Yahya Kemal Beyatlı 20. yüzyılın en büyük şairlerinden biridir. “Mısra haysiyetimdir.” diyen şair, şiirlerinde her dizeyi nakış gibi işlemiş, müzikalite açısından kusursuz olması gerektiğini savunmuştur.
Yaşamı süresince hiç kitap yayınlamadığı için “Esersiz Şair” olarak anılan Yahya Kemal’i bizler en iyi Sessiz Gemi adlı şiirinden tanıyoruz. Hümeyra’nın güçlü sesinden dinlemeye alışkın olduğumuz şarkı, pek tabi yazarın en meşhur şiirlerinden birisidir. Ancak biz bu yazımızda, kendisinin bestelenmiş diğer şiirlerini konu edeceğiz. Şairin, bugüne kadar, 40’ı aşkın şiiri bestelenmiş; Sessiz Gemi dışında, neredeyse tüm şiirleri, Türk sanat müziğine katkı sağlamıştır.
1. Rindlerin Akşamı
Müzikal olarak, “Dönülmez Akşamın Ufkundayız” adıyla ünlü olan şiir, Türk sanat müziğinin önemli eserlerinden biridir.
Münir Nurettin Selçuk tarafından segâh makamında bestelenen şiir, Selçuk başta olmak üzere Bülent Ersoy, Sertab Erener, Tarkan gibi sanatçılar tarafından seslendirilmiştir. Şiirin bu versiyonu, akla ilk gelendir, ancak şiir; Sessiz Gemi’yi meşhur eden Hümeyra tarafından, aynı albümde, pop müzik türünde bestelenmiş, Türk sanat müziği versiyonu kadar popüler olmamıştır.
Melankolik bir havası olsa da son günlerin tadını çıkarmak isteyen pozitif bir yaklaşıma sahip olan şiiri Hümeyra’nın kendine has yorumuyla dinleyelim.
Dönülmez akşamın ufkundayız. Vakit çok geç;
Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç!
Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile,
Avunmak istemeyiz öyle bir teselliyle.
Geniş kanatları boşlukta simsiyah açılan
Ve arkasında güneş doğmayan büyük kapıdan
Geçince başlayacak bitmeyen sükunlu gece.
Guruba karşı bu son bahçelerde, keyfince,
Ya şevk içinde harap ol, ya aşk içinde gönül!
Ya lale açmalıdır göğsümüzde yahut gül.
2. Endülüs’te Raks
Yahya Kemal’in İspanya gece hayatını resmettiği şiiridir. Besteleri vesilesiyle dost olduğu Münir Nurettin Selçuk, bu bestesini dinletemeden Yahya Kemal hayata gözlerini yummuştur.
Şarkı, Münir Nurettin Selçuk dışında oğlu Timur Selçuk, Nesrin Sipahi, Nükhet Duru gibi isimler tarafından seslendirilmiştir.
Zil, şal ve gül. Bu bahçede raksın bütün hızı…
Şevk akşamında Endülüs üç defa kırmızı…
Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir
İspanya neşesiyle bu akşam bu zildedir.
…
Her rengi istemez, gözümüz şimdi aldadır.
İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır
…
Altın kadeh her elde, güneş her gönüldedir
İspanya varlığıyla bu akşam bu güldedir.
…
Gözler kamaştıran şala, meftun eden güle
Her kalbi dolduran zile, her sineden “Ole!”
3. Şarkı
“Dün Kahkahalar Yükseliyorken Evinizden” ismiyle Muzaffer İlkar tarafından nihavend makamında bestelenmiştir. Zeki Müren, Melihat Gülses ve Nesrin Sipahi tarafından seslendirilmiştir.
Rivayete göre; Yahya Kemal, Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım’dan hoşlanıyormuş ve bu şiiri ona yazmış.
Gelin, Melihat Gülses’in yorumuna kulak verelim.
Dün kahkahalar yükseliyorken evinizden
Bendim geçen, ey sevgili, sandalla denizden
Gönlümle uzaklarda bütün bir gece sizden
Bendim geçen, ey sevgili, sandalla denizden
4. Geçmiş Yaz
“Körfezdeki Dalgın Suya Bir Bak” ismiyle Osman Nihat Akın tarafından nihavend makamında bestelenmiş, Zeki Müren, Müzeyyen Senar, Melihat Gülses gibi Türk sanat müziği ustaları tarafından seslendirilmiştir.
