Acısıyla tatlısıyla koca bir yılı geride bırakırken kış mevsiminin belki de en renkli, en cıvıl cıvıl dönemine girmiş bulunuyoruz. Aralık ayında tüm dünyanın özenle hazırlandığı yeni yıl kutlamaları bizlere farklı bir dünyanın kapılarını açıyor. Hristiyan inanışına göre bir ibadet dönemi olan ve bayram olarak kutlanan Noel, günümüzde tüm coğrafya ve kültürlere yayılarak farklı bir boyut kazanmış, insanlar tarafından coşkuyla kutlanan eğlence şöleni halini almış durumda.
Bu kutlamalar günümüzde ne kadar amacından sapmış olsada köklerinden aldığı bazı gelenek ve sembolleri hala bünyesinde barındırıyor. Yeni yılla özdeşleşen bazı figürler, anlamlarından bağımsız olarak farklı inanç ve coğrafyalarda kullanılmaya devam ediyor. Bizde sizlere bu yazımızda Noel dönemi çoğu yerde kullanılan, yılbaşı kutlamalarının olmazsa olmazı olan süslemelerin gerçek anlamlarından bahsedeceğiz.
1) Yıldız
İstisnasız her yerde gördüğümüz, yeni yıl kutlamalarının baş tacı olan yıldız figürü, daha çok süslenen çam ağaçlarının tepesinde karşımıza çıkıyor ve hristiyanlık inancına göre İsa’nın doğumunu müjdeleyen Beytüllahim yıldızını simgeliyor. Bu yıldız, İsa doğmadan 5 yıl önce Lamanlı Samuel adındaki kahin tarafından ortaya atılan kehanete göre, İsa doğduğunda doğudan yükselecek ve onu arayan bilge insanlara İsa’yı bulmaları için yol gösterecektir.
Günümüzde ise Noel kutlamalarındaki varlığını bu derin anlam nedeniyle sürdürmekte ve bilge adamların, Beytüllahim yıldızının ışığını takip ederek İsa’yı bulmaları gibi Hristiyan inancına sahip olan kişilerin de kurtarıcının ışığını takip ettikleri takdirde kurtuluşa ereceklerinin mesajını vermektedir.
2) Işıklar ve Mumlar
Belkide yeni yıl kutlamalarının bu kadar göz alıcı hale gelmesinde en büyük rolü üstlenen süslemeler, ışıl ışıl renklere sahip olan ve her yeri baştan aşağı donatan ışıklar ve mumlar. Hristiyan inancına göre İsa’nın doğumuyla insanlığa yaydığı ışığı simgeleyen bu süslemeler kurtarıcının ışığının birer parçası. İnanışa göre farklı tür ve renklerden oluşan bu ışıklar İsa’nın dünyanın ışığı olduğunu hatırlatmak için var.
Peki elektrik yokken ne vardı, o zaman süslemelerde ışık yok muydu gibi sorular sorabilirsiniz, haklısınız hemen cevabını verelim, elektriğin olmadığı dönemlerde de mumlar ışık kaynağı olarak kullanılan ana malzemelerden biriymiş hatta çam ağaçlarının dallarına kadar asarlarmış. Elbette beş dk kadar düşününce orman yangını ihbar hattını aramak isteyebilirsiniz ancak mumlar hala estetik olarak sık sık tercih edilen ve hristiyanlık inancında da yeri olan temel materyallerden.
3) Çam Ağacı
Kış mevsiminin en bilinen bitki örtüsü çam ağaçları, Noel kutlamalarının da en bariz sembollerinden biri. Hristiyanlık inancına göre İsa’nın doğumundan önce bile yeşil olan ve hala yeşil kalmayı başarabilen bu ağaçlar, kış mevsiminin getirdiği ölüme bile kafa tutarak yeşil kalan yegane şeyler olarak insanlığa umudu ve yeni hayatın varlığını hatırlatıyor. İsa Mesih sayesinde sonsuz yaşama sahip olacaklarını düşünen hristiyanlar, yaprak dökmeyen bu ağaçları İsa’nın armağanının doğal bir sembolü olarak kabul ediyorlar.
4) Çelenkler
Noel’de kullanılan çelenkler şuan plastikten yapılıyor olsada geleneksel çelenklerin yapımında çam dalları veya çobanpüskülü gibi yaprak dökmeyen bitkiler kullanılıyor. Bunun sonsuz yaşam ve ölüme kafa tutuş olarak anlamlandırıldığını söylemiştik. Yanı sıra farklı bir anlamı daha olan çelenkler standart bir geometriye sahipler. Dairesel şekillere sahip olan bu süslemeler yine sonsuzluğu temsil etmeleriyle biliniyor. İnanca göre kapı ve pencerelere asılan çelenkler, evleri Noel ruhunun enerjisiyle doldurmak için davetiye görevi görüyor.
5) Çobanpüskülü Bitkisi
Tüm yıl yeşil kalan, dikenli ve kırmızı meyveleri olan bu bitki İsa’nın çarmıha gerilmeden önce başına geçirilen dikenli taç’ı simgeliyor. Bitkinin kırmızı renkteki meyve kısımları ise İsa’nın başından bulaşan kanı temsil ediyor.
