Bugün dünyanın dört bir yanında menülerde yer alan tiramisu, aslında küçük bir İtalyan kasabasından çıkıp dünya çapında bir fenomene dönüşmüş bir tatlıdır. Beni yukarı kaldır ya da beni neşelendir anlamına gelen tiramisu, sadece bir tatlı değil; aynı zamanda İtalyan kültürünün enerjik ve neşeli ruhunu da yansıtır. Kahvenin, kremanın ve bisküvinin mükemmel uyumunu yakalayan tiramisu, basit malzemelerle nasıl etkileyici bir tat yaratılabileceğinin en iyi örneklerinden biridir. Şimdi, bu İtalyan harikası tiramisunun kökenine ve kültürel mirasına doğru yolculuğa çıkalım.
Tiramisunun Kökeni
Tiramisu kelimesi, 20. yüzyılda Treviso lehçesindeki “tireme su” kelimesinden İtalyancaya Tiramisù olarak çevirilmiştir. Tireme su, beni yukarı kaldır, yani modumu yükselt anlamına gelir. Kökeni hakkında birkaç teori olsa da, en bilineni, adını da lehçesinden aldığı İtalya’nın Treviso şehrindeki Le Beccherie restoranında, 1969’da doğduğudur. Restoranın sahibi Ado Campeol, tiramisunun babası olarak adlandırılır. Campeol bu şekilde anılsa da, ilk tiramisuyu 1969’da eşi Alba Di Pillo ve restoranın şekerleme şefi Roberto Linguanotto yarattı. Tatlı, 1972’de restoranın menüsüne dâhil edildi.
Bir diğer teori ise, tatlının 1938 yılında Friuli-Venezia Giula‘da şef Mario Cosolo tarafından kral Vittorio Emanuele onuruna icat edildiğidir. Tatlının amacı enerji verici ve moral yükseltici olmasıdır, bu yüzden beni yukarı kaldır denilmiştir. Fakat bu teori, tarihçiler ve gastronomi araştırmacıları tarafından kesin bir şekilde kanıtlanamamıştır. Ağızdan ağıza aktarılan bu tarif, tatlının Treviso kökenli olduğunu kanıtlıyor. Tarif, yumurta sarısının şekerle çırpılmasıyla elde edilen ve Trevisolu çiftçiler tarafından yeni evli çiftler için şifa kaynağı olarak yaygın olarak kullanılan “sbatudin“den gelir.
Kültürel ve Sosyal Anlamı
Tiramisu, İtalyan misafirperverliğinin ve dolce vita felsefesinin (hayattan keyif alma) simgelerinden biri hâline gelmiştir. İtalya’da tiramisu sadece bir tatlı değil, bir aile geleneği sayılır. Özel günlerde anneler ve büyükanneler tarafından yapılan tiramisu, iş bölümü sayesinde bütün aile bireylerini bir araya getirir. Tatlının yapımı da en az tatlının kendisi kadar keyiflidir. Bana iyi gel anlamı dolayısıyla da romantik çağrışımlar yapar; bu nedenle yıldönümlerinde, Sevgililer Günü’nde ve diğer özel günlerde sıkça tercih edilir.
Zamanla tiramisu İtalya’nın sınırlarını aşıp 1980’lerden itibaren Avrupa ve Amerika restoran menülerinde hızla yer almış ve kısa sürede uluslararası bir üne sahip olmuştur. Günümüzde tiramisu, İtalyan gastronomisi denince akla ilk gelen tatlardan biri olmayı başarmıştır.
Gastronomik Özellikleri
Tiramisunun malzemeleri aslında çok basit, önemli olan ise dengedir. Le Beccherie tarafından yayınlanan tarifte temel malzemeler; yumurta sarısı, şeker, mascarpone peyniri, kedidili bisküvisi, kahve ve kakaodan oluşuyor. Kahvenin acılığı, mascarpone peynirinin hafif ekşiliği ve kakaonun burukluğu arasındaki denge, müthiş bir lezzet şöleni sunar. Tiramisu pişirme gerektirmez; soğuk tatlı kategorisinde yer alır. Bu yönüyle de tatlı oldukça hafif ve pratiktir. Günümüzde popüler kültürle birlikte çilekli, limonlu, Antep fıstıklı, matcha’lı ve hatta vegan alternatifleri de mevcuttur ancak kahve ve mascarpone ile yapılan klasik tiramisu hâlâ herkesin favorisidir.
Tiramisunun Doğuş Yeri: Treviso
Ne olursa olsun, Treviso, tiramisunun doğduğu yer olma unvanını kesinlikle hak ediyor. Şehrin kalbinde yer alan Le Beccherie restoranı, 2010 yılında İtalyan Mutfak Akademisi‘ne noter tasdikli tiramisu tarifini sunarak bu iddiayı resmiyete döktü. Ardından 2011 yılında kurulan “Accademia Del Tiramisu“, bu tatlıyı sadece bir lezzet değil, aynı zamanda kültürel bir miras olarak koruma altına aldı. Bugün Treviso, her yıl düzenlenen Tiramisu Dünya Kupası ve Tiramisu Günü etkinlikleriyle dünyanın dört bir yanından gelen tatlıseverleri ağırlıyor. Üstelik tiramisuya adanmış günler de var: Treviso’da 3 Ekim “Treviso Tiramisu Günü” olarak kutlanırken, İtalya’nın geri kalanında bu tatlıya ithaf edilen resmî gün 21 Mart olarak kabul ediliyor. Treviso Turizm Ofisi’ne göre, tiramisu artık sadece bir tatlı adı değil, dünyanın en bilinen beş İtalyanca kelimesinden biri.
Bugün tiramisu, Treviso’da küçük bir restoranda doğup İtalyan mutfağının en tanınan tatlısı olmayı başardı. Dünyanın dört bir yanındaki vitrinleri süsleyen tiramisu, bazen bir kaçamak bazen de şık bir menünün vazgeçilmezi. Basit malzemelerle güçlü bir etki yaratan bu tatlı, her damak zevkine uymayı başarıyor ve 7’den 70’e herkesin gönlüne taht kuruyor.
Kaynakça
Bortoletto, Dianne. “History of Tiramisù: Tracing the Origins of Italy’s Famed Dessert.” Gourmet Traveller. Web. 29.10.2025
IANS. “Ado Campeol, at Whose Restaurant Tiramisu Was Invented, Passes Away at 93.” Telangana Today. Web. 29.10.2025
“İtalya Tartışıyor: Tiramisuyu İlk Kim Yaptı?” BBC News Türkçe. Web. 29.10.2025
“The Origin of Tiramisù: ‘Fact and Legend.” Accademia Del Tiramisù. Web. 29.10.2025
“The ‘True’ Story of Tiramisu, the Iconic Italian Dessert (and Where to Find a Good One in Berlin).” True-Italian.com. Web. 29.10.2025
