Tim Burton, hiç şüphesiz dünya sinemasının en özgün yönetmenleri arasında yer almaktadır. Bu özgünlüğü yarattığı ikonik karakterlere ve kendine has gotik anlatım tarzına borçlu olan yönetmen, sinema ile küçük yaşlarda tanışmış ve film izlemenin yanı sıra film çekme tutkusunu da o yaşlarda edinmiştir. Şimdi gelin sinemanın bu gotik yönetmenini daha yakından inceleyelim.
Yaratma İçgüdüsü
Henüz 12 yaşında ailesi ile birlikte yaşayamayacağını düşünerek cesur bir karar alan ve babaannesinin yanına yerleşen Burton, çocukluğunu yaşıtlarının aksine karikatürler çizerek, sinema filmleri izleyerek hatta kısa filmler çekerek geçirmiştir. Stop-motion tekniği ile ya da 8 mm kamera ile kısa filmler çeken Tim Burton’ın ilk filmi 13 yaşında çektiği “The Island of Doctor Agor” olarak bilinmektedir. Kendisinin Agor rolünde yer aldığı ve arkadaş çevresiyle birlikte çektiği kısa filmi H.G. Wells’in “The Island of Doctor Moreau” kitabının da bir uyarlamasıdır.
Kariyerin İlk Adımları
Lise yıllarında bir yarışma kapsamında tasarladığı poster ile başarı elde eden Tim Burton, bu başarı ile yeteneğini ve tarzını kitlelere sunma şansını da elde eder. Öyle ki tasarladığı poster sokaklarda dolanır. Disney’den kazandığı burs ile California Institue of Arts’a giden Tim, burada çektiği kısa filmleri ile kendine has sinemasının ilk belirtilerini gösterir. “King of Octopus” ve “Stalk of the Celery Monster” bu dönemde çektiği filmler olup yaratılan karakterlerle ve anlatıları ile yönetmenin sonraki donem “Frankenweenie”, “Corpse Bride” gibi filmlerini etkilediği söylenebilir.
Tim Burton’ın Doğumu
Kariyerinin ilk yıllarında Disney’de çizimler yapan Tim Burton, bu dönemde ilk profesyonel kısa metraj denemesini de yapmıştır. “Vincent” adlı kısa filmi günümüzde hala sinemaseverlerin en çok beğendiği kısa filmler arasında yer alır. Filmin konusunu Vincent adındaki uyumlu, sözde uslu çocuğun hayal dünyası ve bu dünya içerisindeki amaçları oluşturmaktadır. Vincent Price karakterin ideal kişiliğidir, ürkütücü ve karanlık duygularla bezenmiş bir kişilik. Bu kısa film Tim Burton’a has bütün materyalleri barındırmaktadır denebilir. Bu durumun yansımasını karakter tasarımlarında, hikaye anlatıcılığında ve gotik öge kullanımında görmek mümkündür. Her ne kadar bu kısa film ile pek çok ödül almış ve adını duyurmuş olsa da bu dönem yaptığı çizimler, tasarladığı hikayeler Disney tarafından çocuklar için uygun olmaması gerekçesiyle hoş görülmemiştir. Disney’in bu tavrı Tim Burton’ın Disney’den ayrılmasına sebebiyet vermiştir.
İmza Filmler
Beetlejuice (1988)
Yönetmenliğini Tim Burton’ın yaptığı, senaryosunu Michael Mcdowell ve Larry Wilson’ın yazdığı 1988 yapımı Beetlejuice, komedi unsurlarıyla donanmış gotik bir fantazi filmidir. Oyuncu kadrosunda Alec Baldwin, Michael Keaton ve Winona Ryder gibi isimler yer almaktadır. Filmin konusunu ölümle henüz tanışmış Maitland çiftinin başından geçenler oluşturur. Çiftimiz ölümleri sebebiyle kaybettikleri evlerini yeni sahiplerinden geri almak için evlerine geri dönerler. Birtakım oyunlarla korkutup kaçırmak istedikleri yeni aile çiftimizin sözde ürkütücü oyunlarına beklenen tepkiyi göstermezler.
Maitland çifti bunun üzerine her ne kadar adını dahi anmamaları gerektiği söylense de yardımcı olması için Beetlejuice’u özgürlüğüne kavuştururlar ve böylece eğlenceyi başlatırlar. Bir sinemasever için filmin karakter tasarımlarına bakıldığında baştan aşağı bir Tim Burton filmi ile karşı karşıya olduğunu anlamak işten bile değildir. 1989 yılında en iyi makyaj Oscar heykelciğini kazanan film yalnızca Tim Burton’ın değil dünya sinemasının da önemli yapımları arasında yer almaktadır.
