Kitab-ı Mukaddes’te adı geçmiş güçlü ve şeytanî yaratıklar, hem Hristiyan hem Yahudi inanışlarında ortak olarak yer almıştır. Bu yaratıklardan bazılarının semavi dinler öncesinde de farklı mitolojilerde yer aldığını görmekteyiz. Canavar olgusu, Sümer ve Babil mitlerinde de yer almış, bu varlıkların Tanrı’nın karşısında durduğuna ve kötülüğü temsil ettiğine inanılmıştır.
Nephilim
Eski Ahit Yaratılış Kitabı’nda bahsi geçen Nephilimler, Büyük Tufan öncesinde var olan, insan kızları ve Tanrı oğullarının çocuğu olduklarına inanılan dev yaratıklardır. Nephilim sözcüğünün İbranice ”düşmek” anlamına geldiği varsayılmıştır. Tanrı’nın buyruğuna karşı gelen ve şehvete kapılarak insan kızlarıyla birlikte olan düşmüş meleklerin melez çocukları Nephilimler, yeryüzündeki her şeyi yağmalamış ve insanları avlamış canavarımsı yaratıklar olarak tasvir edilmiştir. Bu yaratıklar Büyük Tufan sırasında yok edilmiş olsa da Emim, Anakim ve Rephaim gibi dev yaratıklar Nephilimlerin soyunu devam ettirmiştir. Tanrı oğulları olan düşmüş gözcü meleklerinin insan kızlarıyla olan birlikteliği, peygamber Enok’un kitabında da bahsedilmiştir:
”Sonra kadınlar hamile kaldı ve boyları 135 metre olan devler doğurdu.’’
–Enok’un Kitabı 7:11
Leviathan
Eski Ahit‘te adı geçen Leviathan, kötücül bir deniz yaratığıdır ve yılan ya da ejderha olarak tasvir edilir. Aynı zamanda güçlü ve şeytanî bir yaratık olarak da bilinen Leviathan’ın adı ilk kez Babil Yaratılış Destanı‘nda geçmiştir. Kutsal kitaplara göre Leviathan, kaosa neden olduğu için Tanrı tarafından yok edilmiştir. Leviathan adının kökeni İbranice ”Livyathan” sözcüğünden türemiştir ve ‘‘Ejderha, yılan” gibi anlamlara gelmektedir. Leviathan’ın farklı mitolojilerde de karşılığı görülür: Ugarit mitolojisinde Lotan olarak karşımıza çıkar. Lotan, deniz tanrısı Yam‘ın hizmetkarı olan yedi başlı bir deniz canavarı olarak bilinir ve Tanrı Baal tarafından öldürülür.
”O gün RAB Livyatan’ı, o kaçan yılanı,
Evet Livyatan’ı, o kıvrıla kıvrıla giden yılanı
Acımasız, kocaman, güçlü kılıcıyla cezalandıracak,
Denizdeki canavarı öldürecek.”
-Yeşaya 27:1
Lilith
Lilith, Yahudi ve Hristiyan anlatılarına göre Adem‘in Havva’dan önceki eşi olarak bilinir. Yaratılış öyküsünde Lilith, Adem’in üstünlüğüne karşı çıkar ve Adem’i terk ederek Tanrı’ya isyan eder. Bu yüzden Lilith’in isyanı, günümüzdeki feminizm düşüncesinin ilk tohumları olarak görülebilir. Lilith isminin kökenine baktığımızda Sümerlere göre ”Rüzgar ve nefes” anlamına gelen ”Lil” sözcüğü ve İbranice ”Gece dehşeti” anlamına gelen ”Layla” sözcüğü karşımıza çıkar. Lilith’in varlığı semavi dinlerin öncesine, daha antik metinlere dayanır: Akadça yazılarda Lilith, rüzgarla içeri giren ve erkekleri cezbeden dişi iblisler olan Lilitu, Ardat Lil ve Lilu olarak karşımıza çıkar. Asur ve Babil tabletlerinde ise Lilith, kötücül tanrıça Lamaştu ile bağdaşır. Lilith; Sümer mitolojisinde tanrıça İnanna (İştar) ile, Yunan mitolojisinde tanrıça Afrodit ile özleşir.
Hristiyanlıkta Lilith, yılan bedenli kadın şeklinde betimlenir ve Adem ve Havva’yı yasak meyveye teşvik eden yılan ile sembolize edilir. Semavi dinler öncesinde Lilith’e olan anaerkil bakış açısı, Orta Çağ döneminde ataerkil bir bakış açısına evrilmiş ve Lilith erkekleri cezbeden, bebekleri öldüren kötücül bir varlık olarak akıllara kazınmıştır.
Behemoth
Eski Ahit’te bahsi geçen Behemoth; hippopotamusa ve dinozora benzetilen, son derece güçlü olan dev bir canavardır. Behemoth, Tanrı tarafından yaratılış başlangıcında yaratılmış ve tıpkı Leviathan gibi yenilmesi imkansız bir varlık olarak çöllerde hüküm sürmüştür. Kemikleri bronzdan daha sert, bacakları kalın ve demirdendir. Behemoth isminin kökeni, İbranice ”canavar” anlamına gelen ”b’hemah” sözcüğüne dayanır. Behemoth’un ne tür bir varlık olduğu hakkında tartışmalar söz konusu olmuştur.
”Seninle birlikte yarattığım Behemot’a bak,
Sığır gibi ot yiyor.
Bak, ne güç var belinde,
Karnının kasları ne güçlü!
Kuyruğunu sedir ağacı gibi sallıyor,
Sımsıkıdır uyluk lifleri.
Kemikleri tunç borular,
Kaburgaları demir çubuklar gibidir.
