Söylenti Dergi’nin sanatçıların ve grupların müziğinin en derinine indiği yeni serisi Müzik Rehberi‘nde, şarkı sözlerini ve klipleri incelemeye devam ediyoruz. Bu yazımızın konuğu ise Türkçe rock müziğin başarılı mor ve ötesi. Toplumsal birçok olaya ışık tutmuş, şarkılarında da ele almış mor ve ötesi grubunu ne kadar anlayarak dinliyoruz? Şarkı sözlerinin arkasında yatan durumlar, olaylar ve duygular nelerdir? Bu yazımızda albümlerden yola çıkarak tüm bu konu başlıklarını sizler için ele alacağız.
Peki mor ve ötesi Nasıl Ortaya Çıktı?
Temellerini Harun Tekin ve Kerem Kabadayı‘nın lisede attığı grup, tam anlamıyla 1995 yılında faaliyet göstermeye başlamıştır. İlk olarak Harun Tekin, Alper Tekin, Derin Esmer ve Kerem Kabadayı ile grup kurulmuştur. 1997 yılında Burak Güven Alper Tekin’in yerine; 1998 yılında ise Kerem Özyeğen Derin Esmer’in yerine gruba dahil olmuştur. Çeşitli sanatçıların coverları ve kendi çıkardıkları şarkılarla mor ve ötesi halen Türkiye’nin en önde gelen müzik gruplarından bir tanesidir.
Albümlerini ve şarkılarını derinden incelediğimiz ve yazımızda yer verdiğimiz mor ve ötesi albümleri:
Sirenler
mor ve ötesi‘nin 21 Ocak 2022 tarihinde hayranlarıyla buluşturduğu en son albümüdür. Albümün ismi, mitolojideki yarı kadın yarı kuş olan ve denizcilere görünen Sirenler‘i düşünerek konmuştur. Üç bölümden oluşan albüm; geçmişi, şimdiyi ve geleceği dolu dolu anlatmaktadır. Adamın Dibi, Dünyaya Bedel ve Linç şarkıları geçmişe duyulan özlemi aynı zamanda öfkeyi bizlere yansıtmaktadır. Ayrıca Adamın Dibi klibinde de kadın-erkek eşitsizliğini yansıtması ve kadının Sirenler’i temsil edişi büyük bir beğeni toplamıştır Forsa, Hazinende ve Kaptan 2022 yılındaki Türkiye’yi ve son olarak Tünel, İstiklal ve Park ise geleceği ve umudu simgeleyen şarkılar olmuşlardır. Son üçlüye daha çok önem veren grup, Gezi Parkı Olaylarını umudun doğuşu olarak görmüş ve dayanışma gücünü şarkıları aracılığıyla bizlere yansıtmayı başarmışlardır.
“Adını bilmesem dе kardeştik
Biz neye söz vermiştik?
Parka gittiğinde gül artık
Biz bir kâbusu yendik”
Güneşi Beklerken
17 Aralık 2012 tarihinde çıkardıkları albümde Mermiler şarkısı ile savaş karşıtlığını; Yağmur Teşekkürler, Son Sabah ve Gel Söndür Beni şarkıları ile aşkı ve kaybetme korkusunu; Eski Şarkısı, Tamiri Mümkün Kalbinin ve Denize Doğru ile yarınlar için umut aşılamış aynı zamanda yaşama hevesi kamçılamıştır. Grup, albümde Boş Bir Dünya şarkısı ile içinde bulunduğumuz durumlara karşı umursamaz olduğumuzu tokat gibi yüzümüze vurmuştur.
Albümün en çok dinlenen şarkısı Oyunbozan ise bizlere ayrılığı klibiyle birlikte çok farklı bir şekilde anlatmaktadır. Albüme ismini veren şarkı Güneşi Beklerken, zamanı hor görmemeyi ve dolu dolu geçirmemiz gerektiğini bizlere anlatmaktadır.
