Yorgo Seferis, 1900 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı olan İzmir’in Urla ilçesinde Rum kökenli bir ailenin ferdi olarak dünyaya gözlerini açtı. Birinci Dünya savaşının ve dönemin siyasi olaylarının da etkisiyle ailesiyle, uzun yıllardır yaşadıkları İzmir’i terk ederek 1918 yılında Paris ‘e taşındı. Yorgo Seferis bu sırada Paris ‘te hukuk eğitimi almaya başladı . Aynı zamanda edebiyata ve dönemin siyasi olaylarına yaşadığı mübadele sebebiyle de kayıtsız kalamıyor, okuyor , özlüyor , düşünüyor ve yazıyordu…
Osmanlı topraklarında başlayan hayatı; lise öğrenimi için Atina’da , akademik eğitimi için Paris’te ve sonrasında diplomat olarak devam ettiği İngiltere, Arnavutluk, Mısır ,İtalya, Güney Afrika , Lübnan , Suriye, Ürdün ,Irak ve Türkiye gibi ülkelerde devam etti. Diplomatlık yaptığı süre boyunca birçok onur ödülüne ve dünyanın önde gelen üniversitelerinden fahri doktora derecelerine layık görüldü.
Yorgo Seferis
Seferis edebi yapıtlarını şiir halinde ortaya koymuştur. Şiirlerinde genel olarak “eskiye özlem , arayış, geçmiş ve melankoli” ögeleri göze çarpar. Sembolizm akımının izlerini dizelerindeki şehirlerin deniz kokusunda hissetmek mümkündür. Homeros’un Odysseia’sından ilham alarak yazdığı mitoloji konulu yirmi dört kısa şiirden oluşan Mythistorema edebiyat dünyasında büyük ses getirmiştir ve edebiyat eleştirmenlerince oldukça olumlu dönütler almıştır. 1966 yılında yazmış olduğu “Üç Gizli Şiir” adlı yirmi sekiz kısa şiirden oluşan eseri de gerçeküstü akımın etkisinde yazılmıştır.
Ne idiyse onu yansıtan
amansız bir ayna şu beyaz kağıt
Senin sesinle konuşur beyaz kağıt
Senin gerçek sesinle…Beğendiğinle değil;
Senin eserindir, boşuna harcadığın
Bu hayat.
Yeniden ele geçirebilirsin belki
“Seni başladığın yere
Fırlatan bu kaygısız nesneye
Tutunabilirsen eğer.
Hayatın, sen ne verdiysen odur
Bu boşluk, sen ne verdiysen odur
Bu beyaz kağıt.”
Seçme Şiirler: Seferis, Çeviri: Cevat Çapan, Yön Yayıncılık ,1993
Yorgo Seferis’in eserlerinde -kendisinin de söylediği gibi -Helen kültürünün şair üzerindeki etkisi yadsınamaz derecede ilham kaynağı olmuştur. Kültüre olan edebi katkılarından dolayı 1963 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştür. Mesleği gereği gördüğü ülkeler, farklı kültürler ve seçkin çevresi Yunan edebiyatında Seferis’in öncülüğünde hem Batı biçimciliğine hem de Yunan diline özgü yeni bir soluk kazandırmıştır.
Şairin şiirlerinde ,çocukluğu ve ilk gençlik yıllarında yaşadığı Urla’yı bırakıp gitmek zorunda oluşunun bıraktığı psikolojik izleri, özlemleri ve eski günleri hissetmek mümkündür. Şairin yarım kalmışlıklarla dolu Urla’ya yıllar sonra tekrar gelmesi onu derinden etkilemiş olup edebi eserlerine de yansımıştır. Bırakıp gitmek, geri dönmek ve eskinin eskisi gibi olmaması… Şairin hislerini “bir başka” olarak tasvir ettiği geçmiş zamanın izlerini taşır. Geçmişteki anılar artık bir başkadır…
Seferis Nobel Edebiyat Ödülünü alırken (1963)
Nasıl ki
Kalkar, doğup büyüdüğün şehre
Gidersin bir gece
Ve bakarsın temelinden yıkılıp yeniden kurulmuş o şehir
Ve yakalamaya çalışırsın geçen yılları
Onları yeniden bulmanın umudu içinde.
Bir Şairin Günlüğü, Yorgo Seferis, Çeviri: Erdal Alova, Can yayınları,2012.
Seferis 20 Eylül 1971 ‘de bir başka kıyıya ve bir başka anılara özlemle Atina’da dünyaya gözlerini kapatmıştır.
Nedir aradığı ruhlarımızın, yolculuklara çıkıp
Yıpranmış gemilerin bordalarında, karışıp kalabalığına
Yüzleri soluk kadınların, ağlayan çocukların,
Ne uçan balıklarla, ne de direklerin yöneldiği yıldızlarla avunup
Eskiyip cızırdayarak gramofon plaklarıyla,
İsteksizce katılıp boşuna yolculuklara,
Kırık dökük düşünceler mırıldanarak anlaşılmaz dillerden?
Nedir aradığı ruhlarımızın, yolculuklara çıkıp
Çürüyen teknelerde
Bir limandan öbürüne?
Kaldırarak taş yıkıntılarını, soluyarak
Çamların serinliğini hergün biraz daha güçlükle,
Yüzerek bir gün bu denizin sularında,
Bir gün bir başka denizin,
Dokunmasız,
İnsansız,
Artık ne bizim, ne sizin olan bu ülkede.
Biliyorduk ki adalar güzeldi
Buralarda bir yerde, arayıp durduğumuz,
Belki biraz aşağıda, ya da biraz yukarıda,
Belki de çok yakınlarda.
Destansı Öykü, Yorgo Seferis, Çeviri: Cevat Çapan, De Yayınevi ,1965.
Seferis’in Urla’daki evi (Günümüz)
“Bilirsin, kolayca huysuzlaşır evler, bomboş kalırlarsa.”
Üç Kırmızı Güvercin , Yorgo Seferis, Çeviri: Cevat Çapan , Altın Kitaplar, 1971.
Kaynakça
https://www.yeniasir.com.tr/sarmasik/2018/04/06/izmirin-nobel-edebiyat-odullu-sair-yazari-seferis
https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1963/seferis/biographical/
