Turgut Uyar, göğe baktıran şairdir. Hızlıca akıp giden zamanı durdurup masmavi göğe bakmanın değerini anlatır. Bazı duyguları şiirlerde tanırız. Yaşanmışları tekrardan yaşarmışçasına, hiç yaşanmayacakların acısına da şiirle katlanırız. Şiir dosttur, sırtını yasladığın, omzunda ağladığındır. Hislerin, düşüncelerin kentidir. Turgut Uyar’ın biricik kaleminden dökülmüş güzel hislerin diyarına yolculuk yapacağız bugün.
Turgut Uyar Kimdir?
Ahmet Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927 Ankara doğumludur. Şiirle çocuk yaşta tanışmıştır. Hatta o zamanlar yazdığı ilk şiir denemelerinden sayılabilecek olan “Güzeldir sevgilim her dakika her an, güzeldir sözleri kaşı gözleri geçtiği her karış sönük topraktan o anda fışkırır neşe özleri” şiirini örnek verebiliriz. Her ne kadar ilgisi erken yaşta başlamış olsa da şiir dünyasına 1948’de Kaynak Dergisi’nin yaptığı bir şiir yarışmasında “Arz-ı Hal” şiiriyle katılmış ve ikinci olarak şiir dünyasına adım atmıştır. Daha sonra 1952’de ikinci şiir kitabı olan “Türkiye’m” adlı kitabını çıkartmıştır. Şiirlerinde kullandığı dil onu sıradan olmaktan uzaklaştırmış, ikinci yeni şiir akımının etkisinde, kendine has yazı tarzı ve imgeleriyle şiirlerini zenginleştirmiş ve edebiyat alanında kendisine, okurlarına ve ülke edebiyatına farklı bakış açıları kazandırmıştır.
Şiirde Aşk / Göğe Bakma Durağı
“İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım
Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından
Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından
Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar
Şu aranıp duran korkak ellerimi tut
Bu evleri atla bu evleri de bunları da
Göğe bakalım”
Turgut Uyar aşkın adamıdır. Adeta aşk onun şiirlerinde nefes alır. Sevgiyi en cesur noktasından anlatır okuyucusuna bu şiirinde. Bu yüzden şiirinde yer alan ‘korkak ellerinin’ tek adresi sevgilinin elleridir. Aşk, seni boğan şeylerden kaçmaktır. Çünkü dinginlik ancak aşkla mümkündür. Boş kalabalıklardan, büyük insanlardan, günden ve geceden sığındığın sevgilinin omzudur. Göklerin maviliği gibidir sevgilinin suratına bakıldığında görülen aşk. Sonsuzluğu, özgürlüğü anımsatır. Sevgi bir olmaktır, tüm korkunç hislere inat. Güven, sevgilinin elini tuttuğunda kalbini harekete geçirendir. Birlikte üstesinden gelirsin tüm korkaklıkların. Şiirinde anlattığı sevginin tanımı o kadar ince bir yerdendir ki tekrardan tanışırız aşkla onun sayesinde. Bu güzel şiir sayesinde daha iyi anlarız göğe bakmanın zevkini, hele bir de yanı başımızda aşk varsa!
Şiirde Haykırış / Denge
“Aşkım da değişebilir, gerçeklerim de.
Pırılpırıl dalgalı bir denize karşı
Yangelmişim dizboyu sulara,
Hepinize iyi niyetle gülümsüyorum,
Hiçbirinizle döğüşemem.
Siz ne derseniz deyiniz
Benim bir gizli bildiğim var,
Sizin alınız al inandım,
Sizin morunuz mor inandım,
Ben tam dünyaya göre,
Ben tam kendime göre,
Ama sizin adınız ne
Benim dengemi bozmayınız.”
Herkesin kendine özgü çizdiği çizgiler vardır bazen. Örneğin bir çiçek herkese aynı şekilde açmaz, sevenine, ilgi gösterenine bir çiçeğin açması bir nimettir. Turgut Uyar da ‘Denge’ şiirinde kendi doğrularını, kendi çizgilerini anlatmak istemiştir okuyucusuna. Bir nevi isyanıdır Turgut Uyar’ın bu şiiri. Dizelerinde sesini haykırır. Alay eder ‘alıyla ve moruyla’ insanlığın. Çünkü bilir herkesin karanlığı da aydınlığı da kendine aittir. Kimisi gecenin ışığında parıldar, kimisi güneşin. Şair kendi dengesinde ilerler ve doğrularıyla var olur. Herkesi ve her şeyi olduğu gibi kabul ettiğini anlatır. Ki bizce gerçekten denge o zaman sağlanmış olur. Herkes kendinin, hayallerinin peşinde olduğunda belki de dünya hayallerimizdeki kadar iyi bir yer olur.
Şiirde Sorgu / Hiçsizliğe
“tanrı sen ne kadar güzelsin
bir hiç olarak
ormansın belki bilmiyorum
belki ormanda bir ağaçsın şuncacık
ama biliyorum kırşehir’de mezarsın
bir kilisesin kapadokya’da
en katı yoklukları koyarak insanın içine
akşamüstlerinde biraz gaddarsın
sular ve zamanlar kararırken
ne yapalım
bari bağışlayalım birbirimizi”
Şiirler bazen bir cevabı değil büyük bir soruyu da görmemizi sağlar. Turgut Uyar bu şiirinde bir cevabın arayışı içerisindedir. Tanrı ve kendi arasındaki sorguda yalpalanır. Tanrıyı sorgulayarak bulmaya çalışırken, aslında bulamadığını kabullenişini anlatır. Bazen bakmak görmek değildir. Tıpkı mutluluğu görmeden, sevgiyi görmeden ona sahip olmamız gibi. “Hiçsizliğe” şiirinin bize anlatmak istediği en iyi şey aslında cevabın bazen sorunun ta kendisi olduğudur. Şair de başta Tanrı’yı aradığını vurgularken şiirin sonlarına doğru Tanrı’yı aramaktansa, her yerde onu bulduğu sonucuna ulaşır. Bu şair için bir kabulleniş serüvenini de anlatmış olur böylelikle.
Şiirde Memleket / Türkiye’m
“Seni boydan boya sevmişim
Ta Edirne’ye kadar Kars’tan.
Taşını, toprağını, yiğidini,
Fırsat buldukça övmüşüm…”
Türkiye’ye yani memleketine yazdığı şiir olan “Türkiye’m” şiiri Turgut Uyar’ın memleket sevgisini en iyi şekilde tarif eden şiiridir. Usta yazar ülkenin dört bir yanına değinerek her karış toprağının güzelliğini ve özelliğine bizlere vurgulayarak anlatmıştır. Turgut Uyar’ın zengin ve güzel anlatımıyla ülkemizin güzelliğine güzellik katan bu şiir, edebiyatımız açısından da ülkemiz açısından da çok kıymetlidir. Her karışında ayrı bir hikaye barındırır. Bu toprakların gerçek yiğidi olan Turgut Uyar’ın kalemine sonsuz övgüler dizerek “Taşını, toprağını, yiğidini, fırsat buldukça övmüşüm” dizeleriyle yazımıza son vermek istedik.
Kaynakça
Uyar, Turgut. “Göğe Bakma Durağı.” Siir.gen.tr, Web. Erişim tarihi:31.05.2025
Uyar, Turgut. “Denge.” Şiir Parkı, Web. Erişim tarihi:31.05.2025
Uyar, Turgut. “Hiçsizliğe.” Şiirce, Web. Erişim tarihi:31.05.2025
Uyar, Turgut. “Türkiye’m.” Şiir Defteri, Web. Erişim tarihi:31.05.2025
