Gerek seyahat eden, gerek etmeyen biri olun; kuşkusuz yol anlatılarının diğerlerinden farklı bir cazibesi vardır. Kendini bulmak, kendini kaybetmek, özgür olmak veya bir şeye ulaşmak için yapılan bu yolculukların amacı ne olursa olsun, en güzel kısmının süreç olduğu kesin. Kitabın içine gömülüp bir süreliğine yolda olmak isteyenlere… Keyifli okumalar!
Cormac McCarthy – Yol
2007’de Pulitzer kazanmasına rağmen Türkiye’de birazcık kıyıda köşede kalmış bir kitap olan Cormac McCharthy’nin 2006 çıkışlı Yol kitabı, kıyamet sonrası bir dünyada hayatta kalmaya çalışan baba oğlu anlatır. Yaşamak için uyulması gereken yeni kurallar vardır. Baba, yaşamaya devam etmesinin tek sebebinin oğlu olduğunu düşünür, oğlunu ise Tanrı’nın bahşettiği ve yaşatması gereken bir mucize olarak görür. Güneydeki sahille ilgili duyumlar, bu baba oğula biraz da olsa umut verir. İsimsiz ikili, ellerinde bir tüfekle yollara düşerler, tüfekte ise iki mermi vardır. Kül olmuş bir dünyada açlık ve soğukla savaşarak çığırından çıkmış insanlıktan korkarak yapılan karanlık bir yolculuk bu ikiliyi bekler. Varış noktasında aydınlık bir şeylerin var olduğu kesin değildir ama baba oğul tüm zorluklara karşın devam etmek zorundadır. Cormac McCharthy, metaforlarla dolu katmanlı bir edebi dil kullanır, özellikle İncil göndermeleri dikkat çekici bir özellik sunar.
”Bildiği tek şey çocuğun onun garantisi olduğuydu. Dedi ki: Eğer o Tanrı kelamı değilse Tanrı hiç konuşmamış demektir.”
Jack Kerouac – Yolda
Beat kuşağının (doğaçlama, tutkulu diyalog, açık cinsellik ve uyuşturucu deneyimleriyle ilgilenen Amerikalı şair ve yazarların oluşturduğu grup) kültleşmiş eseri Yolda, Kerouac ve dostlarının bazı seyahatlerini anlatırken Beat değerlerini ve yaşam tarzını gözler önüne serer. Bu dostlar arasında William S. Burroughs ve Allen Ginsberg de vardır. Soğuk Savaş dönemi Amerikasının ket vurma politikasından, sınırlandırmalarından, içe kapanıklığından ve insanlara uygun görülen rollerden tiksinen bu grup; özgür cinsel ifadeleriyle, uyuşturucularıyla ve oradan oraya yaptıkları yolculuklarla uçlarda yaşama isteklerini hayata geçirirler. Hikayenin ana karakterleri Sal Paradise ve umarsız Dean Moriarty yolculukları sırasında Amerikan toplumundan dışlanmış, marjinalize edilmiş farklı kesimlerle dostluk kurarlar. Kitap boyunca okuyucu da onlarla uçar, kaçar ve gezer. Oradan oraya, amaçsız ve sonsuz bir kovalamaca gibi. Kerouac’in kullandığı bilinç akışı tekniği de bu durmaksızın yaşamak arzusunu oldukça başarılı yansıtır, okuyucuyu da oradan oraya sürükler.
