Konya ilinde yürütülen kazı çalışmalarında, Savatra Antik Kenti kazı sahasında bulunan yazıtın, İslam öncesi erken dönem Türk tarihine ait olmasının yanı sıra ilk kez ‘Türk’ ifadesi yer alıyor. Yazıtta Runik alfabesiyle ”Türkoğlu” yazıyor. Bu yazıtın Türk tarihine ışık tutacağı söyleniyor.
Yazıtın Bulunduğu Yer
Selçuk Üniversitesi tarafından Doç. Dr. İlker Işık’ın başkanlığında Konya’nın Karatay ilçesinde Yağlıbayat mahallesindeki Savatra Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmaları sırasında, Anadolu’da ilk kez Türk ifadesinin yer aldığı bir yazıt bulundu.
Kazı Başkanının Açıklamaları
Kazı başkanı Doç. Dr. Işık yaptığı açıklamalarda yazıtın, Savatra Antik Kenti’ne ait bir kaleden getirilmesi ile Bizans dönemine kadar bu kalenin faaliyette olduğunu ifade ediyor. Doç. Dr. İlker Işık, ”Bu kale mimari parçasına baktığımız zaman Bizans dönemi templon payesi. Dini yapılar içesinde bulanan bir mimari unsur. Dönemsel açıdan baktığımızda ise milattan sonra 10’uncu 11’inci yüzyıllara denk geldiğini düşünüyoruz. Hem de içerik olarak baktığımız zaman İslam öncesi Türklere ait olan bir yazı olarak da karşımıza çıkıyor. İslam öncesi Hristiyanlaşmış olan Türklerin, burada varlığını ortaya koyan bir emare bu. Dönemsel olarak baktığımızda da Bizans dönemi diyebiliriz” ifadesiyle yazıtın önemini vurguluyor.
Anadolu’da Bulunan İlk Türk Yazıtı
Keşfedilen eserin şimdiye kadar bulunmuş olan eserler arasında Anadolu’da bulunan ilk Türk yazıtı olduğunu ifade ediliyor. Doç. Dr. İlker Işık, “Türkopol yazısının bulunması bizim için çok önemli. Türkopol, Türkçe karşılığı olarak Türkoğlu demek. Anadolu’da bu şekilde bulunan ilk yazıt niteliğinde. Önemi açısından da şöyle söyleyebiliriz; 1071 öncesi İslam sancağının Türkler tarafından buraya getirilmeden önceki evresinde Hristiyanlaşmış Türklerin burada varlığını gösteren bir delil bu.” söylemiyle yazıtın Türk tarihindeki değerine değiniyor.
Yazıt aynı zamanda Bizans ordularında olan lejyon birlikleri içerisinde yer alan Türk askerlerinin de varlığını kanıtlayan önemli bir gösterge özelliğini de barındırıyor. Bu özelliği ile yazıt, hem Türk isminin yer alması hem de lejyon birliklerinin yazıtın olduğu dönemde Savatra Antik Kenti ve çevresinde bulunduğunun göstergesi niteliğini taşıyor.
Savatra Antik Kenti, Farklı Kültürlerin Birleşme Noktası
İlker Işık’ın açıklamasına göre Savatra Antik Kenti askeri garnizon bölgesi olarak da biliniyor. Garnizon bölge olması ise bölgenin tampon özelliği göstererek o dönemde bölge asayiş birliğini sağlayarak bu hat üzerinden geçen ticaret kafilelerinin güvenliği sağlaması farklı kültürlerin bir araya gelmesine olanak sunuyor.
Runik Alfabesiyle Yazılmış Bulunan Diğer Yazıtlar
Yapılan çalışmalar sırasında yazıtın bulunmasıyla o bölgedeki çalışmaların yoğunlaşması üzerine 2 adet Runik alfabesiyle yazılmış yazıtlara daha erişildi. Yazıtlara yapılan ilk inceleme sonrası yazıtların dua metni olduğu düşünülüyor.
Yazıtlar, Tarihi Şekillendiriyor
Bulunan yazıtların, Konya’nın kozmopolit konumuna değer katarak Türk tarihine yön verecek nitelikte olduğu gözler önüne seriliyor. Bunun üzerine İlker Işık araştırmalarını daha da genişletebilmek adına Konya Büyükşehir Belediyesi ve Karatay Belediyesi‘nin de desteklerini alıyor. Alınan destekler sonucunda Hasan Kılca‘lıya ulaşılarak 2021 yılından itibaren müze başkanlığı da yürütülen kazı ve inceleme çalışmalarında rol alıyor.
Günümüzde ise Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin de çalışmalara destek vermesiyle Savatra Antik Kenti’nde ilk kazı çalışmaları yürütülmektedir.
Kaynakça:
NTV, ”Konya’da Türk tarihine ışık tutacak keşif”, Erişim Tarihi: 3.09.2022, web
Hürriyet, ”Konya’da Türk tarihine ışık tutacak keşif: İlk kez bulundu” Erişim Tarihi: 3.09.2022, web
