Korku ve gerilim türlerinin başlıca öncülerinden Stephen King ve Jean-Christophe Grangé, farklı kültürlerden gelmelerine rağmen okurda benzer ürpertiler yaratan iki karanlık yazar. Ele aldıkları konular, anlatım biçimleri ve okurlar üzerinde yarattıkları etkiler gibi başlıklarla iki yazarı karşılaştırmaya geçmeden önce onları tanıyalım.
Stephen King Kimdir?
1947 yılında Portland, ABD’de doğan Stephen King, henüz çocuk yaşlardayken yazarlık hayatına atılmış. Anne ve babasının ayrılması üzerine iki ev arasında gelgit yapan ve bir erkek kardeşiyle yaşayan King’in eserlerinde çocukluk anılarının ve travmalarının yansımalarını görürüz. İlk hikâyelerini on altı yaşında yazmaya başlamış ve ilk resmi yayımını yirmi yaşında “Glass Floor (Cam Zemin)” ile yapmış. Bilim okumuş fakat iş bulamadığı için hayatına o alanda yön verememiş ve kendini yazarlığa adamış. Hayatının uzun bir dönemi boyunca bağımlılıklarla mücadele etmesine rağmen yeteneğinden ve başarısından ödün vermemiş.
Jean-Christophe Grangé Kimdir?
1961 yılında Paris yakınlarındaki Boulogne-Billancourt’da doğan Jean-Christophe Grangé, uzun yıllar gazetecilik yaptıktan sonra yazarlık kariyerine atılmış. Mesleğinin getirisi olarak çeşitli ülkeleri ziyaret eden Grangé’ın farklı kültürlere ait bu bilgileri ve deneyimleri yazarlığını pekiştirmiş ve eserlerinde de kendine yer edinmiş. Başlangıçta sadece gazete ve dergiler için yazarken, bu ilgisini biraz daha ileri taşımış ve ilk eseri “Le Vol des Cigognes (Leyleklerin Uçuşu)” adlı kitabını otuz üç yaşında yayınlamış. Meslektaşlarına kıyasla geç sayılabilecek bir yaşta atıldığı yazarlık kariyerinde büyük bir çalışkanlıkla hızla ilerleyerek arayı kapatmak için çabalamış.
Ele Aldıkları Konular
Stephen King, daha çok korku, gerilim ve fantastik türlerinde yazar. Günlük hayatın içine sızan, gerçekleşmesi mümkün gibi gözüken ama doğaüstü olan hikâyeleri ele alır. Kurguları çocukluk travmaları, basit kasaba atmosferi gibi temalar etrafında kurulur.
Jean-Christophe Grangé ise karanlık polisiye, gerilim ve aksiyon türlerinde uzmandır. Detaylı araştırmalar gerektiren, daha gerçekçi ama gerçekleşme olasılığı düşük olan senaryoları kurgular. Ritüel cinayetler, ulusal çapta organize suçlar, mistisizm ve antropolojik temalar eserlerinde sıkça karşımıza çıkar.
Anlatım Biçimleri
King, atmosferi yoğun, yavaş ilerleyen bir anlatıma sahiptir. Dili akıcı, konuşma diline yakın ve karakter merkezlidir. Yazarın karakterleri zihinsel dünyalarında dolanır, derinlikleri güçlüdür. Çok katmanlı olay örgülerine sahip kurguları, geçmiş zaman anımsamaları ve bulunduğu ortamı kavrama yetisi kuvvetli karakterler üzerinden ilerler. Diyaloglar gerçekçidir ve psikolojik gerilim yaratacak uzunluktadır.
Grangé’ın sinematografisi güçlü, temposu yüksek ve aksiyon dolu bir anlatımı vardır. Genellikle bir cinayet soruşturması ile başlayan romanları, zamanla daha derin, psikolojik bir yapıya evrilir. Olaylar çok hızlı gerçekleşmesine rağmen her kelimesi gizem ve gerilim doludur, sürükleyicidir ama yüzeysel değildir. Kurguları çoğu zaman çoklu kültürlere ev sahipliği yapan yerlerde geçer ve her mekân tüm detaylarıyla işlenir.
Okur Üzerinde Yarattıkları Etkiler
Uzun betimlemeleri ve diyaloglarıyla okuyucuya karakterlerle bağ kurdurtan Stephen King, karakterin içinden gelen korkuyu okuyucuya da geçirir. Olayların yaşandığı sahnelerin gerçek hayatla eşleşmesinden dolayı okuyucu için daha gerçekçi bir korku deneyimi olur. Yani, eser boyunca derinlikli bir korku süreci hâkimdir. Kitabın kapağını kapatıp arkanıza yaslandığınızda bile o ürperti bir süre boyunca sizinle kalır.