Şiirlerinde yaz temasına sıklıkla yer veren Yahya Kemal, bu şiirinde unutulmaz bir yaz aşkından söz etmektedir.
Sanat Güneşimiz Zeki Müren’den dinleyelim.
Rüya gibi bir yazdı. Yarattın hevesinle,
Her ânını, her rengini, her şiirini hazdan.
Hâlâ doludur bahçeler en tatlı sesinle!
Bir gün, bir uzak hâtıra özlersen o yazdan.
Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin:
Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde;
Mehtap… İri güller… Ve senin en güzel aksin…
Velhâsıl o rüya duruyor yerli yerinde!
5. Özleyen
Şekib Memduh Bey tarafından “Gönlümle Oturdum da Hüzünlendim O Yerde” ismiyle bestelenmiştir. Zeki Müren ve Melihat Gülses seslendirmiştir.
“Özleyen” şiirinde, Yahya Kemal, yine yaz aşkına hitap ediyor ancak bu kez kaybedilmiş, özlenen bir aşk söz konusu.
Gönlümle oturdum da hüzünlendim o yerde,
Sen neredesin, ey sevgili, yaz günleri nerde!
Dağlar ağarırken konuşurduk tepelerde,
Sen nerde o fecrin ağaran dağları nerde!
Akşam, güneş artık deniz ufkunda silindi,
Hülya gibi yalnız gezinenler köye indi,
Ben kaldım, uzaklarda günün sesleri dindi,
Gönlümle, hayalet gibi, ben kaldım o yerde.
6. Gece
“Kandilli Yüzerken Uykularda” adıyla Yahya Kemal’in dostu Münir Nurettin Selçuk tarafından bestelenmiştir. Emel Sayın seslendirmiştir.
Rüya, su ve İstanbul… Yahya Kemal’in eserlerinde sıkça karşılaşırız onlarla. Bu şiirinde de Kandilli uykuya dalıyor ve bu güzel semt bir rüya görüyor.
Kandilli yüzerken uykularda
Mehtabı sürükledik sularda…
Bir yoldu parıldayan, gümüşten,
Gittik…Bahs açmadık dönüşten.
Hülya tepeler, hayâl ağaçlar…
Durgun suda dinlenen yamaçlar…
Mevsim sonu öyle bir zaman ki
Gaip bir musikiydi sanki.
Gitmiş kaybolmuşuz uzakta,
Rüya sona ermeden şafakta…
7. Bir Başka Tepeden
“Aziz İstanbul” adıyla da bilinen şiir, birçok Yahya Kemal şiiri gibi Münir Nurettin Selçuk tarafından bestelenmiş ve seslendirilmiştir. Onun dışında, oğlu Timur Selçuk, Bülent Ersoy ve Emel Sayın eseri seslendiren sanatçılardan birkaçıdır.
İstanbul sevdalısı olan Yahya Kemal, bu şiiriyle İstanbul’a bir aşk mektubu yazmıştır.
Gelin şarkıyı Timur Selçuk yorumuyla dinleyelim.
Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul!
Görmedim gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer.
Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul!
Sade bir semtini sevmek bile bir ömre değer.
Nice revnaklı şehirler görülür dünyada,
Lakin efsunlu güzellikleri sensin yaratan.
Yaşamıştır derim, en hoş ve uzun rüyada
Sende çok yıl yaşayan, sende ölen, sende yatan.
KAYNAKÇA:
- “Yahya Kemal Beyatlı”. Türk Edebiyatı. Web. 05.03.2023
- “İki Üstat, İki Dost: Yahya Kemal ve Münir Nurettin”. Fikriyat. Web. 05.03.2023
- “Yahya Kemal Beyatlı’nın Bestelenmiş Şiirleri”. Bir Edip. Web. 05.03.2023
- Yüksel, Süheyla. “Yahya Kemal’in Şiirinde Bir Duygu İfadesi Olarak Yaz ve Geçmiş Yaz Üzerine”. Dergi Park. Web. 05.03.2023