”Sizi yolculuğa çeken yolun sonu değil, yolun kendi de olabilir belki… belki sadece gitmeyi seviyorsunuzdur”
Che Guevara – Motosiklet Günlükleri
Motosiklet Günlükleri, her şeyi geride bırakarak arkadaşı Alberto Granado ile Güney Amerika yolculuğuna çıkan Che Guevara’nın kendi kaleminden seyahat günlüklerini aktarır. Che Guevara okuyucunun karşısına henüz gencecik, eğlenceli bir tıp öğrencisi olarak çıkar. Arjantin’in başkentinden motosiklet ile yola çıkan iki arkadaşın Şili, Peru, Kolombiya ve Venezuela’ya kadar yaptıkları yolculuğu aktarır. Eserin ismine rağmen yolculuğun çoğunluğu motosiklet olmadan geçer çünkü araç arızalanır. Kitap genel olarak dinamik ve eğlenceli bir tonda olsa da çeşitli yoğun duygular içerir. Guevara’nın şiirsel kalemi, keskin sosyal gözlemleri ve eleştirileri ile birleşir. Che Guevara’nın ekonomik adaletsizlikleri ve politik baskıları bu geziler sayesinde içselleştirdiğini söylemek mümkün. Bu kitapta bir yolculuğun hayatımızın yönünü ne kadar değiştirebileceği gözler önüne serilir.
”Hissediyorum köklerimin topraktan kurtulduğunu, çırılçıplak kaldığımı.”
Ernest Hemingway – Güneş de Doğar
Kitap, I.Dünya Savaşı sonrasında değer yargılarını yitirmiş, amaçsız kalmış, insanlık karşısında hayal kırıklığına uğramış kayıp nesilden bir grup sanatçıyı konu edinir. Avrupa seyahatleri yaparak yaratarak ve partilere giderek günlerini geçiren bu grubun yolculuklarına ortak olunur. Aşk, sadakat, kıskançlık, tutku gibi temalar işlenir. Paris’e, boğa güreşi izlemek için İspanya’ya, zaman zaman tekrar Amerika’ya yolculuklar yapılır. Ancak yazar; tüm bu yolculuklarda inceden inceye acı çektiklerini, savaş travmalarını bastırdıklarını ve bazı şeyleri konuşamadıklarını aktarır okuyucuya. Bir yandan da 1920’lerin dışarıdan ihtişamlı görülen kültürel sahnesine az çok tanıklık edilir.
”Başka bir ülkeye gitmen zerre kadar fark etmez. Ben kendimde denedim bunu. Bir yerden bir yere gitmekle kendinden, içindeki o şeyden kurtulamazsın.”
Mina Urgan – Bir Dinozorun Gezileri
Serinin ilk kitabı olan Bir Dinozorun Anıları ile tecrübelerine, o taviz vermez tavrına, samimi sesine hayran bırakan İngiliz Edebiyatı duayeni Mina Urgan, Bir Dinozorun Gezileri kitabında gezdiği ve yaşadığı şehirleri anlatır. Avrupa gezilerinden, Anadolu maceralarından, küçük mutluluklarından bahseder tüm içtenliğiyle. Meksika, Fransa, İngiltere ve birçok ülkeyi defalarca gezer. Bodrum’un ve Yunan adalarının eski masalsı hallerinden bahseder. Çok gezme ve çok bilmenin el ele gittiğini aktarır kitabında. Bahsettiği eski dünyayı, eski Türkiye’yi, henüz el değmemiş koyları gezme isteğiyle baş başa bırakır okuyucuyu.
”İstanbullular, kentlerinin dışına hiç mi hiç çıkmazlardı eskiden. Kendi ülkelerini, yani Anadolu’yu görmek akıllarının kenarından bile geçmezdi. Parası olanlar, İstanbul’un sayfiye yerlerine giderlerdi yaz aylarında. Yolculuk deyince de sadece Avrupa gelirdi akıllarına.”