Her sayfasında bir ipucu aradığımız Jean-Christophe Grangé eserleri, okuyucunun hiçbir anda hikâyeden kopmasına fırsat tanımaz. Katili büyük bir heyecan ile aratırken insanın doğasının karanlığını da sorgulatır. Hızlı akan olay kurguları, detaylandırılmış, tuhaf -kimi zaman rahatsız edici- mekân ve figür tasvirleri merak uyandırarak adrenali yükseltir. Bu da sürükleyiciliğini arttırarak kitabı bir gecede bitirmenize olanak sağlar.
Kıtalar Arası Kültürler
King’in eserleri Amerika’nın kırsal yaşamı, dini yaşantısı ve medya kültürü gibi referansları barındırarak içinde bulunduğu toplumun aynası olur. Ayrıca, kitaplarının yarattığı etkinin Hollywood’daki yansımasıyla korku sinemasının öncüsü haline gelerek popülerliğini küresel düzeye çıkarır.
Öte yandan Grangé’ın eserleri, çağdaş Fransız edebiyatını dünyaya tanıtırken, çoğunlukla Avrupa kültürü çevresinde geçer. Ele aldığı mitolojik ve antropolojik ögelerle yer yer de Asya ve Afrika coğrafyalarını görürüz. Romanların çeşitli dizi ve film yapımları denenmesine rağmen Avrupa sineması, Hollywood’un önüne pek de geçememiş.
King ve Grangé Kitaplığından Göze Çarpanlar
Stephen King’in ilk yayımlanan romanı Carrie (Göz, 1974), telekinetik güçlere sahip bir genç kızın trajik hikâyesini konu alır. King’in şöhretini pekiştiren bir diğer popüler eseri olan The Shining (Medyum, 1977), izole bir otelde ailesiyle birlikte kalan ve zamanla akıl sağlığını yitiren bir adamın içsel çöküşünü anlatır. Yazarın en çok bilinen kitaplarından biri olan It (O, 1986) ise, kasabalarını çocukları avlayarak dehşete düşüren doğaüstü bir varlıkla yüzleşen bir grup arkadaşı merkeze alır.
Jean-Christophe Grangé’ın ilk romanı olan Le Vol des Cigognes (Leyleklerin Uçuşu, 1994), göçmen kuşları izlerken küresel bir organ kaçakçılığı ağını keşfeden bir araştırmacının hikâyesini anlatır. Grangé’a uluslararası başarı getiren Les Rivières Pourpres (Kızıl Nehirler, 1998), karanlık bir okulda işlenen ritüel cinayetlerin ardındaki korkutucu gerçeğin ortaya çıkışıyla gerilimi yüksek ve zekice örülmüş bir polisiye sunar. La Ligne Noire (Siyah Kan, 2004) ise, seri katillerin peşine düşen bir gazetecinin, kendi karanlığıyla yüzleştiği ölümcül takibini konu eder.
King mi, Grangé mı?
Stephen King ve Jean-Christophe Grangé, çağdaş gerilimin iki güçlü ismi olarak, insanın karanlık doğasına en derinden ve dürüstçe bakma konusunda ortaklaşırlar. Onları birbirinden ayıran ise, bu karanlığı arama biçimleridir: King bunu bir çocuğun anılarında, Grangé ise tuhaf bir seri cinayet dosyasında keşfeder. Bu noktada birinden birini seçmek, diğerine haksızlık olur. Ortada iki özgün bakış açısı ve iki başarılı anlatım tarzı mevcutken, her ikisinden de eşit ölçüde keyif almak ve farklı yönlerden beslenmek mümkündür.
Kaynakça:
Grange, Jean-Christophe. Kızıl Nehirler. Çev. Doğan Kitap Çeviri Kurulu. Türkiye: Doğan Kitap, 2001.
Grange, Jean-Christophe. Leyleklerin Uçuşu. Çev. Ali Cevat Akkoyunlu. Türkiye: Doğan Kitap, 2002.
Grange, Jean-Christophe. Siyah Kan. Çev. Şevket Deniz. Türkiye: Doğan Kitap, 2005.
King, Stephen. Göz. Çev. Esat Ören. Türkiye: Altın Kitaplar, 2003.
King, Stephen. Medyum. Çev. Mehmet Harmancı. Türkiye: Altın Kitaplar, 2000.
King, Stephen. O. Çev. Oya Alpar. Türkiye: Altın Kitaplar, 2000.
Hye-Knudsen, Marc. “How Stephen King Writes and Why: Language, Immersion, Emotion“. Doktora tezi. Aarhus University, 11 Temmuz 2023.
“Jean-Christophe Grange”. Biyografiler.com. 2015, web. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2025.
“Stephen King”. Biyografiler.com. 2015, web. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2025.
Kapak görseli: soldaki görsel theguardian.com, sağdaki görsel Dmitry Rozhkov tarafından çekilmiştir.
Elinize sağlık, iki yazar hakkında da merak uyandıracak derecede kilit noktalara değinmişsiniz.
Grangé’yi daha önce hiç okumamıştım ama bu yazıda anlatımı o kadar etkileyici geldi ki merak ettim. Çok güzel bir karşılaştırma olmuş. Tebrik ederim.