Yayınevlerinde dijital dönüşüm, diğer pek çok farklı sektörde olduğu gibi büyük değişimlere yol açtı. Kitap üretim, dağıtım ve pazarlama süreçlerinde kökten bir değişimi getirirken aynı zamanda okuyucuların alışkanlıklarını da değiştirmeye başladı. E-pub, Kindle gibi sesli kitap uygulamaları ve diğer dijital platformlar, yayınevlerine yeni fırsatlar sunarken beraberinde getirdiği çeşitli zorluklar ile olumsuz etkilere de neden oldu.
Amerika, Almanya ya da İskandinav ülkelerinde elektronik kitapların büyük bir hacme sahip olması nedeniyle ülkemizde de bu dijitalleşmenin aynı oranda seyredeceği düşünülse de beklenilen bir hacme sahip olamadı. Şimdi bu dijital dönüşümün ne gibi değişimlere yol açtığına gelin, birlikte bakalım.
Üretim ve Yayın Süreçlerinde Kolaylık ve Kitaplara Kolay Erişim
Yayınevlerinde dijital dönüşüm ile hem üretim hem de dağıtım süreçleri büyük oranda kolaylaştı. Fiziksel baskı, depolama, dağıtım gibi bütçe isteyen maliyetli süreçler yerini dijital yayıncılıkla birlikte çok daha hızlı ve ekonomik bir çözüme bıraktı. Bu sayede de farklı türlerde birçok kitabın çok daha cesur bir şekilde piyasaya sunulması sağlandı. Ancak bu da akıllara, kendine hak ettiği yeri edinememiş, underground kalmış yazarların keşfedilmesi için bir zemin oluştururken, ortaya ne kadar kaliteli ürünlerin çıktığı konusunda bir soru getiriyordu.
Bir diğer olumlu etkisi ise Kindle ya da sesli kitap gibi uygulamalarıyla okuyucuların pek çok kitaba istedikleri yerden ve istedikleri zamanda erişebiliyor olmalarıdır. Bu da kısıtlı dağıtım yapılan bölge veya yerler için oldukça büyük bit avantaj! Böylelikle hem yayınevinin okur kitlesi artar hem de kitap dağıtım süreçlerine takılmadan okuyucuya ulaşabilir. Fakat bu dijitalleşme ve bunun yaygınlaşması ise fiziksel satışlarda azalmaya yol açabilirdi. Çünkü sunulan bu erişim kolaylığı, küçük kitapçıların ve bunun yanında bağımsız yayınevlerinin zarar görmesine neden olabiliyordu.
Pazarlama Stratejilerinde Yeni Gelir Modeli
Yayınevlerinde dijital dönüşüm ile yeni gelir fırsatları önemli bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor. Abonelik modelleri, tekil satışlar gibi farklı kazanç yolları sunuyor. Aynı zamanda sosyal medya ve dijital reklamlar ile yayınevlerinin pazarlama stratejilerinde bir dönüşüm sağlandığı da yadsınamaz bir gerçek. Dijital platformlarda kitapların tanıtılması, yazarın okurla direkt iletişim kurması, yorumların ve geri bildirimlerin hızlıca olmasının yanında yayınevlerinin birçok veriye ulaşması gibi olumlu etkiler de önemli pazarlama stratejisi olarak görülüyor. Hangi türler popüler, hangi yazarlar daha çok ilgi görüyor, okuma alışkanlıkları gibi tercihlerin verilerine ulaşmak, yayınevlerinin daha iyi analiz yapmalarını sağlıyor. Böylece pazarlama ve yayın planlamalarının çok daha bilinçli bir şekilde oluşturulması sağlanıyor. Ancak geleneksel yolları tercih etmeyen ve eserlerini doğrudan okuyucuya ulaştırma imkânı sunan e-pub, Kindle gibi kitap uygulamaları ve diğer dijital platformların yazarlar tarafından çok daha fazla tercih edilmesi yazarların yayınevleri ile uzun süreli ve sürdürülebilir ilişkiler kurmasını zorlaştırıyor.
Yeni Nesil ve Görsel Hafıza
Görsel hafıza kitaplarda vardır, okuduğunuz bir kitapta herhangi bir ayraç kullanmadan kaldığınız yeri rahatlıkla bulabilirsiniz. Geleneksel okuyucular bu konuda oldukça iyidir. Peki, e-kitaplarda görsel hafıza var mıdır? Ya da bu dijital dönüşümün içine doğan yeni nesil için böyle bir görsel hafıza söz konusu mu? Hem dijital kitapların hem de sesli kitapların okuma deneyimini değiştirdiği bir gerçek. Kimimiz için fiziksel kitaplardan dijitale geçerken bir zorluk yaşanmazken kimileri için de kitap kokusu ve ona dokunma hissinden vazgeçmek imkânsız bir bağımlılık gibi düşünülüyor.
Dijital Dönüşüm Başarılı Bir Şekilde Uygulanabilir Mi?
Yayınevlerinde dijital dönüşüm, başarılı dijital altyapıların olmasını ve bu alana yatırımların yapılması gerekliliğini de getiriyor. Sınırlı bütçeye sahip olan yayınevleri için bu süreç rekabet güçlerinin de zayıflamasına neden olabiliyor. Korsan yayınlar ile ilgili çalışmalar yapmak, hukuki alt yapının düzenlenmesi konusunda var olan yetersizlikler de yayınevlerinin sorun yaşamalarına neden olabiliyor.
Dijital dönüşüm, pek çok fırsatının yanında yayınevlerine birtakım önemli zorlukları da getiriyor. Bu sürecin iyi bir şekilde yönetilebilmesi için iyi bir planlama ile dijital stratejilerin oluşturulması ve okurların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çalışmaların devam ettirilmesi gerekiyor. Dijital dünyada başarılı olmanın anahtarı ise değişimin doğru zamanda ve doğru şekilde yayınevi-yazar- okuyucu ortaklığı ile benimsenmesinden geçiyor.
Kaynakça:
Ertürk M., & Üzümcü E. (2018). Yeni Nesil Dijital Okuma Deneyimi Ve E-kitabın Geleceği. Sanat ve Tasarım Dergisi, 8(2), 196-205. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.529772
Beyaz Özbey. İ. (2022), Dijitalleşme, Sosyal Medya ve Risk Toplumu, İmgelem, 6(10) 141-158.
Bulat Demir S.(2023), Dijitalleşmeyle Birlikte Türkiye’de Kitap Yayıncılığının Dönüşümüne Sektörel Yaklaşımlar, İletişim Çalışmaları Dergisi, 9 (2), 263-290.
