Uzayda Piknik – Arkadi Natanoviç Strugatski ve Boris Natanoviç Strugatski
İlk not şöyle bir şey: “… Bir maymun ve bir konserve kutusu. Uzaylıların ziyaretinden otuz yıl sonra onlar tarafından atılan çöplerden kalanlar – az ve iz sürme, araştırma ve başarısızlık konusu. Büyük batıl inançlar, bunlara hakim olma temelinde kontrol etmeye çalışan bir departman, bunları (gökyüzünden gelen yararsız ve zararlı bilgi; her buluntu ancak kötü amaçlarla kullanılabilir) yok etmeyi amaç bellemiş bir örgüt. Bunları arayan, büyücülükte muteber kimseler – maden arayıcıları. Bilimin otoritesinin yerlerde sürünmesi. Terk edilmiş biyosistemler (neredeyse bitmek üzere olan piller), çok çeşitli çağlardan yaşayan ölüler…” (Uzayda Piknik – Arkadi ve Boris Strugatski Kardeşler/ ç. Hazal Yalın – İthaki Yayınları, Aralık 2018 – Sonsöz s. 186)
Arkadi Natanoviç Strugatski ve Boris Natanoviç Strugatski kardeşler tarafından kaleme alınan ‘Uzayda Piknik’(Rusça: Пикник на обочине, Piknik na obochine) eseri 1971 yılında bilim kurgu alanında yayımlanmıştır. Yokuştaki Salyangoz, Tanrı Olmak Zor İş ve Kıyamete Bir Milyar Yıl, romanları olmak üzere ortak romanları bulunan Strugatski kardeşler bilim kurgu kategorisine farklı bir pencereden bakma deneyimi bizlere sunuyorlar. Uzayda Piknik kitabı ile uzaylıları farklı bir yönden tanıyoruz.
Romanın konusuna özetle değinecek olursak: Uzaylılar dünyaya ziyarete gelirler ve bu ziyaretleri sonunda yeryüzünde bulunan beş bölgede kalıntılarını/artıklarını bırakırlar. Henüz ne olduğu ve neler doğurabileceği bilinmeyen bu olayda bu bölgelere giriş yasaktır. Bölge isimli bu alanlarda girişin herkese yasak olduğu gibi bu bölgenin dışında halk ve çevre bundan olumsuz yönden etkilenmektedir. Tehlikeyi göze alan kişiler geçimlerini sağlamak için bu bölgeden uzaylı atıkları diğer bir deyişle ‘zamazingoları’ adı verilen maddeleri gizlice alıp satmaktadır. Stalker(iz sürücü) olarak adlandırılan bu kişilerden biri Kiril ve Redrick’ idi. Geçmişinin yükünü henüz omuzlarından ve zihninden atamayan Red evli ve bir çocuk babasıdır. Lakin Guta ile olan çocuğunda bir gizem vardır. Red ve bir grup arkadaşı bölgeye bir gezintiye karar verirler. Karakterlerimiz hikaye boyunca birbirleri hakkındaki düşünce ve davranışlarının yanında kendi iç durumları geçmiş, şu an ve gelecek üzerine düşüncelerinin karmaşıklaşması stresi altında kendilerine bir yol bulmaya çalışırlar.
Roman Sci-Fi’nin “En İyi 100 Bilim Kurgu Kitabı” listesinde 89. sırada yer alırken ayrıca 1977 yılında keşfedilen 3054 Strugatskia asteroidi, adını yazarlardan almıştır.