“Teker teker dağılıyor efkârı kalbimin
Bulut bulut çözülüyor esrarı geçmişin.
Bugün değil yarın için yıkmaya hazırım
Bu şah bu şahbaz devrini”
Masumiyetin Ziyan Olmaz
2010 yılında çıkan albümde birbirinden farklı 11 parça bulunmaktadır. Masumiyetin Ziyan Olmaz, adını 2012 isimli şarkının sözlerinden almaktadır. mor ve ötesi üyeleri bu albümde birbiri ile bağlantılı şarkılar ve klipleri kayıt altına almışlardır. Grup, Sor şarkısının klibinde dansöz Janset’e yer vererek toplumda yaptığı meslekten dolayı değer göremeyen, hor görülen kadınları buna bağlı olarak da bu kadınların yaşadığı kimlik arayışını ve buhranını, Araf klibindeki çukur detayı ile göstermeye çalışmıştır.
Aynı şekilde Kara Kutu şarkısının klibinde de kadın figürü üzerinden elleri ve ayaklarını bağlı gösterilerek gönderme yapılmaktadır. Ancak RTÜK bunu sakıncalı görmüştür. Festus şarkısı ile Nijerya göçmeni olan Festus Okey‘in ölümünü sert bir şekilde eleştiren mor ve ötesi, Nakba şarkısı ile de İsrail’in bağımsızlığının ne anlama geldiğini adeta bir Filistinli gözünden bizlere anlatıyor.
“Kaza raporu okur gibiyim
Kendime bakarken
Kanatlarım donmuş
Yüzüm düşmüş yerlere”
Başıbozuk
Bu albümde yalnızca üç adet yeni şarkı bulunmakta çünkü albümün birçok şarkısı remixlerden oluşmakta. 2008 yılında Eurovision yarışmasına Deli adlı parçayla katılan ve yedinciliği elde eden grup ülkemizi temsil etmiştir. Şarkının tamamı Türkçe olup Avrupa’yı üstü kapalı bir şekilde eleştirmektedir aslında. İddia şarkısı, insanları küçük yaşlardan itibaren hayata hazırlamayı amaçlayan bir ders niteliğinde sayılabilir. Sonbahar‘da ise bir insanın tamamen doğru ya da yanlış olamayacağı çelişkileri içinde bulundurabileceği anlatılmaktadır.
“Bir yarım akıllı, bir yarım deli
Dört yanım akıllı, bir yanım deli
Herkes akıllı, bir ben deli
Bir ben deli, bir ben deli”
Büyük Düşler
2006 yılında piyasaya sürülen, birçok sosyal ve siyasal soruna değinen albümde melankolik şarkıların yanı sıra hareketli şarkılar da bulunmaktadır. Grubun kült parçaları arasına giren ve Şebnem Ferah vokalinin de bulunduğu Küçük Sevgilim de bu albümde yer almaktadır. Albümde Ayıp Olmaz Mı? şarkısı ile ayrı dünyaların iki insanını, Parti ile dönemin siyasi yapısını, Kördüğüm şarkısı ile de kesin olmamakla birlikte 1999 depreminin anlatıldığı düşünülmektedir. Öte yandan grubun zombili klibe sahip olan Şirket şarkısı da iş hayatındaki mobbingleri ve kapitalizmi de sert bir biçimde eleştirmektedir. Durma Öyle şarkısı da hayatın her şekilde devam ettiğini vurguluyor bizlere. Albümün ismini aldığı Büyük Düşler şarkısı ile grup, içimizdeki umutları yeniden yeşertmekte.
