Tarihi olgular yalnızca kitaplarda değil bir boyalı fırçanın ucundan tuvale aktarılan hikâyelerden de anlatılır. Büyük olaylar, çarpıcı gelişmeler, tarih boyunca ressamlara ilham olmuş, dönemleri tasvir etmişlerdir. 1773’te gerçekleşen Boston Çay Partisi eylemi bu ilhamlardan biridir. Sanatın da bir silah olduğunu, temsil ettikleri değer ve olayları anlamak için Boston Çay Partisi tasvirlerine göz atalım!
Çay Partisi olayının derinine inecek olursak; dönemin Britanya’sının kolonileştirdiği birçok ülke gibi Amerika üzerinde de koloni gücünü vergilere de yansıttığı ve halkın bu durumdan oldukça muzdarip olduğu dönemde Boston halkı, ilk ayaklanmaları başlatıp İngiliz Ticaret Gemileri’yle limana yanaşan çayları sulara gömüyor ve Amerika için bağımsızlık alevinin parladığı bir dönem yaşanıyor.
Boston Limanı’nda Çayın Yok Edilişi (The Destruction of Tea at Boston Harbor)- Nathaniel Currier 1846
El ile renklendirilmiş litografiye (taş baskı) bakıldığında, Boston Limanı’na çıkmış bir grup Amerikalı insanın coşku dolu hallerini ve merkezde Amerikan halkının şapkalarını havaya kaldırdığını görüyoruz. Bu görüntü, halkın yaşanan eylemi kutladığı, protestoyu desteklediği anlamını taşıyor. Bazı insanların ise Mohawk (Kızılderililere özgü saç modeli) kılığında İngiliz ticaret gemilerine çıkıp çayları suya attıkları görülüyor. Yerli kıyafetleri giyinilmesinin sebepleri arasında İngiliz kolonileşmesine karşı yerli hakla birliğin beraberliğin alegorisi veriliyor.
Eserin yaratıldığı tarihe bakıldığında, olaydan 73 yıl sonra bile bağımsızlık fikrinin yaşatıldığı ve halka aşılanmak istenildiği dramatik bir mesajla verilmiştir. Eserin tamamında bir hareketlilik ve coşku sezilmesinin sebebi ise, olayın verdiği heyecan ve başkaldırıyı Currier‘in etkili bir biçimde yansıtmasıdır.
Amerikalılar, Boston’da Çay Gemilerinin Yüklerini Nehre Atıyor- W.D. Cooper 1789
Tahminen sonradan renklendirilen gravüre baktığımızda, İngiliz bayraklı bir gemi -ki bu eylemin kime karşı olduğunu göstermekte- üzerinde ellerinde çapa, balta gibi silahlarla, çay kutularını suya atan Amerikalıları ve Amerikan yerlilerini görüyoruz. Ayrıca geminin yanındaki küçük sandalda bazı çay kutularının limana doğru gittiğini, tüm çayların israf edilmediğini anlayabiliriz. Uzak da olsa limanın ucundaki heyecanlı kalabalığı görmekteyiz. Şehir görüntüsü, kilise kuleleri ve binalar dönemin kolonyal mimarisini yansıtıyor. Yükselen dumanlar gergin bir ortamın mesajını veriyor. Limanda bulunan kalabalığın, önceki tabloda olduğu gibi çay partisi eylemini coşkuyla karşılamakta olduğu görülüyor.
Amerikalıların güçlü İngiltere gemisinde engel olmaksızın dolaşabilmeleri aslında İngiliz otoritesinin ülkede nasıl sarsılmaya başladığının ve görünürlüğünün azaldığının somut bir örneğidir. Olaydan 16 yıl sonra yapılan gravür, basit ve doğrudan anlatımıyla, kompozisyonuyla tarih hafızasını yeniden canlandırmak için yapılmıştır diyebiliriz.
Boston Çay Partisi- John Andrew 1856
Çoğunlukla gemilere odaklanan gravür ve illüstrasyonlar gördük fakat John Andrew‘ün bu eseri, olayları biraz daha izleyici gözünden ele almış, halk tarafından tarihi olayın nasıl algılandığı gösterilmiştir. Gemilerden dökülen çaylar, tiranlığa başkaldırı düzenleyen eylemciler ve destekçi olan Amerikalı vatandaşlar.
Resimde bulutların arasına gizlenmiş ay, eylemin gece başladığını alt mesaj olarak veriyor. Ezilenin ezeni ezdiği, kontrolü eline almaya başladığı bu ilk adımlarda deniz, adeta koca bir demliğe dönüşüyor.
Sonuç olarak incelediğimiz eserlerin tümünde ortak bir mesaj vardı. Sanatçılar, Bağımsızlık ve birlik olma, bu duyguları pekiştirme ve hafızayı yenileme amaçları güttüler. Boston Çay Partisi olayının üstünden 251 yıl dahi geçse hâlâ ders alınan, hatırlanan ve anılan günlerden biridir.
Boston Çay Partisi yalnızca bir protesto değil, özgürlüğün ve direnişin sanat aracılığıyla nasıl kalıcı hale getirildiğinin kanıtıdır. Bu olay sadece Amerikan vatandaşları tarafından değil, günümüzde hâlâ tiranlığın hüküm sürdüğü, baskıcı ve ezici yönetimlere maruz kalmış, kalan tüm toplumlar için ders niteliğinde olmalıdır.
Umarız ki özgürlük, hiçbir zaman son nefesini vermez.
“Tiranlık yasa olduğunda isyan görev olur”
Thomas Jefferson
Kaynakça
Boston Çay Partisi. Tarihi Olaylar. Web. Web Archive. Erişim Tarihi: 31 Mart 2025.
The Destruction of Tea at Boston Harbor, Nathaniel Currier. Springfield Museums. Web. Erişim Tarihi: 31 Mart 2025.