Tanrı’nın yapıtları arasında ilk sırayı alır,
Yalnız Yaratıcısı ona kılıçla yaklaşır.”
-Eyüp 40
Beelzebub
Beelzebub veya Baalzevul, semavi dinler öncesinde Antik Filistin‘de Ekron şehrinin tanrısı olarak bilinmekteydi. Semavi dinlerde şeytanî bir varlık olarak görülen Beelzebub, Eski Ahit’te geçer ve cehennemin yedi liderinden biri olarak anlatılır. Beelzebub ayrıca dev bir sinek olarak da tasvir edilir ve isminin kökeni İbranice ”sineklerin tanrısı” anlamına gelen ”ba’al-z’bub ” sözcüğüne dayanır. Beelzebub, antik çağlarda tapılan tanrı Baal ile de ilişkilendirilir. Ayrıca, John Milton’un Paradise Lost (1667) adlı eserinde de Beelzebub’tan bahsedilir.
”Yeruşalim’den gelen din bilginleri ise, ‘Baalzevul O’nun içine girmiş’ ve ‘Cinleri, cinlerin önderinin gücüyle kovuyor’ diyorlardı.
Bunun üzerine İsa din bilginlerini yanına çağırıp onlara benzetmelerle seslendi. ‘Şeytan, Şeytan’ı nasıl kovabilir?’ dedi. ”
-Markos 3
Belial
Belial, Eski Ahit’te bahsi geçen, günahkarlığın ve şeytanın temsilcisi olan kötücül bir varlıktır. Belial ismi Yunanca ve İbranice kökenli olarak ”Yıkım ve değersizlik” anlamlarına gelen ”bel’yya’al” sözcüğünden türemiştir.
”Mesih’le Beliyal uyum içinde olabilir mi? İman edenle iman etmeyenin ortak yanı olabilir mi?”
-2. Korintliler 6:15
Red Dragon
Kırmızı Ejderha, İncil’in Revelation (Vahiy) kısmında yedi başlı, on boynuzlu ve cennetten kovulmuş kötücül bir varlık olarak betimlenir. İncil’deki anlatıya göre ejderha, doğum yapan bir kadının bebeğini yemek ister. Bebek ve kadın, Tanrı tarafından korunur ve Ejderha gökyüzünde Mikail ile savaşır. Ejderha yenilir ve böylece gökteki yerini yitirerek yeryüzüne atılır. Ejderha kadına öfkelenerek onu kovalamaya başlar fakat kadın yine Tanrı tarafından kurtarılır.
”Yedi başlı, on boynuzlu, kızıl renkli büyük bir ejderhaydı bu. Yedi başında yedi taç vardı.
Kuyruğuyla gökteki yıldızların üçte birini sürükleyip yeryüzüne attı.
Sonra doğum yapmak üzere olan kadının önünde durdu; kadın doğurur doğurmaz ejderha çocuğu yutacaktı.
Kadın bir oğul, bütün ulusları demir çomakla güdecek bir erkek çocuk doğurdu.
Çocuk hemen alınıp Tanrı’ya, Tanrı’nın tahtına götürüldü. ”
-Vahiy 12
Yedi Başlı ve On Boynuzlu Canavar
Yeni Ahit’tin yine Revelation (Vahiy) kısmında geçen bu yaratık, yedi başlı, on boynuzlu ve leopara benzer şekilde tasvir edilir. 666 sayısıyla bağdaştırılır. Denizden çıkan bu yaratığın ağzı aslan ağzına, ayakları ise ayı ayaklarına benzer. Yaratık, gücünü ve yetkisini Red Dragon‘dan alır. Ayetlerde anlatılanlara göre insanlar bu canavara ve gücünü aldığı ejderhaya taptılar. Canavar, ağzını açıp kutsallara ve Tanrı’ya küfürler yağdırdı, kutsallarla savaşıp onları yenmesine izin verildi. Daha sonra İncil’in Daniel kısmında, bu canavarın yok edildiği anlatılmıştır. Canavar öldürülmüş, İsa gökten inerek egemenliğini kazanmıştır.
”Boynuzun söylediği övüngen sözleri duyunca baktım, yaratık gözümün önünde öldürüldü, bedeni kızgın ateşe atıldı, yok oldu.
Öbür yaratıklara gelince, egemenlik onlardan alınmış, ancak belirli bir süre için yaşamalarına izin verilmişti.”
Daniel 7
Kaynakça:
- Oropeza, B.J. ”Top 12 Monsters in the Bible ”. Beliefnet. Erişim Tarihi: 16.07.2024
- ”Lilith”. Etymonline . Erişim Tarihi: 12.07.2024
- ”Behemoth”. Etymonline . Erişim Tarihi: 10.07.2024
- ”Beelzebub”. Etymonline . Erişim Tarihi: 14.07.2024
- ”Belial”. Etymonline . Erişim Tarihi: 14.07.2024
- ”Leviathan”. Etymonline . Erişim Tarihi: 10.07.2024
- ”Beelzebub”. Gods-and-demons-fandom . 2023. Erişim tarihi: 14.07.2024
- Yanarocak, Sara. ”Efsanevi Yaratıklar” . Salom.com . 25.12.2013. Erişim Tarihi: 10.07.2024
- Prof. Geller. ”Monsters: Behemoth” . Mythology.net . 07.07.2018. Erişim Tarihi: 10.07.2024
- Çınar, Aynur. ”Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni” . Bilimname 35. Sayı . 2018: 363-395 . Erişim Tarihi: 10.07.2024
- Bolinger, Hope. ”Who is Belial in the Bible?”. Christianity . 25.01.2024. Erişim Tarihi: 14.07.2024
- ”Nephilim” . New World Encylopedia . Erişim Tarihi: 09.07.2024