“Adını bile soramamMaksadımı aşamamŞiddetin meşru hâlineBakıp ağlayamam”
Dünya Yalan Söylüyor
Herkesin çok severek dinlediği kült şarkıları bünyesinde bulunduran efsanevi albüm 2004 yılında çıkmıştır. Öte yandan bu albüm, Türkiye’de En Çok Satılan Rock Albümü ünvanına da sahiptir. Bünyesinde aşktan toplumsal olaylara kadar birçok temayı barındırmaktadır. Grubun en çok dinlenilen şarkısı ve Çağan Irmak’ın filmi olan Mustafa Hakkında Her Şey filminin de soundtrack şarkısı olan Bir Derdim Var bu albümde yer almaktadır. Cambaz ve albüme ismini veren Yardım Et ile birlikte ABD-Irak savaşını anlatan mor ve ötesi, aynı zamanda objektif olmayan gazetecileri ve televizyon kanallarını da sert bir şekilde eleştirmektedir.
Re şarkısı ile içimiz kıpır kıpır yaşama sevinci ile dolarken Uyan ile o dönemdeki toplumun yozlaşmış tarafına klibiyle birlikte anlamlı bir ışık tutmaktadır. Aşk İçinde şarkısı için ise Harun Tekin, aşk şarkısı olmadığını belirtip hayat hakkındaki bir şarkı olduğunu bizlere aktarmıştır. Aslında şarkı, hayatın içinde her türlü duygunun ve olgunun bulunduğunu bizlere aktarmakta. Son Deneme şarkısında gelecekte bizi bekleyenler karşısında direnmemeyi ve insanın içindeki sabırsızlığı bize yansıtmaktadır. Albümde aynı zamanda Fikret Kızılok‘un şarkısı olan Sevda Çiçeği‘nin de yeniden yorumlanması bulunmaktadır.
“Canım kardeşim, bak, senin ellerinde hayatımız
Uçan kuştaki güzelliği kaybettik, hastayız
Çok sıkıldım ağlamaktan, durmaktan
Bu ahlaksız oyunlara devam etmek günah”
Gül Kendine
2001 yılında dinleyicileriyle kavuşan albümde, her ne kadar eğlenceli ve hareketli şarkılar bulunsa da şarkı sözlerinde ciddi ironiler bulunması albümü diğerlerinden ayırmakta. Bunu, en fazla grubun Daha Mutlu Olamam adlı şarkısında görmekteyiz. Kendinizi kötü hissettiğinizde size eşlik eden aynı zamanda mutlu hissettiğinizde de sizle birlikte sevinen bir şarkıdır kendisi. Öte yandan Doğru Yanlış da ironilerle dolu bir şarkıdır. Bunu şu sözlerinden anlayabiliriz: “Eğlen, zıpla, coş, düşünme. Açlık yok ki hiçbir yerde.” Albümün bir diğer en çok dinlenen şarkısı ve albüme adını veren Gül Kendine ile mor ve ötesi yine bize bir ders vermektedir. Bardağın dolu tarafından bakmayı öğretir şarkı bizlere. Kendimizi sevip kabul etmemizi ister.
Orda Durma ile de harekete geçmeyi ve inandığımız şey uğruna savaşmayı hatırlatır. Gece‘de ise büyümüş bir kişinin gözünden sevgisizliğin nasıl olduğunu gösterir bizlere. Bazen ile de grup, bize hayatta geçmişi geride bırakarak mutlu olabileceğimizi söyler. Bu albümün belki de en anlamlı şarkısı ise Kanat Güner‘e armağan edilen Canlı Yayın şarkısıdır. Kanat Güner vefat etmeden önce canlı yayınlara konuk olmuş ve bağımlılık hakkında konuşmalar yapmıştır.
“Haykırdıkça gözlerinle utanırım olmaya
Bir sen vardın, ben vardım, biz vardık, her birimiz vardık
Biz mi seçtik mahvolmayı, yok olmayı böyle?“
mor ve ötesi, her daim toplumu şarkılarına konu edinip şarkıları ile bize yol göstermeye çalışmıştır. Toplumun bir adım ilerisinde olup bize rehberlik etmiştir. Bize yakışan ise daima böyle sanatçıların izinden yürümektir.
