Genel olarak Hristiyanlık’a atfedilmiş olsa da tarihi daha da eskiye dayanan ritüeller (ayinler), insanların özel kıyafetler giyerek veya dine özel makyaj yaparak genellikle tapınaklarda gerçekleştirdikleri törenlerdir.
Ritüeller çoğu zaman dini inançlar olarak benimsenir; kişilerin hayat tarzlarını ve her türlü davranışlarını etkiler. Günümüzde kullanılmakta olan ritüeller de mevcut ancak bunu kullanan bireylerin büyük bir çoğunluğu bu ritüellerin hangi kültürden, hangi coğrafyadan veya hangi tarihten geldiğini bilmemekte.
Geçmişte yapılan ritüellerin bazıları, insanların onları sonradan bulmamaları için özenli bir şekilde üstü kapatılarak gerçekleştirilmiş ve saklanmıştır ancak arkeologlar tarafından yürütülen çalışmalarda bulunan materyaller veya tapınaklar sayesinde gün yüzüne çıkarılmıştır. Gerçekleştirilen bu ritüellerin çoğu kanlıdır; hatta ölümcül ritüeller de bulunmaktadır.
Chincha: Kafatasını Kırmızı Pigmentle Boyamak
Güney Peru’nun Chincha Vadisi’nde bulunan yüzlerce iskelet kalıntısı incelendiğinde, bu kalıntıların MS 1000 ve MS 1825 yıllarına ait olduğu tespit edildi. Araştırmacıların bu çalışmayı başlatmalarındaki amaç, önceden bulunan kalıntıların çoğunun üzerindeki kırmızı pigmentli boyaların sebebini bulmaktı. Durumun özellikle dikkat çeken noktası ise erkek birey kalıntılarında bu boyayla daha sık karşılaşılmasıydı.
Araştırmalar sonucunda öğrenildi ki bu boya cenaze törenlerinde kullanılıyordu; amacı ise yaşayan ve ölü ilişkisindeki bağların kopmasını engellemek ve aralarındaki bağın ne kadar kuvvetli olduğunu göstermekti. Yapılan kafatası incelemeleri sonrasında çalışmada bulunan ilk yazar Jacob Bongers‘ın ifadesine göre Chincha halkları, insan kalıntılarına kırmızı boya sürmek için kumaş, yaprak ve kendi ellerini kullandı. Aynı araştırmaya dahil olan biyoarkeolog Benjamin Schaefer ise And Dağları‘nda gerçekleştirilen bu ritüel izlerinin, dönemin ölüm ekonomisini anlamaya önemli bir katkıda bulunduğunu söylüyor.
Bali: Günahlardan Arınmak İçin Diş Törpülemek
Günahlardan arınmak için yapılan diş törpüleme ritüelinin temeli, milattan önce beşinci yüzyıla kadar dayanıyor. Özellikle köpek dişlerinin törpülendiği bu törenler, ergenlik çağı itibariyle cinsiyet fark etmeksizin gerçekleştirilmiştir.
Diş törpüleme ritüelinin başlıca sebebi; insan ruhunun hayvan ruhuyla birbirine karışabileceğine olan inançtır. Bu gibi durumlarda insanın hayvansal dürtülere kapılacağı, saldırganlaşacağını düşünen insanlar; diş törpüleyerek günahlarından arınacaklarına ve cennete gireceklerine inanmışlardır. Zaman geçtikte boyut değiştiren bu törenler farklı yönlere de evrilmiş ve evlilik için bir gereklilik olarak görülmüştür.
Brezilya: Mermi Karıncalar ile Kabul Ayini
Toplum tarafından kabul görmek, dünyanın en eski kültürlerinde bile çok büyük bir önem taşırdı. Toplum tarafından kabul görmeyen bireyler türlü zorluklara ve dışlanmalara maruz bırakılır, ölümle burun buruna gelebilirdi. Kabul görmek büyük bir olaydı ve hiçbir zaman kolay değildi; özellikle de kabileler içinde.
Brezilya‘nın en eski kabilelerinden olan ve Amazon’un derinliklerinde yaşayan Sateré-Mawé kabilesinin topluma kabul töreni (aynı zamanda ritüeli) diğer kabilelerinin çok daha üstünde bir acımasızlık içeriyor ve sonucu genel olarak ölümcül olabiliyor. Mermi karıncalar kullanılarak erkek bireyler üzerinde gerçekleştirilen bu ritüelin, bireyin spiritüel gelişimine yardımcı olması gerektiğine inanılır. Kabilenin yaşlı bireyleri toplanır, ürettikleri doğal yatıştırıcıyla beraber acı verici ısırıklarıyla bilinen mermi karıncalarını el yapımı örme eldivenlerin içine koyarlar. Erkek bireyler, içinde yüzlerce karınca bulunan bu eldiveni beş dakika boyunca giyerek ritüeli tamamlamaya çalışırlar. Sürenin sonuna gelindiğinde halüsinasyon görmeye başlayan bireyler aynı zamanda günlerce süren el felci ve sürekli titreme yaşar. Ritüeli tamamlayan bireylerin hem spiritüel olarak gelişmesi hem de ruhlarındaki savaşçılık özelliğinin artması beklenir.
İnkalar: Hamam Ritüeli
Peru‘da bulunan Kutsal Vadi‘nin derinliklerindeki sunak ve çevresindeki on dört hamamda gerçekleştirilen kazılar sonucunda; bu yapıların İnka toplumu tarafından hangi amaç doğrultusunda yapılarak kullanıldığı ortaya çıkarıldı. Projede görev alan araştırmacı Mariusz Ziółkowski‘ye göre bu yapılar on beşinci yüzyılda, Avrupa halkının Yeni Dünya’ya adım atmadan hemen önceki dönemlerde inşa edildi.
Araştırmacıların bulgularına göre bu hamamlar ve su kanalları, doğurganlık tanrıçalarına tapmak için yapılan ve zamanla önemli bir dini merkez haline gelen yapılar. Ayrıca bu hamamlar çeşitli İnka törenlerinde, özellikle ay festivali Citua sırasında, büyük bir önem verilen temizlenme ritüeli için kullanılmıştır. Yapılan duş esnasında bireyler eski kıyafetlerini atarak yenilerini giyiyor ve ritüel sonunda suyun onları arındırarak yenilendiğine inanıyordu.
Kaynakça
- İmre, Gülten. “İnka Ritüel Hamamlarının Sırları Ortaya Çıkıyor”. 26 Mart 2019. Erişim Tarihi 23.02.2023
- Arkeofili.”İnsanlar Atalarının Kafasını Parmaklarıyla Boyuyordu”. 25 Aralık 2022. Erişim Tarihi 22.02.2023
- Aygün, Yunus.”Yıllardır Varolan Bir Ritüel! Cennete Girebilmek İçin Dişlerini Törpületmek Zorunda Olan Balili Gençler”. 2 Şubat 2022. Erişim Tarihi 22.02.2023
- Broude, Gwen Jessica.”Ergen Başlatma Ayinleri”. 19 Haziran 2015. Erişim tarihi 23.02.2023
