Aşk…
Sonsuzluk, tutku, delilik, kavga, özlem.
Peki ama ne zaman tutku, yıkıma dönüşür?
The Vampire Diaries’in ikonik çifti Damon Salvatore ve Elena Gilbert’ın ilişkisi, sadece bir vampir dizisinin romantik alt hikâyesi değil; günümüz toplumunun aşkı nasıl algıladığını ve ne kadar derinden sorunlu anlatılarla beslediğini gözler önüne seren bir örnektir. Bu yazıda “yıkıcı tutku (destructive passion)” kavramını, bu ilişki üzerinden daha geniş bir çerçevede anlamaya çalışacağız.
Yıkıcı Tutku Nedir?
Yıkıcı tutku, aşkın sağlıklı sınırlarını aşarak, taraflardan birinde veya her ikisinde benlik kaybı, duygusal bağımlılık, kontrol saplantısı, öz saygı erozyonu yaratmasıdır. Bu tutku; duygusal yoğunlukla maskelenir, sevgiyle karıştırılır, genellikle epik aşk olarak yüceltilir. Ama gerçekte bu tür bağlar; büyümeyi değil, çöküşü tetikler.
Psikodinamik Perspektif: Yaralı Ruhların Dansı
Damon ve Elena’nın ilişkisi, iki eksik parçanın birleşmesinden çok, iki yaralı benliğin birbirine tutunmasıdır. 1864’te Elena’nın görsel ikizi olan Katherine (Katerina) tarafından vampire dönüştürülen Damon, kardeşi Stefan ile birlikte Katherine tarafından gaslighting ve lovebombing kurbanı olmuştu. Yıllar sonra Mystic Falls‘a tekrar döndüklerinde Elena ile yol üstünde karşılaşan Damon, başlarda her ne kadar Elena’da Katherine’i arasa da zaman içerisinde Elena’da çok farklı bir yön keşfetmişti: Şefkat. Bu ne kendi ailesinde ne de Katherine ile olan ilişkisinde tattığı bir duyguydu; o yüzden Elena’ya hızlı bir şekilde aşık olması da kaçınılmaz olmuştu.
Elena da kendini bildi bileli güvenli bir ortamda büyüdüğü için kendisini ve karanlık yönlerini tanımasına asla fırsat verilmemişti; okulun altın çocuğu Matt ile okulun altın kızı Elena olarak sürdürdükleri ikili ilişkiden Elena aslında kendini keşfedebilmek için ayrılmıştı desek yalan olmaz. Stefan ile yaşadıkları ikili ilişkide de Stefan en çok Elena’nın masumluğunu ve şefkâtini sevmişti. Damon ise Elena’nın kendisini ve henüz onun bile keşfedemediği karanlık yönlerini de seviyordu.
Damon: Sevgiye Güvenmeyen Yıkıcı
Annesiz büyümüş, kardeşiyle rekabet içinde olmuş ve zamanla sevginin ancak acıyla geldiğine inanmaya başlamıştır. Sevdiği insanları kontrol etmek ister, çünkü ancak böyle kaybetmeyeceğini sanır. Elena’ya duyduğu tutku, bir anlamda onun aracılığıyla sevilmeye değer olduğunu ispatlama çabasıdır. Elena gibi insanlar tarafından oldukça sevilen ve onaylanan birisinin, Damon gibi kötü çocuk diyebileceğiniz birini sevmesi Damon’un aslında bulunduğu çevrede otomatik olarak onay görmesi demektir.
Elena: Kurtarıcı Olmaya Programlı
Ailesini kaybettikten sonra duygusal zemini sarsılmıştır. Damon gibi karmaşık, sorunlu bir adamı düzelterek sevilmeye layık olduğunu göstermek ister. Damon’un karanlığında kendine anlam bulur, çünkü artık onun hayatında da vazgeçilmezdir. Bu psikodinamik yapı, ilişkilerinde karşılıklı olarak sahiplenme – teslimiyet, kontrol – boyun eğme, bağlanma – kaçınma döngülerini yaratır. Herkes Elena’dan ailesini kaybettikten sonra normal hayatına dönerek hiçbir şey olmamış gibi davranmasını beklerken onun hayatında bir anlam arama çabası ilişkilerini en çok ilerleten faktördü.
Elena, hiç yapmadığı şeyleri yapmak istiyor, kendinde hiç görmediği şeyleri Damon ile deneyimlemek istiyordu. Bir yandan da Damon’un yaptığı her kötülüğü kafasında aklamaya çalışıyordu; fakat aynılarını Stefan yaptığında bir noktadan sonra Stefan’ın Elena’nın gözündeki imajı bozulmuştu. Yani Stefan bir noktada şansını kaybetmişti; çünkü Elena da artık Damon’a aşık olmuştu.
