben de buradayım!” diyor.
Peki Yurt filmi sevgiyi, sevgi arayışını bize nasıl anlatıyor?
Aile
“Elini ateşe basıp orada tuttuğunu düşün, işte cehennem ateşinin yanında o bir hiçtir.”
Yurt filmi 1990’lı yılları Ahmet ve Hakan üzerinden derinlemesine işler. Ahmet babasının aile içindeki keskin değişimiyle beraber yatılı bir tarikat yurdunda kalmaya başlar. Aynı zamanda eğitimine de devam etmeye çalışan Ahmet, bir yandan ailesini özlerken bir yandan da babasının bu kesin düşüncesinde yer edinmeye çalışır. Babasına “Ben buradayım, yanınızda olmak istiyorum.” diyebilmek için önce yurt düzenine karşı gelmeye çalışır. İlk olarak yurdu teftiş için gelen kişilere, yapılan usulsüzlükleri göstermeye çalışır. İşte burada Hakan devreye girer. Kaldığı tarikat yurdu Hakan için bir evdir ve Ahmet yüzünden elinden kayıp gitmesin diye Ahmet’e engel olmaya çalışır. Yurt, Hakan için bir aile olurken Ahmet için ailesini ondan ayıran bir yer haline gelir. Aynı zamanda Hakan, Ahmet’in bu düzene karşı gelmeye çalışmasının aslında pek de bir şey değiştirmediğini bilir. Ahmet de Hakanla olan yakınlaşması ve onu gözlemlemesiyle bu durumun farkına varır.
Yurt
“-Çok mu seviyorsun lan beni?
+Çok seviyorum lan tabi.
-Çok seviyormuş, oğlum aynı yurtta tıkılıp kalmasak yüzümüze mi bakarsın sen bizim?”
Ahmet, Hakan’ı gözlemlerken kendisinin tarikat içinde önemli yer edinebilmesinin yurdun kurallarına uymak olduğunu görür. Bu aynı zamanda Ahmet’in babasına, babasının hissettiklerine yaklaşması için de bir araç olur. Yaşadığı yurt Ahmet’e sevilmediğini hissettirir. Babası, onu bir tarikat yurduna bırakmıştır ve gittiği özel okul kaldığı tarikat yurdu hakkında kötü konuşur. Ahmet bu ikili yaşam içinde kendine ait bir yer bulamaz ve içine kapanır. Hakan, Ahmet’in “Sevilmek için ne yapmam gerekiyor?” sorusunu kendisine sorduğu bir zamanda gelir ve Hakan, ona “Sevilmek için önce buraya uyum sağlaman gerekiyor.” cevabını verir. Bu konuşma filmin içinde sözlü olarak dile getirilmese de Ahmet ve Hakan yurt içinde birbirlerinden çok fazla şey öğrenmeye başlar. Ahmet bir sevgi arayışı içinde, Hakan da özgürlük arayışı içinde olduğunu fark eder. Bu karşılıklı etkileşim ikisi için bir dönüm noktası haline gelir.
Sevgi dediğimiz şey nedir? Film aynı zamanda bunu da sorgular. Ahmet’in sevgi arayışı baba sevgisi mi? Duygusal bir sevgi mi? Cinsel anlamda hissettiği bir çekilme mi? Yoksa Ahmet bir boşlukta olduğu için mi bunları hissediyor? Filmi izlerken bunları soruyor ve sorgulamalar yapıyoruz. Sevgi denilen duygu tek değil, neye, nasıl, neden sevgi beslediğimizin bir önemi yok diyor aslında film. Seviyoruz, Ahmet’in babasını sevdiği gibi babamızı ya da annemizi seviyoruz. Çocukluğumuz onları mutlu etmeye, sevildiğimizi hissetmeye çalışmakla geçiyor. Seviyoruz, bir kadını ya da erkeği, aşık oluyoruz ve onun bize yaptıklarını görmezden gelebiliyoruz. Neyi, nasıl sevdiğimiz önemli değil Nehir Tuna için. Sevmek önemli, sevgiyi aramak önemli, belki de sevgiyi bulduğumuzda kaybetmemek önemli.
Baba
“Ben senin çocuğun değil miyim? Allah benimle konuşmuyor. Seninle konuştuğu gibi benimle konuşmuyor.”
Film ilerledikçe Ahmet bu sefer kendisine şu soruyu soruyor. “Kurallara uymak beni babama gerçekten yaklaştıracak mı?” Ahmet yurttan çıkışın tek yolunun babası tarikata girmek için ne yapıyorsa kendisinin de onları yapması gerektiğini ve yurdun içindeki kural ve düzene uyum sağlarsa babasının ona yaklaşacağını düşünür. Ona göre davranır ama bu durum tam tersi bir etkiye neden olur. Yurttan eve döndüğü gün okuldan başarılı bir karne getirmiştir. Yurt içindeki düzeni ve kuralları da başarıyla yerine getirdiği bizzat yurt tarafından da onaylanınca önünde hiç bir engel olmadığını düşünür ama işler beklediği gibi gitmez. Hatta başarıları onun yurda hapsolmasına neden olur. Babası tarafında tekrar sevilmek için zorunlu olarak öğrendiği din bilgileri, zorunlu olarak okuduğu dini kitapları, kendisini gösterebilmek için Hakan’ın da yaptığı yurt içi temizliklerin hepsinin aslında boşa bir uğraş olduğunu tatil için eve gittiğinde fark eder. Ahmet, babasıyla tartışır. Bu tartışma Ahmet’in kırılma noktası da olur. Başarılarının hiçbir karşılığı yoktur.
Yolculuk
“Bu boktan yerden kurtulmuşum, özgürüm.”
Ahmet, bunun farkına vardığında Hakan’ı define avcılığına gidiyoruz diyerek ikna eder ve yola çıkarlar. İkisi de aslında bu yolcuğun define avcılığından ibaret olmadığını bilir. İşte bu noktada siyah-beyaz olan film renklenir. İki genç kendilerini tanıyabilmek, sevilmek, sevmek, özgür olmak için yola çıkar. Hakan ve izleyici, Hakan’ın Ahmet’in hayatında önemli bir yer edindiğini bu yolculukla beraber görür. Ahmet, Hakan’ı babası yerine koymuş, Hakan, Ahmet’le beraber özgür olmuştur. Çıktıkları bu yolculuk ikisi için eğlenceli başlasa da sancılı bir şekilde biter.
Yurt filmi izleyicinin bakış açısıyla beraber değişir. Filmin başı, filmin ortası, filmin sonu. Net bir düşünce yoktur. Filmin kendi gücünü gösterebildiği yer de tam olarak bu noktadır. Ahmet’in gözünden filmi izlersek çok sevdiği babasına kendisini gösterebilmek için çabalayan genci, Hakan’ın gözünden izlersek istismara uğrayan bir çocuğun tarikat yurdundan kaçmak için neler yapabileceğini, solcu bir gözle izlersek tarikat yurtlarının orada yaşayan çocuklara yaşattıklarını, sağcı bir gözle izlersek o dönem halkının, tarikat yurdunda okuyan gençlere nasıl baktığını görürüz. Yurt filminin tek bir doğrusu yoktur. Bu iyi ya da bu kötü demez izleyiciye, herkes filmdeki karakterlerde kendisinden, geçmişten, günümüzden bir parça bulur.
Kaynakça
- “Yurt”. Beyaz Perde. Web. 6.10.2024
- “Nehir Tuna ile Yurt Üzerine Söyleşi: ‘Halkanın İçinde’”. Altyazı. Web. 6.10.2024
