”Çalışmalarımda göstermek istediğim şey, kendisini sözde gerçekliğin arkasına saklayan fikirdir. Görünenden görünmeze giden köprüyü arıyorum.’’ – Max B.
Bugün yeni bir tablo incelemesi ile karşınızdayız. Hem ressam hem matbaacı, yazar ve heykeltıraş olan çok yönlü sanatçımız Max Beckmann’ın ünlü ”The Beginning” adlı tablosunu yakından inceleyeceğiz.
Max Beckmann Kimdir?
Max Beckmann 1984-1950 yılları arasında yaşamış Alman bir ressamdır. Tam adı Max Carl Friedrich Beckmann’dır. Öncelikle ressamımızın sanatını ele alış biçmine bakacak olursak; başlarda kendisini dışavurumcu olarak nitelendirsek de sonradan 1.Dünya Savaşı döneminde ortaya çıkan ve duygusal bakış açısını merkez alan Ekspresyonizm (dışavurumculuk) hareketinin karşıtı bir hareket olan Yeni Nesnellik hareketini benimsemiştir. ”Neue Sachlichkeit’’in çevirisi olan Yeni Nesnellik ”yeni gerçekçilik’’ anlamına gelir. Almanya’da nazizmin artışıyla oluşan ortamı acımasız gerçekliğiyle yansıtmayı tercih etti Max Beckmann.
Self-Portrait, House Gable in Background, drypoint, 1918.
Max Beckmann Birinci Dünya Savaşı’nda gönüllü olarak savaştı. Sonradan resimler yapıp oradaki deneyimlerini de tablolarında işlemeye devam etti. Modern Sanat’tan hoşlanmayan Adolf Hitler’in iktidar olmasıyla hayatı değişti. İkinci Dünya Savaşı’nda eserleri kötülenerek ”yozlaşmış sanat’’ olarak nitelendirildi ve Amsterdam’a sürgün edildi. Daha sonra da ABD’ye yerleşti ve çalışmalarına orada devam etti.
Eserlerinde insan doğasının gizli ve çirkin yönlerini cesurca ele aldığını görürüz. Deneyimlediği dünya savaşlarının da etkisiyle tablolarında savaş, trajedi, saldırı temalarını özgün bir şekilde işlemiştir.
The Beginning Tablosu
“The Beginning” eseri bir triptiktir. Triptik, üç panelden oluşan tek bir çalışma anlamına gelir. Triptikler, başlangıçta geleneksel olarak dini sanat amacıyla tasarlanmışlardır ancak Beckmann ”The Beginning’’ tablosunda geleneksel triptik stilini dini amaçlar için değil, bir çocuğun ergenlik gelişimindeki önemli olayları tasvir etmek için kullanmıştır. Ressamın tek tripik çalışması bu eser değilidir, başka tripikleri de vardır.
”The Beginning’’ Max Beckmann, 1949, tuval üzerine yağlıboya, The Metropolitan Museum of Art
The Beginning, 1949’da New York’taki Buchholz Galerisi’nde ilk kez sergilendiğinden beri herkesçe farklı yorumlamalara yol açmış esrarengiz ve karmaşık bir eserdir. Ana tema olarak söyleyebiliriz ki tablonun üç kısmı da otobiyografiktir. Beckmann bu eserinde kendi çocukluk ve ergenlik sancılarını anlatmıştır. Bu tarz yaratıcı yolculukları tasvir etmekten hoşlanan Beckmann adeta kendi büyüme yolculuğunu resmeder. Bu rengarenk, kaos halinde ve adeta bağırıyormuşçasına bir şeyler anlatan üç kısım da Beckmann’ın kendi hikayesinden izler taşır aslında.
Eserin sağ paneli
Sağ panel ressamın okul günlerini tasvir ediyor. Öğrenciler sınıfın ön tarafında bir otorite figürü olarak resmedilen öğretmene bağlı bir şekilde oturuyorlar. Burada disiplin teması işlenmiş. Kaşlarını çatan bir öğretmen var. Ortamın havasında bir psikolojik baskı hakim. Öğretmenin yanındaki dünya tasviri sınıfın da ötesinde bir dünya olduğunu bizlere anlatır. Alternatif yaşam yerlerinin varlığını hatırlatıyor gibi duruyor. Sınıfta dağları gösteren tablo da bu fikri destekliyor. Öğretmenin arkasındaki büst ise Beckmann’ın sanat arayışını tasvir ediyor. Max Beckmann bu panelde sanat ve özgürlük içeren bir alternatif dünya varken disiplinle terbiye edilen bir grup öğrenciyi anlatıyor. Kendisi için dış dünyanın ve sanatın daha önemli olduğunu ve belki de bir kaçış yolu olduğunu vurguluyor.
Bu panelde dikkat çeken bir diğer ayrıntı ise bir çocuğun diğerine not verdiği kısımdır. Nota yakından baktığımızda üstsüz bir kadın resmi olduğunu görüyoruz. Beckmann kendi erotik fantazisini arkadaşına göstererek okulu kaçmayı umduğu bir hapishane olarak tasvir etmiştir. Bu sahneyi Beckmann, gençliğinde çizimlerini sınıftaki arkadaşlarına ilettiği için azarlandığı bir anıdan ilham alarak resmetmettiği söyleniyor.
