Hiç düşündünüz mü, bir cenaze töreni aynı zamanda bir topluma ilham verebilir mi? Ya da bir sanatçı, kalabalıkların duygularını tek bir tuvale nasıl sığdırabilir? Alfred Philippe Roll’ün The Funeral of Victor Hugo (Victor Hugo’nun Cenazesi) isimli tablosu, işte bu soruların cevabını taşımaktadır. 1885 yılında Paris’i ayaklandıran Victor Hugo’nun vedası, Roll’ün fırçasında yeniden can bulmaktadır. Bu yazıda, etkileyici eserin sır perdesini aralayacak, tabloya gizlenmiş detayları, renklerin ve figürlerin anlamını keşfedecek; böylece hem Hugo’nun mirasına hem de Roll’ün sanatına farklı bir perspektiften bakacağız.
Alfred Philippe Roll: Sanatına Aşık Bir Ressam
1847 yılında doğan Fransız sanatçı, Jean-Léon Gérome ve Léon Bonnat gibi Fransız ressamların da içinde yer aldığı École des Beaux-Arts’ta eğitim görmüştür. İlk kez 1874 yılında resmettiği ve Fransa’da bir müzede bulunan Don Juan and Haidee tablosuyla dikkat çekmiştir. Sanatçının ilk çalışmaları tamamen romantik bir tarzı yansıtmaktadır. Ancak daha sonra İtalya’daki doğalcı ve klasik bir yaklaşımı benimsemiş olan Bolognese okulundan ve realist akımın öncülerinden Gustave Courbet’den etkilenerek ağırlıklı olarak günlük yaşamı resmetmeye karar vermiştir. Sonraki çalışmalarında hep realist bir tavır benimsemiştir.
Sanatçıyı diğerlerinden ayıran en belirgin özellik portrelerinde çoğunlukla ünlü kişileri resmetmesidir. Özellikle cumhurbaşkanı Carnot, Jules Simon, Alexandre Dumas fils, Yves Guyot, Amiral Krantz gibi isimlerin portreleri oldukça meşhurdur.
Roll, modellerini genellikle güneş ışığının vurduğu açık alanlarda konumlandırır; ağaç ve yeşilliklerin gölgeleriyle zenginleşen figürleri ustalıkla tuvaline yansıtır. Onun sanatı, yaratıcı fikirlerin yansımasıdır. Louvre müzesi müdürü Henri Marcel’in ressam için dile getirdiği sözler, sanatçının eserlerinin ne kadar değerli olduğunu anlamamıza olanak sağlamaktadır:
“Roll, sanatına aşık bir ressamdır. Fırçası, Fromentin’in deyimiyle düzenlidir. Elini yönlendiren ruhu ise enerjik, sağlıklı, içten ve tutkuyla doludur. Onun arkasında gerçek bir zanaatkar yatar.”
The Funeral of Victor Hugo (Victor Hugo’nun Cenazesi)
Alfred Roll’un The Funeral of Victor Hugo (Victor Hugo’nun Cenazesi) isimli tablosu, 31 Mayıs 1885’te gerçekleştirilen son anma törenini betimlemektedir. Gece vakti, meşalelerle aydınlatılmış Arc de Triomphe’un (Zafer Takı) önünde sergilenen Victor Hugo’nun tabutu, kalabalığın geçişi sırasında atlı askerler tarafından izlenmektedir. Cenaze töreninden bir gün önce, Hugo’nun naaşı Zafer Takı’nın altına yerleştirilmiştir. Geçici bir anıt inşa etmekle görevlendirilen Charles Garnier, görkemli bir katafalk yapmış; tabutun önüne ise meşaleler taşıyan atlı süvariler ve onları izleyen kalabalıkla birlikte bir askeri müfreze yerleştirilmiştir. Paul Meurice’in Maison de Victor Hugo Müzesi’nin kuruluşu için sipariş ettiği bu tablo müzenin açılışında sergilenmiştir.
Sanatçının natüralist bir yaklaşımla resmettiği bu eser, yalnızca estetik bir ifade değil, aynı zamanda toplumsal bir içerik barındırmaktadır. Roll’ün bu yaklaşımı, 19. yüzyıl Fransa’sının cumhuriyetçi değerleriyle örtüşür niteliktedir. Eserdeki üslup, fotografik gerçekçilikten etkilenmiş; özellikle çerçeveleme ve canlı fırça darbeleri bakımından empresyonist bir nitelik taşıdığı öne sürülmüştür.
Bu tablo, sadece bir cenaze törenini değil; aynı zamanda 19. yüzyıl sonu Fransa’sının kültürel, siyasi ve ideolojik kimliğini yansıtan büyük bir tarihsel alegoridir. Victor Hugo, Fransa’da yalnızca bir yazar değil, cumhuriyetçi düşüncenin simgesi; özgürlük, eşitlik ve halk yanlısı görüşlerin sesi olarak anılır. Roll, Hugo’nun Zafer Takı altında düzenlenen cenaze törenini resmederek, onu askeri zaferlerin kutlandığı bir anıtın altında yatan sivil bir kahraman konumuna yerleştirir. Bu bağlamda Hugo, artık halkın zaferini temsil eder.
Tabloda betimlenen kalabalık, ayrıntılı bireysel yüzlerden çok siluet olarak betimlenmiştir. Bu, bilinçli bir seçimdir; çünkü burada vurgulanan bireyler değil, kolektif halkın varlığıdır. Kalabalık, sessiz bir saygı ve birlik duygusunu yansıtır. Gecenin tercih edilmesi, bir yandan ölümün evrenselliğine işaret ederken, diğer yandan halk hafızasının sürekliliğini temsil eder. Mezarın bulunduğu alanda yanan ışıklar ise hem bir anma ritüelini hem de Hugo’nun fikirlerinin sönmeyen etkisini simgeler. Zafer Takı’nın kompozisyonun merkezinde yer alması ve cenazenin bu merkezin altına yerleştirilmesi, güçlü bir görsel ve simgesel mesaj taşır.
19. yüzyılda Victor Hugo için düzenlenmiş olan bu törenin, ünlü bir kişilik için gerçekleştirilmiş ilk büyük anma töreni olduğu söylenmektedir. Roll, o dönemin Paris’ini yansıtırken, hem kalabalığın içinde kaybolmuş sıradan insanları hem de tarihin akışında yerini almış önemli figürleri inanılmaz bir ustalıkla bir araya getirerek, bu anma törenini daha da özel kılmayı başarmıştır.
The Funeral of Victor Hugo (Victor Hugo’nun Cenazesi), dönemin siyasi ve sosyal atmosferini yansıtan, izleyeni içine çeken ve Victor Hugo’nun mirasının ne denli büyük olduğunu bir kez daha kanıtlayan çarpıcı bir başyapıttır.
Kaynakça
- ” Alfred Philippe Roll”. Jstor.org. Web. Erişim Tarihi: 25.06.25
- ”Dust to dust: Paintings of Funerals 2”. Eclecticlight.co. Web. Erişim Tarihi: 26.06.25
- ”Alfred Philippe Roll”. Artvee. Web. Erişim Tarihi: 26.06.25
- ” La veilée sous L’Arc de triomphe”. Parismuseescollections.paris.Fr. Web. Erişim Tarihi: 27.06.25
- ”Rating and Value of works, paintings, drawings by Alfred Roll”. En.aucties. Web. Erişim Tarihi: 26.06.25