Edward Scissorhands (1990)
Filmin adı geçtiğinde hiç şüphesiz akıllara öncelikle büyülü atmosferi gelir. Sokaklar, karakterler, hikaye ve daha pek çok unsur filmde bu atmosfere yedirilerek izleyiciye sunulmuştur. Filmin oyuncu kadrosunda herhangi bir Tim Burton filminde görmeyi bekleyeceğimiz isimler yer almaktadır: Johnny Depp ve Winona Ryder bu listenin başında gelmektedir. Film ayrıca Depp-Burton ortaklığının ilk örneğidir. Filmin konusuna bakıldığında öncelikle sinemaya son derece ikonik bir karakter kazandırdığını söylemek gerekir.
Edward son derece gotik görünüşünün yanı sıra makastan ellere de sahiptir. Bu eller her ne kadar başına bela da olsa ustalıkla kullandığı zamanlar insanların sevgisini kazanmasına aracı olur. Edward insanlar ile arasındaki bağı Kim karakterine aşık olarak kaybeder. Bu durum karşısında insanlar Edward’a karşı olan tavırlarını değiştirir ve onu yaratıldığı şatoya geri sürerler. Tim Burton Edward’ı kendi özgün yaşamına tekrar kavuşturarak filmi bitirir ve böylece bireysel farklılıkların özgürce yaşanması gerekliliğine vurgu yapar. Film bu alt metin ve daha birçok unsur sebebiyle sinemaseverlerin favori Tim Burton filmleri arasında yer almaktadır.
Corpse Bride (2005)
Bu kez Mike Johnson Tim Burton ile birlikte yönetmenlik koltuğunda oturmaktadır. Corpse Bride, Tim Burton’ın animasyon filmleri arasında en çok ilgi gören yapımlardan biri olmasının yanı sıra sinema izleyicilerinin genelinde büyük bir ilgi uyandırmıştır. Stop-motion tekniği ile çekilen filmde seslendirmen kadrosunda Johnny Depp, Helena Bonham Carter, Emily Watson gibi isimler yer almaktadır.
Film aşk kavramı üzerine yoğunlaşır ve hikayesini bu kavram etrafında şekillendirir. Tim Burton elbette ki kendine has gotik tarzını bu filmde de kullanır. Filmin anlatısı bir zıtlık üzerine inşa edilir aslında: Zaman zaman müzikal, neşeli bir anlatı benimsenerek karanlık atmosferin içerisine aydınlık salınır. Karanlık ve aydınlığın iç içe geçmişliği izleyicileri çeken pek çok noktadan biridir.
Sweeney Todd, the Demon Barber of Fleet Street (2007)
Tim Burton’ın 2007 yılında beyaz perdeye aktardığı korku, müzikal ve dram türlerinin harmanlaması olan film, yönetmenin belki de en dehşet saçan filmidir. Son derece kanlı sahnelerin yer aldığı bu karanlık filme müzikal bir anlatı eşlik etmektedir. Benjamin Barker, yıllar sonra şehre büyük bir intikam duygusu ile döner. Amacı kızını elinden alan adamı hak ettiği sona kavuşturmaktır.
Bu amaç uğrunda kendisine Helena Bonham’ın canlandırdığı Lovett karakteri eşlik eder. Birlikte kurdukları ürkütücü ve kanlı sistem ikiliyi amaçlarına götürürken 18.yy Londra’sının eşsiz manzaraları izleyiciyi tamamen hikayenin içerisine çeker. Alan Rickman ve Timothy Spall‘ın da yer aldığı film bir anlamda yıldızlar filmidir de denebilir.
Vincent (1982)
Tim Burton’ın ilk profesyonel kısa film denemesi olan film belki de yönetmeni anlamak için en basit örneklerden biridir. Stop-motion tekniği ile çekilen film izleyiciyi Vincent adlı çocuğun hayal dünyasına davet eder.
İyi Seyirler!
Kaynakça
Otekisinema.com “Beetlejuice/Beterböcek (1988)”. Erişim: 29.01.2024. Web
Cinerituel.com “Beetlejuice (1988): Shake, Shake Senora”. Erişim: 29.01.2024. Web
Otekisinema.com “Edward Scissorhands/Makas Eller”. Erişim: 29.01.2024. Web
Otekisinema.com “Karanlık Gotik Masal: Corpse Bride (2005)”. Erişim: 29.01.2024. Web
Otekisinema.com “Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street (2007)”. Erişim: 29.01.2024. Web