Bağlanma Teorisi: Güvenli Aşk Değil, Kaotik Yakınlık
Bowlby ve Ainsworth’un bağlanma kuramı, çocukluk deneyimlerinin yetişkin ilişkilerini nasıl şekillendirdiğini söyler. Damon’ın bağlanma stili büyük ölçüde kaçıngan/çelişkili, Elena’nınki ise kaygılı/bağımlıdır. Bu bağlanma dinamiği; Damon’un sürekli geri çekildiği, duvarlar ördüğü, ama sonra şiddetli biçimde yaklaştığı, Elena’nın ise onu her defasında affettiği ve vazgeçemediği bir döngü yaratır. Bu yo-yo etkisi, ilişkiyi beslemez. Sadece tarafları birbirine daha çok bağımlı kılar. Bu da tutkunun bir bağ olmaktan çıkıp bir zincire dönüşmesine yol açar.
Medya ve Romantizmin Toksik Kodları
Toplum, Damon ve Elena’nın ilişkisini neden romantikleştiriyor? Çünkü kültürel anlatılarda sıkça şu kodlar var:
“Gerçek aşk zor olur” – Acı çekmeden aşk olmaz.
“Toksikse daha yoğundur” – Ne kadar çatışma varsa o kadar tutku vardır.
“Sevgi, değiştirmektir” – Partnerin karanlığını iyileştirmek aşkın göstergesidir.
Damon’un Elena’ya zarar verip sonra ondan af dilemesi, bir döngüye dönüşür. Bu döngü, izleyicide empati yaratır çünkü acı çeken adam mottosu hâlâ kültürel olarak yüceltilmektedir. Elena ise her affedişinde fedakâr kadın kodunu pekiştirir. Bu dinamik, seyircinin içselleştirilmiş romantizm kalıplarına hitap eder.
Yıkıcı Tutkunun Beş Belirleyici Özelliği
Damon ve Elena örneği üzerinden belli sahneler üzerine yoğunlaşarak bu yıkıcı tutkunun beş belirleyici özelliğini inceleyeceğiz.
1.Sürekli Sınır İhlali
Elena, Damon’u tamamen kaybettiğini düşündüğü için Alaric’ten hafızasını silmesini istemişti; bu isteğiyle birlikte Alaric, Elena’nın bazı anılarıyla oynadı ve Elena’nın Damon’a olan aşkını yitirmesine sebep oldu. Elena’nın gözünde Damon, artık sadece Stefan’ın ağabeyi Damon‘du. Fakat işler değişti; Damon araftan döndü ve geldiğinde sevgilisi Elena’nın onun boynuna atlamasını beklerken hafızasını sildirdiğini öğrendi. Elena’nın Damon’a duyduğu aşk o kadar şiddetliydi ki; buna tam olarak yıkıcı tutku diyebiliriz. Damon’u kaybettiğini düşündüğünde bu acıya dayanamamıştı ve o yüzden böyle bir yola başvurmuştu. Hem yaşadıkları toksiklikler hem de birbirlerinden kopamayışları da onu bu yola itmişti; artık bir şey düşünmek ve hissetmek istemiyordu.
Damon yine onun kararına saygı duymayarak sürekli tekrar kendini sevdirmeye çalıştı; üstteki videoda da Elena Mystic Falls sınırından geçmeye çalışıyor ve unuttuklarını hatırlamayı deniyor. Bir dönem Mystic Falls’a büyü ile sınır çizildiği için hiçbir vampir giremiyordu; eğer girerlerse nasıl ölüp vampire dönüşmüşlerse vampirlik büyüsü bozulup insani şekilde ölme sürecine giriyorlardı. Aynı şekilde telkinle unutturulan olayları da hem vampirler hem de insanlar sınırdan geçtiklerinde tekrar hatırlıyorlardı. Elena da ölme pahasına Damon ile olan anılarını tekrar hatırlamayı seçmişti; hiçbir şey hatırlamıyor olmasına rağmen.
2.Kimlik Kaybı
Elena, vampire dönüştükten sonra Stefan ile ilişkisini bir süre daha sürdürse de gerçek duyguları yavaş yavaş açığa çıkmaya başlamıştı. Damon’a olan bağlılığı ve Damon’un onu her konuda anlamaya çalışmasıyla başlayan ikili ilişki, sevgili olmalarıyla sonuçlanmıştı. Sadece ikisi varken büyük oranda insani duygularını kapatıp hayattan zevk almaya çalışan Elena, etrafında geçmiş hayatından insanlar gördüğünde ise pişmanlık duygusu yaşıyordu; çünkü hissettiği karanlık duyguları insan olan arkadaşlarının onaylamayacağını biliyordu. Bu parti sahnesinde de Damon ile eğlencenin dibine vuran Elena, Bonnie‘nin onu görmesiyle kendine geliyor.
