Tarihten Dedikodular: Victoria Dönemi’nin Tenya Diyeti

Victoria Dönemi, Birleşik Krallık için bir yükseliş dönemi olduğu kadar, ulaşılması zor güzellik standartlarıyla da nam salmış bir dönemdi. Özellikle kadınlar, dönemin standartlarına uymak için sağlıklarını tehlikeye atacak kadar ileriye gider, yine de o standartlara uymaya çalışırlardı. Korseler takıldı, arsenikli haplar alındı, kimyasallar kullanıldı… Ama özellikle zayıflık için yaratıcılık sınırları oldukça zorlandı ve ortaya yeni bir şey çıktı: tenya diyeti.

Victoria Dönemi’ne Kısa Bir Yolculuk

Victoria Dönemi, Kraliçe Victoria‘nın 1837’de tahta çıkmasıyla başlayıp 1901’deki ölümüyle sona eren, tam 63 yıllık bir dönemi kapsar. Bu dönem Birleşik Krallık için bir yükseliş dönemiydi; sanat, bilim, siyaset, endüstri gibi birçok alanda yenilikler ve gelişmeler yaşandı. Sanayi devriminin zirvesi yaşandı, fabrikalar kuruldu, üretim kitleselleşti. Florence Nightingale, Charles Darwin ve Charles Dickens gibi farklı alanlardaki birçok önemli isim de bu dönemde yaşadı. Ama Victoria Dönemi yalnızca bunlardan ibaret değildi, katı ahlak kuralları ve güzellik anlayışı ile dönemin insanını sağlık ve güzellik arasında bir seçim yapmaya zorluyordu.

Dönemin Güzellik Algısı

Victoria Dönemi’nde birçok güzellik standardı vardı ama bu standartlara ulaşmak için yollar da kısıtlanmıştı. Kadınlar doğal güzel olmalıydı, bu güzelliğe ulaşmak için makyaj malzemelerini kullanamazlardı çünkü “makyaj malzemeleri yalnızca sahne sanatçıları ve hayat kadınları içindir” anlayışı vardı. Hatta bu düşünce öyle bir noktadaydı ki eğer bir kadın makyaj malzemesi satın alırken ya da kullanırken görülürse bu onun için çok utanç verici ve küçük düşürücü olurdu. Ama bu düşünce kadınları durdurabildi mi? Tabii ki hayır. Makyaj malzemeleri gizli bir şekilde satın alındı, ilaç şişelerinde muhafaza edildi ve belli bile olmayacak kadar az kullanıldı.

O dönemde “ideal vücut” denince akla kum saati görüntüsü geliyordu ve bu görüntüye sahip olmak için korseler kullanılırdı. Ancak bu korselerin uzun süreli kullanımı vücutta birçok soruna neden oluyordu. Korseleri o kadar sıkıyorlardı ki organlar sıkışıyordu, göğüs kafesi daralıp ciğerlere baskı yapıyordu ve bu da nefes almayı zorlaştırıyordu. Peki ideal vücut için birkaç organı sıkıştırıp zarar vermek bir sorun muydu? O dönemin insanı için pek sayılmaz.

İnce beller için organları baskılayıp ciğerlere zarar veren korseler, etkileyici bakışlar için zehirli belladonna çiçeğinden yapılan göz damlaları… Bir noktada işler o kadar çığırından çıktı ki, o dönemde çok beğenilen solgun cilt ve pembe yanaklara sahip olmak için bu görüntüye neden olan tüberküloz hastalığına bilerek yakalanmaya çalışanlar bile vardı. Victorialılar doğal güzellik için her şeyi göze almışlardı.

Zayıflığın Parazitli Hali

Zayıflık modasının belki de zirve noktası oldu tenya diyeti. Beli incelten korseler veya açlık diyetleri yetmemişti, yeni moda ne kadar yersen ye zayıf kalmak olmuştu. Ama bu nasıl mümkün olabilirdi? Dengeli beslenip spor yaparak mı? Saçmalamayın, öyle şey mi olur?! Yapılacak şey basitti: Kadınlar bir hap misali tenya yumurtası içeren kapsüller yutmaya başladı. Tenya dediğimiz şey bağırsaklara yerleşen bir parazitti. Tenya paraziti, domuzların, koyunların ve hatta balıkların vücudunda bile bulunabilir. Genellikle bu hayvanların çiğ veya az pişmiş etini yemek bu paraziti insan vücuduna taşır ve vücuda girdikten sonra bağırsakların iç duvarına yapışarak vücuda giren besinleri yemeye başlar. Yani aslında tükettiğimiz şeyler vücudumuza yarar sağlamak yerine tenya parazitlerinin besinleri olur. Yalnızca oraya yapışmakla kalmayıp yumurtlayarak çoğalabilirler. Bazı tenya türlerinin boyutları 9 metreye kadar çıkabilir ve insan vücudunda yıllarca yaşayabilirler. Bu parazitler kadınların bağırsaklarına yerleştiler ve vücuda giren her besini yemeye başladılar böylece kadınlar ne yerse yesin kilo almadılar.

