Bir yaz gecesi, sıcaklık şehrin her yerine yayılmışken herkes sokağa dökülmüş dondurmasını yiyordu. Biz de arkadaşlarla bir parkta oturuyorduk. Derken bir anda kalbime derin bir sancı saplandı. O an sanki parkta değildim ama neredeydim? Bunun cevabını belki de asla öğrenemeyeceğim. Hatta sorsanız, öğrenmek ister miyim? Kesinlikle hayır. O günlere dair hiçbir şeyi hatırlamamayı dilerim.
Her şey bir saniyelik bir süreçti fakat bu bir saniye benim tam 5 yılımı aldı. “Bana bir şey oluyor” endişesiyle acilin yolunu tuttum. Tüm tetkikler yapıldı, her şey normaldi. Ama aslında hiç de normal değildi. Eve döndüm ve o gün başlayan kaygı yıllarca benimle kaldı. Ancak ben de onunla kaldım. Pes etmedim. Nasıl başa çıkılacağını, neler yapabileceğimi öğrendim. Ve şimdi tüm bunları sizinle paylaşmak istiyorum.
Ölüm Kaygısı Nedir?
Ölüm korkusu, insan yaşamının doğal bir parçası olan ölümle ilgili bilinmezlikler, acı çekme, sevdiklerinden ayrılma veya varoluşun sona ermesi gibi çeşitli unsurlardan kaynaklanabilir. Ölüm kaygısı, felsefi ve psikolojik açıdan derin bir meseledir. Bu kaygı; kişisel inançlar, yaşam deneyimleri ve bireyin dünya görüşüne göre farklı şekillerde hissedilebilir.
Ölüm Kaygısının Nedenleri
- Bilinmezlik Korkusu: Ölümden sonra ne olacağı sorusu, tarih boyunca hem insanları hem de toplumları meşgul eden büyük bir bilinmezdir. İnsanlar, yaşamdan sonra ne olacağını bilmedikleri için ölüm fikri bu belirsizlik nedeniyle korkutucu hale gelir.
- Yok Olma Korkusu: Bazı insanlar, ölümün varoluşlarının tamamen sona ermesi anlamına geldiği düşüncesiyle kaygılanır. Kendi bilincinin ve kişisel deneyimlerinin sona ereceği fikri, derin bir huzursuzluk yaratabilir.
- Acı ve Keder: Ölüm; genellikle acı, fiziksel rahatsızlık veya bir hastalık süreci ile ilişkilendirilir. Bu durum, ölüm korkusunu daha da artırabilir. Ayrıca ölümü deneyimleyen kişinin değil, geride kalanların üzüntü ve keder yaşayacağı gerçeği de ölüm kaygısını besleyebilir.
- Sevdiklerinden Ayrılma: Sevdiklerini kaybetme veya onlardan ayrılma korkusu da ölüm kaygısının bir diğer önemli bileşenidir. Kişi, ölümün sevdikleriyle olan bağlarını koparacağı düşüncesiyle büyük bir boşluk ve kayıp hissi yaşayabilir.
- Kontrolü Kaybetme Korkusu: Ölüm, kaçınılmaz ve kontrol edilemeyen bir süreçtir. İnsanlar, hayatları boyunca belirli bir düzeyde kontrol sahibi olmayı arzu ederken ölüm üzerinde hiçbir kontrollerinin olmaması bu kaygıyı artırabilir.
Ölüm Korkusunun Artmasına Neden Olan Durumlar
- Travmatik Deneyimler: Yakın birinin ölümü, ağır hastalıklar ya da kaza gibi travmalar ölüm korkusunu tetikleyebilir veya artırabilir.
- Hastalıklar ve Yaşlanma: Kişinin yaşlanması veya ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşması, ölümü daha somut ve yakın hissetmesine neden olabilir.
- Bilinmezlik ve Kontrolsüzlük: Ölümün ne zaman ve nasıl geleceği hakkında belirsizlik, kontrol edememe hissi yaratarak korkuyu artırabilir.
- Dinî veya Spiritüel İnançlar: Ölüm sonrası yaşamla ilgili inançlar, ya rahatlatıcı olabilir ya da kişinin varoluşsal korkularını daha da derinleştirebilir.
Ölüm Kaygısının Psikolojik Boyutu
Psikoloji literatüründe ölüm kaygısı, varoluşsal kaygının bir türü olarak ele alınır. Varoluşsal kaygı; bireyin yaşamın anlamı, amaçsızlık, özgürlük ve ölüm gibi temel insan koşullarıyla ilgili yaşadığı derin düşünceler ve duygulardan kaynaklanır. Varoluşçu filozoflar, ölümle yüzleşmenin insanın hayatına anlam katabileceğini ve yaşamın geçici doğasını kabul etmenin daha dolu bir yaşam sürmeye teşvik edebileceğini öne sürerler. Ancak ölümle ilgili bu düşünceler, birçok insan için ciddi kaygı ve korku kaynağı olabilir.
