Söylenti Dergi‘nin Kültür-Sanat ekibi editörleri tarafından hazırlanan yazı dizisinin her birinde farklı sanat dallarına, farklı sanatçılara ve eserlerine değindiğimiz bu içeriğimizde ekibimiz editörlerinden Berfin Surgit ile Serkan Özkaya’nın İstanbul Bienali’nde kaza geçiren ‘Davut’ heykelinin yolculuğuna göz atacağız.
Rönesans Döneminin temsili niteliğinde olan Davut heykelinden esinlenilerek yapılmış olan Serkan Özkaya’nın “Davut (Mikelanj’dan Esinle)” adlı köpükten Davut heykeli, İstanbul Bienali için yerine yerleştirilirken talihsiz bir kaza sonucunda kaidesinden düşerek zarar gördü. Burada başlayan hikaye ile yeniden yapılması ve Eskişehir’den New York’a uzanan hikayesi, sanat dünyasında oldukça fazla ilgi çekerek ikonik bir serüven ortaya çıkardı. Bu yolculuğun detaylarını ve kaza ile başlayan hüsranın nasıl daha ilgi çekici bir olaya dönüştüğünü gelin birlikte inceleyelim!
Neden Davut Heykeli?
Michelangelo, Kutsal Kitapta yer alan Davut ve Golyat’ın hikayesini Floransa’nın direnişini ve gücünü temsil edecek bir imge oluşturmak üzere tasarladı. Bu heykelin antik yunan heykellerindeki mitolojik imgelerden esinlenilmiş göz alıcı büyüklüğü ve çıplaklığı kimileri tarafından eleştirilse de metaforik açıdan mesajını verebilecek kadar güçlü bir eserdir. Tek parça bir mermerin yontulması ile ortaya çıkarılan eserin bir başyapıt haline gelme sebebi aslında kusursuz detaylı olmasından çok daha fazlasıdır. Dönemin politik bir mesajını vermek için seçilen hikayede ilk kez Golyat göz ardı edilmiş ve aslında çelimsiz bir çoban olan Davut, oldukça güçlü ve büyük bir endamla sergilenmektedir. Bakışlarındaki meydan okuyan ifade, politik bir duruşun ve zaruri direnişin bir ifadesidir. Şimdilerde Floransa’da sergilenen heykel, 5,17 metre yüksekliğindedir ve 1500’lerden bu yana hala önemini kaybetmemiştir.
İki Kat Daha Büyük Bir ‘Davut’ Heykeli
2005 yılında, 9. İstanbul Bienali’nde sergilenmesi planlanan eser, orijinalinden 2 kat büyük olacak şekilde, 10 metre uzunluğunda tasarlanmıştır. Heykeli orijinalinden esinlenerek (3D bilgisayar- dijital rendering / dilimleme teknolojisi ile) oluşturan Serkan Özkaya, strafor malzemeler ile altın renginde Michelangelo’nun Davut’unu orijinaline sadık kalarak yeniden yorumladı. Ancak bu versiyonu ne yazık ki bienali göremedi. Şişhane’de planlanan yerindeki 5 metrelik kaideye oturtulurken üzerinde işçilerinde olduğu sırada heykel tamamen devrildi. Üzerindeki işçiler az hasarla kazayı atlatsa da Davut heykeli artık bienal’de olamayacak kadar kötü durumdaydı. Eskişehir Beledeiye Başkanı Yılmaz BÜYÜKERŞEN bu durumda sanatçıya imkan sağlayarak heykelin yeniden tasarlanıp yapılması için destek verdi. Yeniden yaratılan eser, ABD Kentucky’de şubesi olan 21C Müzesi’nin Daimi koleksiyonuna eklenmek üzere satın alındı ve yolculuk bu şekilde başlamış oldu.