Tenya Diyetinin Bedeli

Çok pratik bir kilo verme yöntemi gibi görünse de tabii ki her şey bu kadar basit değildi. Tenya paraziti kalorilerle birlikte vücuda giren her türlü vitamin ve minerali de tüketiyordu. Mide bulantısı, besin eksikliği, halsizlik gibi sorunlar bu parazitin neden olduğu problemlerin yalnızca birkaçı. Bununla da yetinmeyip, aynı zamanda bağırsak tıkanıklığı ya da vücuttaki diğer organların işleyişinde sorunlara da neden olabiliyordu ve tıbbın o dönemki şartlarını göz önünde bulundurursak bunların kesin bir tedavisi de yoktu. Yani tenya paraziti yalnızca vücuda girenleri değil, vücudun kendisini de içten içe tüketiyordu.

Bu diyetin bir diğer büyük riski ise aslında parazitin nereye yerleşeceğini bilememenizdi. İnsanlar bu parazit yumurtalarını yutuyorlardı ama bunların bağırsaklarda kalacağının bir garantisi yoktu. İnsanlar günlük hayatlarına devam ederken bu parazitler, vücutlarında hareket edebilir ve başka organlara, hatta beyne kadar gidebilirlerdi. Bunlar da vücutta birçok farklı soruna neden olabilir ve ölümcül sonuçlar doğurabilirdi. Yani insanların bilerek ve isteyerek vücutlarında taşıdığı bu kilo vermeye yardımcı olan arkadaşları, çok kolay bir şekilde hayati bir tehlikeye dönüşebilirdi.

Biraz da Gerçekler

Bunca riskle birlikte gelelim asıl soruya: Bu diyet gerçekten işe yarıyor mu? Teknik olarak, evet. Bağırsaklara yerleşen parazit tüm besinleri tüketince kilo alımı duruyor ve kişi sağlıksız da olsa zayıflıyor. Ama aynı zamanda bu diyet bir seçim yapmak zorunda da bırakıyor: Sağlık mı yoksa zayıflık mı? Çünkü bu yalnızca “bir süre bu diyeti yaparım, istediğim kiloya ulaşınca da bırakırım” diyeti değil. Paraziti vücuttan atmak için de kullanılması gereken başka ilaçlar veya uygulanması gereken tedaviler var ama bırakın bunların işe yarayıp yaramadığını, kişinin o kadar süre yaşayacağının bile bir garantisi yok.

Aynı zamanda gerçekliği de ayrı bir tartışma konusu. Bu diyet için gerekli olan tenya yumurtası kapsüllerinin o dönemde nereden ve nasıl bulunduğuna dair bir bilgi veya bunları kullanan kişilere dair bir kayıt da bulunmuyor. Sadece bu kapsülleri sattığını iddia eden reklamlar — ki bu reklamların o dönemden kaldığının kesinliği de yok — ve dedikodularla günümüze ulaşmış bir bilgiden bahsediyoruz. Tenya diyeti aslında sadece Victoria Dönemi’nin “güzellik için her şeyi yaparlar bunlar” imajına uyarak ortaya atılmış bir şehir efsanesi de olabilir.

Geçtiğimiz yıllarda internetten tenya kapsülü satın alarak bu diyeti yaptığını iddia eden kişiler olsa da bunun doğruluğu kanıtlanmamış. Bu kapsüllerin gerçekliğinin sorgulanması ile birlikte zaten internette böyle bir şeyin satışını yapmak yasak, hatta bazı ülkelerde direkt yasa dışı. Günümüzde zayıflama çayları ve en azından daha kabul edilebilir olan diyetlerle bu parazitlere ihtiyaç duymuyoruz neyse ki. Ama diyelim ki bu kapsüller gerçek ve bir tanesi elimize geçti. Ne yapıyoruz? Hayır, yutmuyoruz. Olabildiğince uzağa fırlatıp arkamıza bakmadan kaçıyoruz.

Kaynakça

• Doerr, Steven. “Eating Tapeworms for Weight Loss Is Risky & Illegal.” MedicineNet, Web. Erişim Tarihi:12.08.2025
• English Heritage. “An Introduction to Victorian England.” English Heritage, Web. Erişim Tarihi: 12.08.2025
• Preston Park Museum. “Victorian Beauty.” Preston Park Museum and Grounds, 27 Aug. 2021, Web. Erişim Tarihi: 12.08.2025
• Sanders, Kate. “7 Fascinating and Dangerous Beauty Trends of the Victorian Era – Reviva Labs.” Reviva Labs, 4 Aug. 2023, Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• Zapata, Mariana. “The Horrifying Legacy of the Victorian Tapeworm Diet.” Atlas Obscura, 26 Oct. 2016, Web. Erişim Tarihi: 15.08.2025
• Wells, Diana. “Tapeworm Diet: Weight Loss, Risks and Side Effects.” Healthline, 11 June 2019, Web. Erişim Tarihi: 18.08.2025
• “Tapeworms: Easy Weight Loss or Potentially Fatal?” University of Utah Health | University of Utah Health, 15 June 2016, Web. Erişim Tarihi: 20.08.2025
• Kesa, Ingrid. “Inside the Lasting Legacy of Tapeworm Diets.” VICE, 19 Mar. 2018, Web. Erişim Tarihi: 20.08.2025
• Kapak Görseli: history.com