Eserin sol paneli
Solumuzdaki panelde Beckmann’ın bize geleceği bir pencereden gösterdiğini görüyoruz. Pencerenin siyah çubukları geleceğin gerçekleşebilmesi için zaman geçmesi gerektiğini anlatıyor. Sağ pandelden farklı olarak mavi ve mor renklerle hayali bir tema olduğu anlatılmak istenmiş. Bu panel Beckmann’ın gelecekle ilgili fantazisini gösteriyor. Taç giymiş bir çocuk pencereden dışarı bakıyor. Kral olmak istiyor, haklı çıkmak istiyor adeta. Çelenkli kadın aynaya bakarak kendini seyrediyor ve kibir gibi dünyevi duyguları temsil ediyor. Kadının hemen yanında bir mum yanıyor. Mum da resimlerde geçiciliği sembolize ediyor. Eserin bu kısmı dünyevi duyguların geçiciliğini tasvir etmiş. Taç giymiş kral dünyevi duygulara kapılmış çelenkli kadına değil, dışarıya, geleceğe doğru bakıyor. Pencerenin ötesinde bir savaş durumu hakim ama bir yanda da melekler tasvir edilmiş. Orta kısımda da aralarında en geniş yer kaplayan figür olarak sakallı bir müzisyen var. Bu müzisyen istenilen amaçtır. Bir vizyon olarak tasvir edilmiş. Genç bir sanatçının zafer hayalleri… Gelecek, hayal etmekle başlar. Belki de eserin adı buradan geliyordur, The Beginning. Beckmann da bu panelde umut tohumlarını eserine ekmiştir.
Eserin orta paneli
Beckmann’ın asıl olarak kaos halindeki çocukluğunu ve hayal dünyasını burada görüyoruz. Beyaz sallanan bir atta tek elle tutunan çocuk geniş ve büyük resmedilmiş. Bu haliyle çevresindeki her şeyi küçümser adeta. Elinde bir kılıç savuruyor bu çocuk. Ressam burada çocukluğundaki güvensiz ortamı resmediyor. Resimdeki çocuk kılıç ile ters asılmış bir şekilde duran Çizmeli Kedi’yi kesiyor. Kılıçla sergilediği şiddet onu masum çocuk figürü olmaktan çıkarıyor. Beckmann burada çocukluktan çıkıp büyümeyi tasvir etmiş. Figür, çocukluk zırhını adeta deliyor. Bu ironiyi ressam bilerek yapıyor. Bir çocuk ile ondan beklenmeyecek bir şiddet göstergesi. Büyüme sancıları… Çoğu çocukta olduğu gibi Beckmann da çocukluktan ergenliğe geçişte oyuncaklarını yok edişini anlatmak istemiş burada.
Diğer panellerde olduğu gibi yetişkin olarak tasvir edilen kişiler her şeyi kontrol etmeye çalışıyorlar tabloda. Takım elbiseli bir adam ellerini sallanan ata doğru onu durdurmak ister gibi tutuyor. Adamın yüzü sert ve memnun olmayan bir beden dili var. Adam çocuğun yüzüne bakmadan, onunla direkt konuşmadan istediği şeyi yaptırmaya çalışıyor. Onu anlamak istemiyor. Görünen o ki bu kontrolcü tavrı işe yaramıyor. Adamın elleri ne kadar kendine güvenen bir edayla ve net resmedilse de çocuğun heybeti ve kılıç ona üstün geliyor. Adam oğlunun çocukluktan ergenliğe geçişini durduramıyor.
Resmin ön kısmında uzanan kızıl saçlı bir kadın görüyoruz. Elinde üfürdüğü borudan kabarcıklar çıkarıyor. Arkasında gri topuzlu kadın ise elindeki bir gazete ile oyalanıyor. Bu iki figür de arkasında kontrolden çıkmış çocukla ilgilenmiyor. Neleri kontrol edebiliyorlarsa onlarla ilgileniyor gibiler. Hatta öndeki kızıl saçlı kadın sanki arkadaki çocuğun görünürlüğünü azaltmak için dikkat dağıtmak amacıyla önde oturur gibi duruyor.
Bu yetişkin karakterler ile Beckmann kendi ebeveynlerini anlatmış olabilir. Orta panelin sağında kırmızı perdenin arkasına saklanmış bir de palyaço var. Elinde siyah aynayı çocuğa doğru tutuyor. Palyaçolar çocukluk kabuslarıdır. Bu tasvirde Beckmann çocukluğuna dair bu ürpertici hissi tasvir ederek parçalanacak diğer oyuncak oymuşcasına çizmiştir resmini.
Sonuç olarak, hiçbir yetişkin çocuğun ergenliğe geçişini engelleyemez. Bu panelde de Beckmann tam olarak kendi çocukluğunu anlatmak istemiştir. Yaşadığı ortamdaki yetişkinlerin rollerini, kendi büyüme sancılarını anlatmıştır. Sağ panelde geçmiş okul çağı çocukluk dönemini, orta panelde çocukluktan çıkışını ve sol panelde ise kendi geleceğini resmetmek istemiştir.
Max Beckmann’ın The Beginning (Başlangıç) adlı eseri şimdi New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi’nde sergileniyor.
KAYNAKÇA:
- Max Beckmann Resim Sergisi, Biyografi, Fikirler | Sanat Hikayesi (theartstory.org)
- Max Beckmann – Türkiye | Başlangıç | Metropolitan Sanat Müzesi (metmuseum.org)
- Ünlü Resim: Max Beckmann’ın Başlangıcı (famouspainting.blogspot.com)
- MAX BECKMANN Başlangıç – mary woronov resimleri – blogmary woronov resimleri – blog (maryworonov-paintings.com)
- Max Beckmann’ın Başlangıcı – LadyKflo