“Ve ansızın, sanki pat diye ortaya çıkan bir umutsuzluk hissetti. Hiçbir şeyin yararı yoktu. Her şey boşunaydı. Ulu Tanrım, diye düşündü. Hiçbir şeyi beceremiyoruz artık! Ne durdurabiliyoruz ne de önleyebiliyoruz!” (Uzayda Piknik – Arkadi ve Boris Strugatski Kardeşler/ ç. Hazal Yalın – İthaki Yayınları, Aralık 2018 – s. 127)
Andrey Tarkovski’nin İz Sürücü’sü
Yönetmenliğini ve senaristliğini Tarkovski’nin yaptığı İz Sürücü filmi, Strugatski kardeşler tarafından kaleme alınan Uzayda Piknik romanının serbest uyarlaması olarak sinemaya yansımaktadır. Tarkovski’nin Solaris filmindeki başarılarından sonra çok büyük bütçe ayrılan film 1979 yılında yayıma girmesiyle; özel efektler olağanüstü olaylar olması bekleniyordu. Oysa Tarkovski romanı kendi renovasyonuyla olağanüstülükleri hikayeden çıkararak asıl vermek istenilen mesaja odaklandı. Bu mesaj: “Eğer en derindeki dileğinizi gerçekleştirme fırsatınız olsaydı, bunu gerçekten ister miydiniz?“ ‘idi.
Filmin çekildiği yerin özel bir anlamı vardı; 1957 yılında Mayak nükleer kazasına maruz kalan bölge geride bıraktığı izler ile Tarkovski’yi çok etkilemişti. Filmin ilk çekimleri bitirilip geri dönüldüğünde filmin yanmış olduğunu gören film ekibi filmi yeniden çekmek için bölgeye giderler. Bölgenin durumundan dolayı ikinci film çekiminde oyuncular etkilendikleri atmosferden dolayı ikinci gelişlerinde tedirginlikleri artmıştır ve filmde yansıyan duygular karakterlerden ziyade kendi duygu durumlarını yansıttığı düşünülmektedir.
Filmde çok fazla karakter bulunmazken Filmin başrol oyuncuları; İz Sürücü rolünde Alexander Kaidonovsky, yazar rolünde Anatoly Solonitsyn ve profesör rolünde Nikolai Grinko‘dur. Alice Friendlich de İz Sürücü’nün karısı rolünde iken İz Sürücü’nün kızı rolünde Natasha Abramova yer almaktadır.
“Bu çok sıkıcı olmalı. Gerçeği aramak. O gizlenir ve siz de onu aramaya devam ediyorsunuz.”
Filmdeki hikaye genel olarak Strugatski Kardeşlerin romanına benzerlik göstermektedir. Çok ayrıntı verip tadını kaçırmadan filme değinecek olursak; Bölge(Zone) adı verilen bir alan bulunmaktadır. Bu alana giriş yasaktır çünkü bu bölgede bulunan bir odaya girdiğinizde en içten dileklerinizin gerçekleştiğine inanılır. İz sürücümüz geçimini sağlamak için insanların bu bölgeye nasıl gireceklerine yardım eder. Filmdeki gezimizde ona bir yazar ve profesör eşlik eder. Bu üç adam bu bölgeye girmeye karar verirler fakat bilinmeyen tehlikeler bulunmaktadır bundan dolayı çok dikkatli olmamalılardır. Dileklerin gerçekleştiği bu oda gerçekten var mıydı ya da var olmasını mı istiyorlardı? Bölgede geçirdikleri zamana tanıklık ettiğimiz olayda bilim kurgu yapısının ötesinde felsefi görüşlerinin de harmanlanmasıyla bu kategorinin farklı bir penceresini bizlere göstermektedir. Geçmiş, pişmanlıkları, umutları, umutsuzlukları, hüzünlerinin onlara eşlik ettiği bu yolculuk benlikleri ile bağlantıları filmin atmosferini daha da etkileyici kılmaktadır. Ayrıca filmde iz sürücü ve kızı da bulunmaktadır. İz sürücün kızının gizemi ise düşündürücü niteliktedir.
Strugatski kardeşlerin kaleme aldığı bu roman bilim kurgu yönüne farklı bir bakış açısı sunarken, film ise çekilen bölgenin anlamı ve özellikleri ile Tarkovski’nin anlamlı filmleri arasında yerini almaktadır. İkisinin de ayrı etki ve özellikleri olduğunu düşündüğümüz bu roman okumanızı ve filmi de farklı bir bakış açısı önerisi sunduğu için izlemenizi tavsiye ediyoruz. Şimdiden keyifli seyirler.
“HERKES MUTLU OLSUN, BEDAVAYA VE HİÇ KİMSE İNCİNEREK GİTMESİN!”
