Pop müziğin kralı Michael Jackson, ses ve dans yeteneği ile birlikte müzik tarihinin etkili kültürel figürlerinden biridir. Henüz altı yaşındayken tanıştığı müzik sektöründe Jackson, 1980’lerde pop müziğin sınırlarını yeniden tanımlamış; sahne şovlarıyla endüstriye yeni bir heyecan ve soluk getirmişti.
Jackson, şöhretinin zirvesinde artık “kral” olarak anılırken bile toplumsal olaylara ses yükseltmekten çekinmemiştir. Şarkılarında adaletsizlik, eşitsizlik ve insan hakları gibi konuları ele almıştır. Bunun çarpıcı örneklerinden biri, They Don’t Care About Us parçasıdır. Bu şarkıda Jackson, sistemsel adaletsizliğe karşı doğrudan mesajlarından birini vermiştir. Şarkı, yalnızca müziğiyle değil, klipleriyle de birçok mesaj barındırır; ırkçılık, polis şiddeti ve devlet baskısına karşı küresel bir protesto niteliği taşır.
Şarkısını yayımlandığı dönemde Jackson, yoğun medya baskısı ve çeşitli suçlamalarla karşı karşıyaydı. Bu durum, şarkının mağduriyet ve kurumsal ihanet temalarıyla doğrudan örtüşüyordu. Şarkıdaki dizeler, hem sanatçının kendi yaşadığı baskıyı hem de benzer şekilde sistemin hedefi olan insanların hislerini yansıtıyordu.
I’m a victim of police brutality, now
(Şimdi polis şiddetinin mağduruyum)
I’m tired of being the victim of hate
(Nefretin mağduru olmaktan yoruldum)
Şarkıda Toplumsal Etki ve Söz Derinliği
Şarkı; ırkçılığın, nefretin ve ön yargının acımasız yüzü ile doğrudan yüzleşmeyi içerir. Jackson, bu şarkının “önyargının ve nefretin acısı hakkında olduğunu ifade etmiş ve “Ben hem suçlananın hem de saldırıya uğrayanların sesiyim. Ben herkesin sesiyim. Ben dazlağım (skinhead), ben Yahudiyim, ben Siyah Adamım, ben Beyaz Adamım. Saldıran ben değilim. Bu sistemin gençlere yaptığı adeletsizlik ve yine sistemin onları nasıl haksız yere suçlayabildiğiyle ilgili” demiştir.
Şarkıda kasıtlı olarak örtülü anlamlara yer vererek dinleyicinin düşünmesini sağlamayı hedefleyen sanatçı, ırkçılığa maruz kalmanın zor bir deneyim olduğu mesajını, sözlerine yüklediği anlam katmanlarıyla güçlendirerek sunmuştur. Şarkıdaki bazı satırlarda:
Tell me what has become of my rights
(Söyle bana, haklarım ne oldu?)
Am I invisible ’cause you ignore me?
(Beni görmezden geldiğiniz için mi görünmezim?)
Jackson, bu soruları dinleyiciye yönelterek cevabın asla gelmeyeceğini bildiği halde, karşısındakini rahatsız edici bir farkındalıkla baş başa bırakmayı amaçlamıştır.
Sansür ve Kamu Etkisi
They Don’t Care About Us, yayınlandığı andan itibaren yalnızca pop kültürünün bir şarkısı olarak değil, adeta politik bir manifesto olarak algılanır. Michael Jackson‘ın açıkça dile getirdiği sistem eleştirisi, ırkçılık karşıtı mesajlar ve adalet arayışı, özellikle marjinalleştirilmiş topluluklarda yankı bulur. Şarkı, bir çok kişi için yalnızca “Pop’un Kralı”nın yeni bir eseri olarak değil, insanların toplumda kendi deneyimlerinin, adaletsizliklere karşı öfkelerinin ve haykırışlarının sesi olmuştur. Ancak bu güçlü duruş, aynı zamanda medyanın ve bazı politik aktörlerin tepkisine neden olmuştur.
Sözlerde geçen bazı ifadeler yanlış yorumlanmış, hatta şarkının ayrımcı ve ırkçı olduğu yönünde tartışmalar başlatılmış ve konuşulmuştur.
Jew me, sue me
(Yahudi de, dava et)
Everybody, do me
(Herkes benimle uğraşıyor.)
Şarkıda geçen bu sözler, antisemitizm suçlamalarına neden olmuş ve bu durum bazı radyo ve televizyon kanallarının da şarkının sansürlenmesine yol açmıştır. Jackson, sözlerinde nefret söylemi olmadığını, aksine ayrımcılığa karşı birer çığlık olduğunu defalarca dile getirmiştir. Sanatçı, tepkiler sonrasında şarkıda kendisi sözlerde değişiklik yapmış olsa da eser günümüzde orijinal haliyle popülerliğini korumaktadır.
Sansür girişimleri ve şarkının mesajının çarpıtılma çabalarına rağmen ironik bir şekilde şarkının protest niteliği daha fazla konuşmuştur.