6) Atatürk Çiçeği (Noel Yıldızı Bitkisi)
Noel kutlamalarının vazgeçilmez bitkilerinden bir diğeri ise ülkemizde Atatürk Çiçeği olarak bilinen, kırmızı ve beyaz renkleri bulunan Noel Yıldızı bitkisi. Meksika kökenli bu bitkinin Atatürk’le olan alakası ülkemize ilk defa yetiştirilmeye başlandığında bitki bilimci profesörlerin bu çiçeğe Atatürk adını vermek istemelerinden kaynaklanıyor.
Avrupa’da da yaygın olan ve yine tüm yıl yeşil kalan bu bitki aslında İsa’nın doğumunda gökyüzünde beliren Beytüllahim yıldızına benzetilerek Noel Yıldızı adını almış. Aynı zamanda çiçeğin kırmızı olanı İsa’nın döktüğü kanları simgelerken beyaz olanı ise onun saflığını ve masumiyetini temsil ediyor.
7) Baston Şeker
O kadar bitkiden sonra iştah kabartan, bizi çocukluğumuza götüren bu şekerlerin Noel’le çok ilginç bir bağlantısı var. İsa’yı yeni doğduğunda ziyarete gelen çobanların asalarını simgeliyor bu şekerler. O dönemde çobanlar bu asaları sürüsündeki hayvanları suya ve yiyeceğe yönlendirmek, tehlikeli durumlarda onları incitmeden boyunlarından tutup güvenli alana çekebilmek için kullanıyorlarmış. Noel inancına göre ise çok iyi bir çoban olan İsa onu takip etmeyi seçenleri güvenliğe ve barışa ulaştırmak için asasını bu çobanlar gibi kullanacak ve inananları nazikçe güvenliğe, barışa yönlendirecek.
8) Çoraplar
Eski çorapların içine konulan paralar,şekerler veya başka türden hediyeler belki de en garip Noel geleneklerinden diyebiliriz. Şöminenin üzerine asılmış eski çorapların içine bir şeyler koymak kimin aklına gelir ki? Bu tamamen efsanevi bir hikayeden doğan geleneksel bir ritüel.
Çok eski zamanlarda üç kızıyla yaşayan fakir bir adam varmış, bu adam kızları evlilik çağına geldiğinde onları evlendirmek istemiş ancak çeyizlerini karşılayacak maddi gücü yokmuş. O dönemlerde bir kızın çeyizsiz evlenmesi oldukça zormuş ve adam bu durum karşısında ne yapacağını bilemiyormuş. Bu durumundan haberdar olan Hristiyan Psikopos Nicolas adama yardım etmek istemiş ancak adam bunu kabul etmemiş. Duruma bir çözüm olarak Nicolas bir gece adamın açık kalan penceresinden içeriye saf altından yapılmış üç top atmış, toplar şöminenin üzerine kuruması için asılan üç eski çorabın içine düşmüş. Ertesi sabah çoraplarının içinde birer tane altın top bulan kızlar bu sayede çeyizlerini tamamlayıp evlenebilmiş.
İnanca göre çoraplar hristiyanlara, iyilik yapmanın önemini, en büyük iyiliği İsa’nın yaptığını ve onu örnek alarak diğer insanlara iyilik yapmaları gerektiğini hatırlatıyor.
9) Çanlar
Biliyoruz ki hristiyanlıkta bir çağrı sistemi olarak kullanılan çanlar Noel’de de aynı işlevi yerine getiriyor. Yüzyıllar boyunca Noel’in gelişini duyurmak için kullanılan bu çanlar inanca göre tanrıya yapılan övgüyü, yeryüzünde İsa’nın doğumuyla ilan edilen barış ve iyiliğin duyurusunu temsil ediyor.
10) Hediyeler
Belki de Noel’in en heyecan verici anlarından biri sevdiklerinizden gelen hediyeleri açmak. Noel boyu çam ağacının altında biriken bu hediyeler Noel sabahında büyük bir heyecanla açılır. Hristiyanlara göre Noel, verme mevsimi’dir. Bu gelenek İsa doğduğunda ona hediyeler getiren bilge adamlardan gelir. Ancak asıl mesaj şudur; “Tanrı dünyayı çok sevdi ve inananlar kurtuluşa ersin, sonsuz yaşama sahip olsunlar diye biricik oğlunu insanlara hediye olarak gönderdi.” Bu mesaja göre İsa tanrının insanlara gönderdiği en büyük armağandır ve Noel sabahı açılan hediyeler onu hatırlatır.
KAYNAKÇA
Charlotte Larcabal and Eric B. Murdock. ”Ten Symbols of Christmas”. The Church of Jesus Christ of Latter-day Saint. Intellectual Reserve,Inc, Aralık 2017, https://www.churchofjesuschrist.org/study/new-era/2017/12/ten-symbols-of-christmas?lang=eng. 3 Aralık 2023.
Küçük,Abdurrahman. ”Beytülahm”. TDV İslam Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1992, https://islamansiklopedisi.org.tr/beytulahm. 3 Aralık 2023.
Erge, Ersin ve Uluğtekin Yılmaz, Mevlüt ve Çiftçi, Mustafa. ”Poinsettia Çiçeğinin İsminin Atatürk Çiçeği Olduğu İddiası”. Malumatfuruş. Malumatfurusorg, 5 Ağustos 2018, https://www.malumatfurus.org/ataturk-cicegi-ve-kose-yazarlari/. 3 Aralık 2023.
Kutsal Kitap: Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). ”İncil:Yuhanna 19”. İncil-Tevrat-Zebur Kutsal Kitap. İzmir Protestan Klisesi, 2009, https://incil.info/kitap/Yuhanna/19. 3 Aralık 2023.
