Söylenti Kültür-Sanat kategorisi olarak her ay ele aldığımız Söylenti Sanat Dozu serisinde bu ay, mum ışığının etrafa yaydığı, gölgesinde büyüttüğü çeşitli hayatları ve olayları tablolarında resmeden Petrus van Schendel ve izleyenleri düşünürken farklı hülyalara davet eden eserlerini editörlerimizden Seval Hacoğlu ile ele alıyoruz. Şimdiden herkese keyifli okumalar dileriz!
Işığın Efendisi Mösyö Chandelle
Yine bizleri kendine hayran bırakan bir sanatçıyla beraberiz. Schendel’in hayatını ve eserlerini incelemeye başladığımızda büyüleyici bir güzelliğe ve başarılarla dolu bir kariyere tanıklık ediyoruz. Işıklar, mumlar ve aydınlatma üzerine yoğunlaşmış ve bu konuda sanatının öncüsü kabul edilen sanatçının yeteneğinin ailesi de farkındaydı. Hollandalı ve çiftçi ailenin evladı olarak dünyaya gelen Schendel aile mesleğini yaparken hep sanata ve resme ilgi duymuştur. Aile dostlarının tavsiyesi üzerine Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi‘ne kayıt olmuş burada 6 yıl boyunca eğitim almıştır. Yaptığı çalışmaları sayesinde 1928 yılında mezun olurken “perspektif” dalında altın madalyaya layık görülmüştür.
1845’li yıllarda Brüksel’e taşınmış burada adını portre ressamı olarak duyurmaya başlamıştır. Sadece resim alanında değil başarısıyla “portre ve yüz” temalı kitaplar da yazmıştır. Portrelerinde ve tablolarında manzara resimlerinin yanı sıra dini temaları da ele almış. Seçtiği temaları ışıkla birleştirerek mumların ve kandillerin saçtığı ışık ve gölgeyi büyük bir ustalıkla tablolarına yansıtmıştır. Ustalığıyla da “Mösyö Chandelle (Bay Kandil)” lakabını almıştır.
Sanatçının eserlerinde gerekçi detaylara sıklıkla rastlıyoruz. Zengin çeşitlilik içeren eserlerinin çoğu yağlı boyadır fakat pastel boyaya ve su bazlı boyalarla çizilmiş eserlerine rastlamakta mümkündür. Mum ışığının etrafında resmettiği hayatın detaylarını net ve pürüzsüz bir şekilde izleyebiliyoruz. Karakterize ettiği insanların mimiklerinden yansıtmak istediği duyguları doğrudan alabiliyoruz. Birçok sanat eleştirmeni Schendel’in ışık oyunlarının izleyicileri büyülediğini ve hayranlık uyandırdığını belirtmiştir.
Hayranlık Uyandıran Eserleri
Resme ilgisi her zaman olan Schendel, ilk öğretmeniyle birlikte manzara resimleri yapmaya başlamış kendine başarı kazandıran gece manzaraları ve kandil resimlerinin ilk adımlarını atmıştır. Sanatçının imza resimleri haline gelen tablolarına ve yarattığı atmosferin içine gelin birlikte girelim.
Market by Candelelight (1865)
Mum ışığıyla aydınlanan bir geceyi temsil eden resimde ilk bakışta ön planda tüm detaylarıyla resmedilmiş ve muhtemelen kendisi de pazarcı olan hatta portakal satan bir genç kızla karşılaşıyoruz. Arka planda farklı ışık kompozisyonlarıyla gölgeler halinde farklı tezgahları ve alışverişe çıkan insanları görüyoruz. Işığın gücünü kullanmak için sanatçının Chiaroscuro tekniğine başvurduğunu düşünebiliriz. Mum ışığının farklı noktalarda belirmesi tablonun farklı noktalarını dikkatlice incelememi sağladı ve her eserine bakarken bana Rembrandt‘ı hatırlattı. Eserin akşam karanlığında gölgeler içerisinde oluşu insanların bir arada duruşları farklı ve samimi bir hava katmış gibi görünüyor. Tablonun dinamikleri o kadar yüksek ve kaliteli duruyor ki her köşesinde farklı bir detayı yakalamadan ilerlemek mümkün olmuyor. Romantik ve gerçekçi tarzda eserler ortaya koyan sanatçının en iyi örneklerini sergilediği eserlerinde biri olarak da kabul edilen “Market by Candelelight” adlı tablosuna baktıkça bir resimden daha ötesi olduğunu anlayabiliyoruz.