Amerikalı psikolog Ernest Becker‘ın geliştirdiği Terör Yönetimi Teorisi (Terror Management Theory), ölüm kaygısının temel insan motivasyonlarından biri olduğunu savunur. Becker’a göre, insanlar ölümle yüzleşirken kültürel inançlar ve sembolik yapılar aracılığıyla bu kaygıyı yönetirler. İnsanlar, kendi ölümlülükleriyle başa çıkabilmek için kültürel başarılar, dini inançlar veya manevi anlamlar gibi ölümsüzlük sağlayan yapılar oluştururlar. Bu yapıların yıkılması veya sorgulanması, ölüm kaygısını tetikleyebilir.
Ölüm Kaygısının Belirtileri
- Fiziksel Belirtiler: Çarpıntı, terleme, mide bulantısı, baş dönmesi, nefes darlığı ve panik atak gibi semptomlar ölüm korkusuna eşlik edebilir. Bu belirtiler, ölümle ilgili düşüncelerle tetiklenen kaygı atakları sırasında ortaya çıkabilir.
- Ruhsal Belirtiler: Ölümle ilgili düşünceler sık sık akla gelir ve birey sürekli olarak ölümden kaçınma çabası içinde olabilir. Kişi hayatını ölüm fikrinden kaçmak için düzenlemeye çalışabilir, bu da yaşam kalitesini düşürebilir.
- Uyku Problemleri: Ölüm düşünceleri, özellikle geceleri uykusuzluğa neden olabilir. Kişi, ölümle ilgili düşüncelerin zihnini meşgul etmesi nedeniyle uykuya dalmakta zorlanabilir.
Ölüm Kaygısı Nasıl Aşılır?
- Kabul ve Farkındalık: Ölümün hayatın doğal bir parçası olduğunu kabul etmek, kişinin ölümle ilgili kaygılarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu, hem bireyin kendi yaşamına hem de ölüm kavramına karşı daha barışçıl bir tutum geliştirmesini sağlar.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bu terapi yöntemi, bireyin ölümle ilgili olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler. Terapist, kişinin ölümle ilgili düşüncelerini daha gerçekçi ve olumlu bir şekilde değerlendirmesine yardımcı olabilir.
- Varoluşsal Terapi: Bu terapi türü, kişinin ölüm gerçeğiyle yüzleşmesine ve bu gerçeği yaşamının anlamını bulma sürecinde kullanmasına yardımcı olur. Ölümün kaçınılmaz olduğunu kabul etmek, bireyi yaşamını daha anlamlı ve dolu bir şekilde yaşamaya yönlendirebilir.
- Dini veya Manevi İnançlar: Birçok insan, ölüm sonrasına dair inançlar sayesinde ölüm kaygısını hafifletebilir. Ölümden sonra yaşam veya ruhsal bir varoluş inancı, kişinin ölüm korkusunu daha katlanılabilir hale getirebilir.
- Destek Grupları ve Aile Desteği: Ölüm kaygısı yaşayan insanlar için benzer korkuları paylaşan bireylerle konuşmak rahatlatıcı olabilir. Aynı şekilde aile üyeleri ve arkadaşlarla bu konuların açıkça konuşulması, kişinin duygusal yükünü hafifletebilir.
- Hayatın Anlamını Keşfetmek: Ölüm kaygısı, bireyin yaşamına daha fazla anlam katma arzusunu tetikleyebilir. Yaşamın geçici doğasını kabul etmek, kişiyi daha dolu bir hayat sürmeye ve anın kıymetini bilmeye yönlendirebilir.
Sonuç olarak ölüm kaygısı birçok insanın yaşadığı doğal bir korkudur ancak bu kaygıyı yönetmenin ve aşmanın yolları vardır. Ölümle yüzleşmek, yaşamı daha anlamlı ve değerli hale getirebilir.
Kaynakça
Burhanoğlu, Sabri. “Ölüm Korkusu.” Sabri Burhanoğlu, 8 Ekim 2019, sabriburhanoglu.com/olum-korkusu. Web. Erişim Tarihi: 25.09.2024
“Ölüm Korkusu (Kaygısı) Nedir, Nasıl Geçer?” Madalyon Klinik, madalyonklinik.com/gundem/olum-korkusu-kaygisi-nedir-nasil-gecer. Web. Erişim Tarihi: 28.09.2024
“Ölüm Korkusu ve Sürekli Ölüm Düşüncelerini Yenmek.” Hiwell, hiwellapp.com/blog/olum-korkusu-ve-surekli-olum-dusuncelerini-yenmek. Web. Erişim Tarihi:29.09.2024
Kapak görseli: usetappy.com