Davut’un Türkiye’den Amerika’ya yolculuğu
Başından beri halka inmek ve sokaklarda sergilenmek üzere planlanan yerli davut heykeli, yine en büyük gösterisini yolculuk sırasında tır üzerindeyken gerçekleştirdi. Bu yolculuk Eskişehir’den başlayarak Manhattan, Washington ve New York’a kadar sokak sokak bir gösteri halinde ilerledi. Aslında tırın arkasına yatan 10m uzunluğunda bir davut heykeli görmek, o güne şahit olan herkes için biraz ironik ve ikonik bir manzaraydı. Bu manzara kendinden çok fazla söz ettirdi ve inanılmaz bir ilgi gördü. Beklenmedik bir anda görenler ve heyecanla yolda bu heykelin yolculuğuna şahit olmak isteyen halk, kimi zaman izdiham yaratarak yolculuğa bile engel olabiliyordu. Heykelin fotoğrafını yakalamak için adeta bir savaş veriliyordu.
17 saat boyunca sokaklarda boy gösteren Davut heykeli daha sonra ’21C’ Galerisine götürüldü. Turist Davut heykelinin ünü o kadar dikkat çekmişti ki Venedik Bieanli için özellikle davet edildi. Serkan Özkaya verdiği bir ropörtajında bu ihtimalden “Venedik San Servolo Adası’nda sergilenmesine karar verildi. Gümrük işlemleri için gereken her şeyi dahi toparladıktan sonra, son dakika iptal edildi. Hüsran!” (artunlimited) diye bahsetmiştir.
Serkan Özkaya
1973 doğumlu Serkan Özkaya, genellikle kendi eserlerinde dahi birçok versiyonunu yaparak yorumlayan bir sanatçıdır. İstanbul Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisans eğitimlerini tamamlayan Özkaya, çoğunlukla batı sanatını ve önemli sanat eserlerinin reprodüksiyonlarını inceleyerek bu yolculuğa başladı. Daha sonra Bard College’da yüksek lisans eğitimini tamamladı ve MacDowell Colony’de sanat bursu kazandı. Özkaya, İstanbul Üniversitesi’ne geri dönerek Alman Dili ve Edebiyatı alanında doktora çalışmalarına devam etti. Serkan Özkaya’nın eserleri, sanatı sadece sergi salonlarıyla sınırlı kalmayan geniş kapsamlı ve yenilikçi projeleri kapsar. Çalışmalarında, izleyiciyi sanatla etkileşime geçmeye teşvik eden yaratıcı yöntemler kullanır ve sanatın sınırlarını cesurca zorlar.
Sanatın parçası olmak için çabalamayan faktörler dahi, farkında olmadan eşsiz bir eserin hikayesini ilmek ilmek işleyebiliyor. Başından beri sokakta ve insanla iç içe olmak için var olan bu yapıt, kendi kaderini kendi çizmiş gibi bir hikaye yaratabilmiş. Eserin ne için yapıldığı ve hangi alt metne sahip olduğu, ona bakan gözler tarafından yeniden yazılabiliyor.
Michelangelo, Davut heykelini yaptıktan sonra yaşanan tüm o kaos sanki yeniden bizim çağımızda sahneleniyordu. Eserin barındırdığı çıplaklık ve Yunan sanatına olan vurgusunun çıkardığı sansasyonlar, bir yerden bir yere taşınırken yaşadığı saldırılar, gösterdiği politik duruş sebebiyle sergilendiği yerde gördüğü zararlar olsun, belki Michelangelo’nun Davut’u olmanın inanılmaz bir uğuru ya da belki de uğursuzluğu vardır. Her şekilde tekerrür eden tarihin izlerini hissettirmesi inanılmaz bir büyü.
Kaynakça
Serkanozkaya works, David (inspired by Michelangelo). 26.05.2024 web
Serkan Özkaya Ropörtaj “Artunlimited” 16 (2012):29-32 web
Kamözüt, Mehmet Cem. “On Yedinci Yüzyıl Bilim Devriminin Hazırlayıcısı Olarak Mediciler Ve Michelangelo”. Kilikya Felsefe Dergisi, sy. 1, 2015, ss. 23-43. web
“Türk Heykeltraşın ‘Davut’ Heykeli ABD’de” Dailymotion. 26.05.2024 web
“Kavramsal Sanat Nedir? Serkan Özkaya” acikradyo. 26.05.2024 web
“Eskişehir’den Amerika’ya 10 Metrelik Davut Heykeli” haberler.com. 26.05.2024 web