Jon Krakauer – Yabana Doğru
Christopher McCandless’in hem trajik hem de efsanevi hikayesini anlatan kurgu dışı kitap Yabana Doğru, okuyucuyu evinin konforundan uzaklaştırıp zorlu ve çılgın bir doğa macerasına sürükler. Christopher McCandless zengin bir ailenin çocuğudur ve bir sürü ayrıcalığa sahiptir ancak eğitimini tamamladıktan sonra sırt çantasını alarak vahşi doğanın ortasında yaşamak için yola çıkar. Yanında çok az yemek ve ekipman vardır. Yazar, Alaska doğasının zorluklarını ve sert güzelliğini yansıtmak için elinden geleni yapar. Yazar, Christopher McCandless’ın deneyimlerine kendi deneyimlerini de katarak harmanlar. Karşılaştıkları doğal güzellikler kadar tehlikeler de olacaktır. Kitap; bireysellik, doğaya dönüş, kendine yeterlilik, özgürlük gibi kavramları onurlandırırken trajik yönüyle de insanlığın sınırlarını gözler önüne serer.
“Temmuz 1990’da yola çıkan Alex’le bu çocuk aynı kişi olabilir mi? Kötü beslenme ve yol şartları Alex’in vücuduna çok zarar verdi. On kilonun üzerinde kaybetti. Ama ruhu kanatlanmış uçuyor.”
Gabriel Garcia Marquez – Doğu Avrupa’da Yolculuk
Büyülü gerçekçiliği ve kendine has kalemiyle tanıdığımız Gabriel Garcia Marquez, bu kitapta alışılmışın dışında bir işle okuyucu karşısına çıkar. 1950’lerde gazeteci kimliği ile yaptığı Doğu Avrupa yolculuklarını anlatır. Yolculukları sırasında ülkelerin tarihi, kültürel ve siyasi yapıları üzerinde de durur. Gazeteci olarak yaptığı gözlemlerini, röportajlarını ve aldığı notları bir araya getiren yazar; o dönem Sovyetler Birliği etkisi altında olan Doğu Avrupa ülkelerindeki yaşam koşullarını eleştirir. Bunun yanı sıra kitap, yerli halkın günlük hayatı ve düşüncelerine dair anekdotlar da barındırır. Manzaraları ise kelimeleriyle çok güzel resmetmiştir yazar, kalabalık şehir sokaklarından kırsal kesimlere kadar her bölgenin özünü okuyucuya kavratmaya çalışır. Marquez’in usta kalemi yalnızca canlı bir şekilde mekanları gözler önüne getirmez, tarihsel ve kültürel analizleriyle de düşündürür.
”Savaştan sonra, ayakta kalmış pek az duvar parçasına payanda vurup yamalı bohça gibi bir şehir kuracakları yerde, daha hijyenik ve çok daha ticari bir ölçüt uygulamışlar: Yani her şeyi silip yeni baştan başlamışlar.”
Elizabeth Gilbert – Ye, Dua Et, Sev
Kitabı kendi hayatından yola çıkarak yazan yazar; evliliği biten, mental olarak zorlu bir yerde duran, hayatı üstüne üstüne gelen bir kadının her şeyi bırakarak dünya turuna çıkma hikayesini anlatır. Anlatıcı, rutinlerinden kaçarak daha büyük bir şeyin parçası olma ve hayatın anlamını keşfetme isteğindedir. Ziyaret ettiği her ülkede kendiyle ve hayatla ilgili başka bir şey öğrenir. İtalya’da yemek yemenin zevkine varır, kültür ve dil ile ilgilenir, hayattaki küçük zevklerin önemini kavrar. Hindistan’da birkaç ay geçirerek kendini spiritüel olarak geliştirmeye adar. Bali’de ise spiritüel hayat ile günlük hayatı dengelemenin önemini öğrenir ve tekrardan aşkı bulur. Bir taraftan dünyayı keşfederken bir taraftan da kendini keşfeder. Kendi deneyimlerini aktardığından ötürü yazarla bağ kurmak okuyucu için büyük kolaylık sağlar. Kullanılan mizahi ögeler ise okuma deneyimini daha keyifli kılar.
”Karışıklık, felaket ve sahtekarlığın dünyasında bazen sadece güzelliğe güvenilebilir. Sadece sanatsal mükemmellik bozulmazdır. Hazzın değeri düşürülemez. Ve bazen gerçek olan tek değer bir yemektir.”