The Love Letter (1870)
Sanatçının ışığın ve gölgenin hâkimiyetini sürmeye devam ettiği eseri “The Love Letter” tablosunda mum ışığının ön planda oturan kadının yüzüne vurduğu sıcak tonlarda ki ışığı tabloya ismini verdiği gibi aşkın kadının yüz ifadesine olan yansımasını çok net ve gerçekçi bir şekilde yansıtmış. Kadının mektubu okurken ki heyecanı yüzüne yansımış ve kalbinde hissettiği duyguların bir yansıması olarak mimiklerinde buluşmuş.
Aynı zamanda kadının tam arkasında aynaya bakan kadına dikkatlice baktığımız da hem kendisinin hem de yansımasının hayranlık uyandıracak çizimiyle göz göze geliyoruz. Romantizm akımıyla ele aldığı bu eserinde karanlığa hükmederken tablonun en küçük detayından gözümüze ilk çarpan detayına kadar gerçekçiliği ele alan ve anlatılmak istenenin yüzümüze vurduğu muhteşem bir eser.
Night Market (19.yy)
Tekrar gece ve bir pazar alanıyla karşılaştığımız eseri olan “Night Market” isimli tablosunun tam olarak hangi tarihte tamamlandığı bilinmemektedir. Fakat sanatçının yaşamına ve kariyerine göre 19.yüzyılda olabileceği tahmin edilmektedir. Arka planda gölgeler altında kalan şehir manzarasını incelediğimizde biraz önce incelediğimiz “Market by Candelelight” eserinden farklı bir konumu resmettiğini görebiliyoruz. Sanatçının eserlerinde farklı karakter ve farklı mekânlar olmasına rağmen ışığı ele aldığı temasıyla her seferinde aynı kalitede ve güzellikte eserleri bizleri karşılıyor.
Eserin tam ortasında üç kadınla karşılaşıyoruz. Kadınlardan biri pazarcı diğer ikisi ise onunla pazarlık yapmaya çalışan müşteri gibi görünüyorlar. Kadınların sohbeti ve konuştukları şeylerin ne olduğunu duyamıyoruz fakat Schendel’in fırçası sayesinde ne olabileceğini çok rahat bir şekilde anlayabiliyoruz. Arka planda ki insan kalabalığı, güneşin henüz batmak üzere olduğu ve gökyüzüne bıraktığı son ışıklarıyla etrafa konuşlanmış kandillerle tablonun detaylarında kayboluyoruz ve kendimizi sanki orada bu üç hanımefendi ile sohbet ederken buluyoruz.
Arkas Sanat “Işığın Ustaları” Sergisi
Schendel’in eserlerine günümüzde Hollanda Rijk müzesi, Belçika Kortrijk Müzesi gibi birçok müze de karşılaşmamız mümkün. Fakat gidip eserleri yerinde göremeyenler için İzmir Arkas Sanat Merkezi 2017 yılında “Işığın Ustaları” sergisiyle içerisinde Schendel’in eserlerinin de bulunduğu birçok esere ev sahipliği yapmıştı. Petrus van Schendel’in gece manzaraları ve mum ışığı tasvirlerine halen daha üç boyutlu olarak Arkas Sanat üzerinden ziyaret edebilmek mümkün. Göz atmak isteyenler için serginin linkini bırakıyorum.
Sanatçıyı incelemeye başlarken çıktığımız bu yolculukta ışığın büyüsü etkisinde kalıyoruz ve eserlerin bizlere anlatmak istediği farklı yaşamlara tanıklık ediyoruz. Gerçekçi ve atmosferin yarattığı derinlikle sanatçıya hayran olmadan yazıyı bitirebilmek mümkün değil. İzleyiciye sunulan kentin pazar alanındaki gece yaşamı romantik bir havayla mistik bir hale bürünmüştür. Henüz 69 yaşında 1870 yılında kaybettiğimiz sanatçı meslektaşları ve sanat tarihçileri tarafından sanat dünyasında büyük bir kayıp olarak anılmıştır. Işığın ve gölgenin ihtişamıyla bizlere bıraktığı mirasını anarak ve eserlerine hayranlık duyarak bitiriyoruz.
- Market by candeleligt/1865/Petrus van Schendel. Pmamtraveller, 21.07.2024. Web. Erişim Tarihi: 06.10.2024
- Petrus van Schendel: Diğer Bir Deyişle Mösyö Kandil. Ayça Yenigün. 28.09.2020. Web. Erişim Tarihi: 06.10.2024
- Petrus van Schendel Kimdir? Yağız Ali Karateke. 08.04.2023. Web. Erişim Tarihi: 06.10.2024
Kapak Görseli: Petrus van Schendel, Marche de Nuit(1840) Wikimedia Commons.org
Arkas Koleksiyonu’nda Işığın Ustaları Sergisi. arkassanatmerkezi.com Web. Erişim Tarihi: 06.10.2024
