Pek çoğumuz günlük hayatımızda kendini bizden üstün gören, sürekli başarılarından bahseden ve küçümseyici davranabilen insanlarla karşılaşırız. Bu “çok özgüvenli” bireylerin bilinçaltında bizden sakladığı asıl gerçek ne olabilir?
Üstünlük Kompleksi Nedir?
Üstünlük kompleksi, yeteneklerinizin veya başarılarınızın bir şekilde diğer insanlardan büyük ölçüde üstün olduğuna dair bir inançtır. İlk olarak erken dönem psikolog Alfred Adler tarafından Bireysel Psikoloji Teorisi’ nde tanımlanan üstünlük kompleksi, herkesin bir aşağılık duygusu beslediğini ve bunun üstünden gelmeye çalıştığını anlatır. İnsan doğasını sosyal ve psikolojik açıdan ele alarak kişiliğin bütünlüğü üzerinde duran Adler, bu insanların ailesinden, çevresindeki insanlardan ve anılarından dolayı toplumun dışında kaldığını ve soyutlandığını da söyler.
Bireysel psikoloji teorisinin arkasındaki fikir, derin bir aşağılık duygusuna tepki olarak açıklanır. Bu teoriye göre bazı insanlar becerilerde ustalaşmak ve başarı edinmek için çok çalışır. Aynı zamanda kendilerini gerçekten bir şeyler başardıklarına ikna etmekte zorlanırlar. Durumu telafi etmek için başarılarını ve fikirlerini sürekli olarak sergilerler.
Üstünlük Kompleksi Neden Olur?
Tüm insanların çocukken kendilerinden daha güçlü bir anne babaya bağımlı olmalarından kaynaklanan doğuştan bir aşağılık duygusuna sahip olduğu düşünülür. Bu aşağılık duygusu, mutsuzluk veya üzgün hissetmek gibi istenmeyen duyguları yenebilmek için savunma mekanizması olan üstünlük kompleksini ortaya koyar.
Kahraman olduğuna inanan kişi kendini herkesten üstün görür ve öyle görülmek ister. Aslında benliğini yetersiz gördüğü için olmak istediği kişiyi başkalarının göstermeye çalışıp kendini kanıtlama ihtiyacı hisseder. Yoğun bir otorite kurma çabası içindedir. Bu komplekse sahip insanlar; küçümseyici, kendini beğenmiş veya onlarla aynı fikirde olmayan insanlara karşı kaba olabilir. Mükemmele ulaşma yolunu ödünleme olayı olarak niteleyen bu insanlar, kendileriyle övünmekten ve başkalarını küçük düşürmekten çekinmezler.
Aynı zamanda üstünlük kompleksi, gelişen kişinin çocukluğunda, ebeveynleri tarafından aşırı ve gereksiz övgülerle herkesten üstün, güzel, yakışıklı, başarılı, yetenekli ve zeki gibi yüklemeler yapılmış olabilir. Üstünlük kompleksi yaşayan kişi; yoğun bir benmerkezci düşünce yapısına sahip olmakla beraber empatiden yoksundur.
Üstünlük Kompleksinin Sonuçları
Eğer üstünlük kompleksinize neden olan gerçekçi olmayan yüksek bir benlik algısına sahipseniz, bu durum olumsuz zihinsel problemlere neden olabilir. Yeteneklere aşırı güven duyulmasına sebep olan üstünlük kompleksi, hedeflerinize ulaşmak için yeterince çalışmanızı engelleyebilir ve başarısız olma durumu size kötü hissettirebilir. Bu aşırı güven sizi çevrenizdeki insanlardan uzaklaştırabilir ve gerçekçi benlik algısını yitirmenizi sağlar. Yitirilen benlik algısının ardından özgüven oluşturmak da çok zaman alacaktır.
Kaynakça
”Üstünlük ve Aşağılık Kompleksi”. antalya-psikiyatrist. Web. 30.10.2024
”Alfred Adler ve Bireysel Psikoloji”. acikders.ankara.edu.tr. Web. 31.10.2024
”Alfred Adler ve Aşağılık Kompleksi”. Doktortakvimi. Web. 31.10.2024