3.Bağımlı Döngü
Her kötü olaydan sonra bir şekilde Damon’u kendi kafasında aklamaya çalışan Elena, üniversiteden arkadaşı olan Aaron‘ı Damon’un öldürmesiyle onu artık kafasında aklayamayacağını anlamıştı; çünkü Damon’un gerçekten keyfi olarak yaptığı bir eylemdi bu. Fakat yine de videoda görüldüğü gibi toksik bir kavga edildikten sonra, bitti denildikten sonra öpüşmeye başlıyorlar. Birbirlerinden kopamadıkları bağımlı bir döngü yaratılıyor.
4.Güç Dengesizliği
Damon, Elena insanken yine üstünlük kuruyordu; fakat Elena vampir olduktan sonra Damon’a karşı vampire dönüşmeden önce hisler beslediği için bir ata bağı geliştirmişti. Ata bağı özetle, karşı tarafın sana bir şeyi yapabilirsin veya yapamazsın demesine göre şekillenen duygusal bir bağ. Kurt adamlar bunu sürülerinde liderlerine bağlılık ve sadakat olarak kullansa da nadiren vampirler arasında da görülen bir durum. Günlük hayatta da sevdiğiniz insanlar tarafından onaylanan veya onaylanmayan şeylere göre hareket etmeniz de buna benzer bir durum diyebiliriz.
Elena ilk vampir olduğunda Damon ona onun kan torbasından kan içemeyeceğini, sadece damardan sıcak kan içmesi gerektiğini söylediğinde çok uzun bir süre Elena kan torbasından içememişti ve kusmuştu. Miss Mystic Falls yeni dönem yarışmasında da Elena, April‘ın mavi elbise giymesi konusunda ısrarcıyken Damon’un “Bence kırmızı elbise daha iyi olur” demesiyle anında kararını değiştirip “Bence de kırmızı elbise daha iyi olur” demişti. Bu da onun karar verme becerisini zayıflatarak ortaya bir güç dengesizliği çıkarır.
5.Duygusal Karmaşa
Damon bu videoda tekrar insan olacağına ölmeyi tercih edeceğini söylüyor, çünkü insan tedavisi için tek doz var ve onu da Elena’nın kullanmasını istiyor. Bu yüzden bencil birisi olduğunu hep kötü kararlar verdiğini söylüyor; seni sevdiğim için özür dilemeyeceğim diyor. Bu da en basit tartışmalarından birisi.
Aşk mı, Saplantı mı?
Yıkıcı tutku çoğu zaman sevgi değil, saplantı üretir. Damon’un Elena’ya olan ilgisi, bazen onun rızasını gözetmeksizin kararlar vermesine yol açar. Elena, Damon’un ne zaman iyi ne zaman yıkıcı olacağını kestiremediği için ilişkide sürekli tetikte kalır. Bu durum, partnerlerden birinin bilinçsizce şunu düşünmesine neden olur:
O beni kontrol ediyor ama beni sevdiği için.
İşte yıkıcı tutkunun en güçlü yanı burada devreye girer: Kurban, kendini kurban olarak görmez.
Damon & Elena: Birlikteyken Daha Yalnız
İlişkiler, kişisel gelişimi beslemelidir. Ancak Damon ve Elena, birlikte olduklarında büyümüyor; küçülüyorlar. Damon kendi iç çatışmalarına saplanıyor, Elena ise kendi etik pusulasını kaybediyor. İlişki bir tür ortak çöküş, karşılıklı körleşme hâline geliyor.
Yıkıcı Tutku, Aşkın İllüzyonudur
Son olarak sizin için en favori sahnelerden birini bırakıyorum; ikonik yağmurda öpüşme sahnesi. Damon ve Elena’nın ilişkisi, gerçek aşk gibi sunulsa da, aslında; Travmatik deneyimlerin bağ kurma biçimine dönüştüğü, karşılıklı bağımlılık ve kimlik erozyonunun romantize edildiği, toplumun sevgiye dair yanlış şemalarının onaylandığı bir modeldir.
Bu ilişkiyi seyrederken şunu sormak gerekir:
Gerçekten aşk mı izliyoruz, yoksa iyi yazılmış bir kendinden vazgeçiş hikâyesini mi?
Aşk sizi yormamalı. Sizi güçlendirmeli.
Tutku, sizi yok etmemeli. Sizi dönüştürmeli.
Ve eğer aşk uğruna kendiniz olmaktan vazgeçiyorsanız, orada aşk değil; yıkım vardır.
Kaynakça:
“The Curse Of Being Too Passionate.” thecut.com. Web. Erişim Tarihi: 4 Haziran 2025.
“Attachment Theory, Bowlby’s Stages & Attachment Styles.” positivepsychology.com. Web. Erişim Tarihi: 4 Haziran 2025.