Michael Jackson, sadece sözleri ve müziği ile değil, aynı zamanda klipleriyle de duruşunu sergiliyordu. Jackson, şarkısı için iki farklı klip çekmiş olsa da ikisinde de aynı ayrımcılık, ırkçılığı ve eşitsizliğe değinmişti. Brezilya versiyonunda ihmal edilmiş topluluklar ve toplumsal görünmezlik temalarını görsel olarak güçlendiriyordu. Hapishane versiyonunda ise bu temalar, sert ve çarpıcı arşiv görüntüleriyle küresel bir protestoya dönüşüyordu. Her iki klip de farklı estetikler taşısa da ortak bir amaca hizmet ediyordu: susturulmaya çalışanların sesini duyurmak, görmezden gelinenlerin hikayesini görünür kılmak.
They Don’t Care About Us: Brezilya Versiyonu
They Don’t Care About Us Brezilya versiyonu, Michael Jackson‘ın kariyerindeki en önemli ve ses getiren kliplerinden biridir. Çekimler, sayısız bürokratik engel ve devletin resmi desteği olmadan üstelik güvenliğin büyük ölçüde bölgedeki yerel çete liderleri tarafından sağlandığı bir ortamda gerçekleşmiştir. Tüm risklere rağmen Jackson, Pelourinho ve Dona Marta favelalarında yüzlerce yerel müzisyen, dansçı ve mahalle sakiniyle bir araya gelerek unutulmaz bir performans sergilemiştir.
Zamanın Brezilya hükümeti, özellikle turizm yetkilileri, yoksul mahallelerin görüntülerinin ülke imajına zarar vereceğini savunarak projeye karşı çıkıştır. Devletin bu olumsuz tutumu, çekimlerin resmi güvenlik koruması olmadan yapılmasına yol açmıştır. Buna rağmen Jackson ve yönetmen Spike Lee‘nin ekibi, yerel halkın desteği ve Olodum grubunun enerjisiyle çekimleri tamamlamıştır. Favela sokaklarında çalınan güçlü ritimler, hem müziğin hem de klibin görsel kimliğini belirlemiş; renkli evler, dans eden çocuklar ve coşkulu kalabalık, yoksulluğun ortasında kültürel unsurlar yansıtılmıştır.
Geriye dönüp bakıldığında klip çekimlerinin favela üzerinde olumlu etkileri oldu. O dönemde bölgeyi saran uyuşturucu kaçakçılığından büyük ölçüde kurtulundu. Yerel konser organizatörü olan Dodi Sirena, 2009’da Billboard’a verdiği demeçte, “Ülkedeki her şeye, yoksulluğa ve sokak çocuklarına karşı büyük bir ilgi gösterdi” demişti.
Rio de Janiero turizm ofisinin basın sorumlusu Claudia Silva, şarkıya ilgili değerlendirmesinde şunları kaydetmişti: “Dona Marta’yı daha iyi hale gelmesindeki süreç Michael Jackson ile başladı. Artık güvenli bir favela. Artık uyuşturucu satıcıları yok ve bu devasa bir sosyal projeye dönüştü”. Ona göre tüm bu başarı ve ilgi Michael Jackson ile başlamıştı.
They Don’t Care About Us: Hapishane Versiyonu
Michael Jackson’ın protest tavrını açık şekilde işlediği çalışmalarından biri de şarkının hapishane versiyonudur. Spike Lee yönetmenliğinde çekilen bu versiyonda Jackson, dikenli teller, beton duvarlar, ağır silahlı gardiyanlar ve şiddet görüntüleri arasında performans sergiler. Gerçek arşiv görüntülerine yer verilen klipte, polislerin Afrikalı Amerikalılara yaptığı saldırı; Tiananmen Meydanı’ındaki protestolara yönelik askeri müdahaleleri, savaş suçlarını, soykırımlarını, sıkı yönetim ve bir çok olayın gerçek görüntüleri yer alır. Bu versiyon, özellikle Amerika’daki ceza adalet sisteminin siyah topluluklar üzerindeki yıkıcı etkisine dikkat çekerken izleyiciyi rahatsız edecek kadar gerçekler üzerine bir atmosfer yaratır.
They Don’t Care About Us, Michael Jackson’ın yalnızca müzikal bir deha değil, aynı zamanda toplumsal adalet için sesini kullanan güçlü bir figür olduğunu gösterir. Şarkı Jackson’ın kariyerinde politik içerikli çalışmalarından biridir. Bu eser, onun kişisel deneyimlerinden, maruz kaldığı haksızlıklardan ve dünyada gördüğü adaletsizliklerden beslenerek şekillenmiştir. Şarkı, bugün hâlâ adalet arayanların dilinde bir protest marşı olarak yaşamaya devam etmektedir. Michael Jackson, bu şarkıyla yalnızca kendi çağının değil, gelecek nesillerin de adalet ve eşitlik talebine ses olan ölümsüz bir miras bırakmıştır.
Kaynakça
Kaonga, Gerrard. “Spike Lee Forced to Negotiate With a Drug Lord Just so He Could Film Michael Jackson Music Video.” UNILAD, 12 Mar. 2024, Web.
“Michael Jackson They Don’t Care About Us.” Genius, Web.
“They Don’t Care About Us – Michael Jackson Official Site.” Michael Jackson Official Site, 16 June 2017, Web.
“Michael Jackson on the Meaning of the Track ‘They Don’t Care About Us’ – Michael Jackson Official Site.” Michael Jackson Official Site, 9 July 2020, Web.
MJ Forever. “Behind the Song | ‘They Don’t Care About Us’ by Michael Jackson.” YouTube, 29 Apr. 2023, Web.
Kapak görseli: Pinterest
