Byung-Chul Han’ın 2010 yılında yayımlanan “Yorgunluk Toplumu” adlı kitabı modern hayat ile bireysel tercihleri arasında bocalayan ve kendi sesini duymakta zorlanan ruhlar için ilham verici nitelikte diyebiliriz. Günümüzün toplumsal ve ekonomik koşulları, kitabı adı itibariyle de yazarın diğer önemli eserlerinin arasından en çok ilgi görenlerinden biri yapmış demek yanlış olmaz. Dolayısıyla kitabı alırken yazarla ve görüşleri ile ilgili herhangi bir bilgi sahibi olmanıza gerek yok. Kitabı gördüğünüz an alıp neler anlattığını merak etmeniz mümkün. Peki, Byung-Chul Han kimdir ve “Yorgunluk Toplumu” kitabı neler anlatıyor?
“Hayat hiçbir zaman bugünkü kadar geçici olmamıştı.”
Kendi perspektifinden modern yaşama dair birçok önemli değerlendirmede bulunan ve eserler veren Güney Kore doğumlu Byung-Chul Han, Seul’deki Kore Üniversitesi’nde metalurji okuduktan sonra Almanya’da Freiburg ve Münih Üniversitelerinde felsefe, Alman Edebiyatı ve Katolik Teolojisi eğitimini aldı. 1994 yılında Martin Heidegger üzerine yazdığı tez çalışmasıyla da doktora derecesi tamamladı. 2000 yılında fenomenoloji üzerine çalışmasıyla Basel Üniversitesi’nde felsefe alanında doçentlik alan yazar, Berlin Sanat Üniversitesinde felsefe ve kültür eleştirisi alanlarında dersler vermekte.
Disiplin Toplumundan Performans Toplumuna
“Yorgunluk Toplumu” kitabında yazar, serbest piyasa ekonomisinin de etkisiyle kendi başına başarı elde etmeye çalışan insanların çoğunluğu oluşturduğu bir performans toplumunda yaşadığımıza dikkat çekiyor. Bu durumun insan psikolojisine farklı şekillerde etki ettiğini kaydeden Han’a göre, mevcut durumda insanlar diğer insanlarla kendilerini kıyaslamaları ve rekabet endişelerinden kaynaklanan hızlı bir tüketim anlayışına sahip. 20.yüzyıl öncesi konuşulan konular, bağışıklık ve balgamken 21.yüzyılda bağışıklık kaynaklı salgın hastalıkların ortadan kalkması ile bireylerin kendilerine yönelik endişelerine tanık oluyoruz.
Kendine ve Benzerine Yönelen Öfke
Byung-Chul Han kitabında yalnızca negatif şeylerin değil kendimizle aynı bulduğumuz pozitifliklerin de ruh halimizin değişmesinde etkili olduğunu ifade ediyor. Günümüzün ekonomik ve toplumsal şartlarında, eşitsizliklerin ve psikolojik şiddetin artması insanların çevreleri ile olan ilişkilerine yansıyor. İnsanlar yalnızca kendilerine değil kendileri ile benzer olan diğer şeylere de kızmaya başlamış durumdalar. Bu yabancılaşma beraberinde depresyon, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi sorunları getiriyor.
Yazara göre öfke de mevcut durumu sorgulayıcı olması bakımından unutulmaması gereken bir duygu. Ona göre; mevcut durumda radikal değişimleri başlatma enerjisi riski taşıyan öfke, giderek artan pozitifleştirilme nedeniyle dünyayı bu tür istisnai durumlardan mahrum kılıyor.
Her Şey Mümkün mü?
“İş ve performans toplumu, kesinlikle özgürlük toplumu değildir.”
“Yorgunluk Toplumu”nda performans toplumundan söz eden yazara göre, bu toplumsal yapıda her şeyin yapılabilmesi mümkün anlayışı bulunuyor. Ona göre; bu anlayış ile mevcut yapı 20.yüzyılın disiplin toplumundan 21.yüzyılda performans toplumuna evrildi. Geçtiğimiz yüzyıl dost-düşman, kendi ile yabancı gibi kavramların net bir ayrımının bulunduğu bir çağken günümüzde bu durum değişti ve yazarın ifadeleri ile yabancı egzotik olana boyun eğer duruma geldi. Sosyal medya ve diğer iletişim kanallarında görünürlüğün artması kaygıları beraberinde bireylerin hem kendilerine hem de topluma yabancılaşmalarını getirdi. Öyle ki yazar bu düşüncesi ile tutarlı şekilde kendisine gelen röportaj taleplerini de reddetmekte.
Toplumun Şiddet ve İnkâr Mekanizmaları
Byung-Chul Han kitabında, toplumun mevcut sorunları inkar mekanizmasından şiddet türlerine kadar Michel Foucault, Alain Ehrenberg gibi birçok düşünürün görüşlerine yer veriyor. Az sözle çok şey anlatılan eseri okurken birçok kavram ve görüşün bir arada kullanılması nedeniyle odaklanmakta zorlanmak olası. Diğer yandan kitabı okurken bahsi geçen görüşler arasında kıyaslama yapma imkanı buluyorsunuz. Yazarın kitabında anlattıkları ile ilgili alanında oldukça donanımlı olduğunu görmemek mümkün değil. Kitabın zenginliğiyle okurken bol bol not almak, araştırma yapmak ve dersler çıkarmak mümkün.
Kaynakça
Han, Byung-Chul. Yorgunluk Toplumu. açılımkitap, Haziran 2019.
Kapak görseli: Canva
