William Golding’in 1954’te yayımlanan Sineklerin Tanrısı, ıssız adaya düşen bir grup çocuğun hayatta kalma hikâyesi gibi görünse de roman ilerledikçe medeniyetin kırılganlığını, insan doğasının karanlık yönlerini ve toplumsal düzenin çöküp hızla kaosa dönüşmesini anlatır. Golding, İkinci Dünya Savaşı’nın sonrasında kaleme aldığı bu eserde, medeniyetin göründüğü kadar sağlam olmadığını ve en küçük sarsıntıda içimizdeki ilkel dürtülere yenik düşebileceğimizi gösterir. Çocukların davranışlarını psikolojik açıdan incelemek, medeniyetin neden çöktüğünü anlamamıza yardımcı olur.
Romandaki Ana Karakterler
William Golding, romandaki karakterler aracılığıyla insan doğasının farklı yönlerini, medeniyetin kırılganlığını ve toplumsal düzenin nasıl çöktüğünü gösterir. Her bir çocuk, insanın içsel çatışmalarını, ahlaki yönlerini ve toplumsal rollerini simgeler. Ralph, düzen ve demokrasiyi; Jack ise güç ve kaosu temsil eder. Simon, masumiyetin, Piggy aklın ve bilimin temsilcisidir. Roger ise içimizde gizli kalmış, otorite denetimi kalktığında ortaya çıkan ilkel şiddetin sembolüdür.
Ralph: Düzenin Kırılganlığı
Romanın başında çocuklar adaya düştüklerinde Ralph, lider seçilir. Onun önceliği ateşin sürekli yanmasını sağlamak ve düzenli bir yaşam kurmaktır. Deniz kabuğu onun otoritesini ve toplantılardaki söz hakkını simgeler. Deniz kabuğunu üfleyerek etrafa dağılmış çocukları bir araya toplar ve ortak kararların önemini vurgulayarak liderliğin seçim yoluyla belirlenmesini önerir. Ralph, liderliğini güçle değil çocukları ikna ederek sürdürür. Fakat zaman geçtikçe diğer çocuklar av, oyun ve güç arayışına girer. Sorumlulukların ağırlığından Ralph yalnızlaşır. Ralph’in zamanla güçsüzleşmesi, bireyin toplumsal desteği yitirdiğinde otorite boşluğu yaratabileceğini gösterir. Jack’in otoritesine karşı koyamaz ve sonunda liderlikten geri adım atar. Hatta, Jack’in şöleninde Simon’a yapılan şiddetin de parçası olur. Golding, Ralph üzerinden şu soruyu sorar: “İnsan, düzeni ayakta tutmak için ne kadar direnebilir?”
Jack: Gücün Cazibesi
Jack, romanın en güçlü ve aynı zamanda en tehlikeli karakteridir. Başlangıçta koro çocuklarının lideri olan Jack, zamanla otoritesini şiddet ve korku üzerine kurar. Avcılığa duyduğu ilgi, onu vahşileştirir. Çocukları manipüle ederek birer birer kendi tarafına çekmesi, güç arzusunun insan üzerindeki etkisini gösterir. Jack, medeniyetin sembollerine (ateş, deniz kabuğu, toplantılar) karşıdır. Onun için önemli olan av, kan ve güçtür. Bu nedenle Jack, uygarlık yerine ilkel güdülerin temsilcisi haline gelir. Ralph düzeni korumaya çalışırken, Jack yıkmayı seçer. Jack’in davranışları Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi ile açıklanabilir: güvenlik ve aidiyet ihtiyacı, ahlak ve mantığın önüne geçer. Onun şölenleri, şiddet ritüellerine dönüşür; topluluk bilinçsizce vahşete sürüklenir. Jack’in otoritesi kalabalığın davranışını şekillendirir ve çocuklar topluluk içinde bireysel sorumluluklarını yitirir. Sonunda yıkımın cazibesi, düzenin sabırlı çabasına galip gelir.
Simon: Masumiyet ve Farkındalığın Yok Oluşu
Simon, romanın en saf ve derin karakteridir. Doğayla uyum içerisinde sessiz ve düşüncelidir. “Canavar’’ ın aslında dışarıda değil, içlerinde olduğunu ilk fark eden odur. Simon, insanın kendi içindeki kötülükle yüzleşmesi gerektiğini sembolize eder; ancak Simon’un gerçeği dile getirmesi, kalabalık tarafından kabul edilmez. Bir ritüel sırasında çocuklar onu “canavar’’ sanarak öldürürler. Bu olayda ritüelistik şiddet devreye girer. Bireyler tek başına yapamayacakları vahşeti kalabalık içinde meşru görür. Bu sahne, toplumun gerçekleri reddedip şiddete yöneldiğini gösterir; tıpkı Orta Çağ’da Bruno’nun yakıldığı gibi. Simon’un ölümü, medeniyetin tamamen yitirildiği andır, çünkü hakikat dile getirildiğinde kalabalık onu yok eder.
Piggy: Mantık ve Bilimin Ortadan Kaldırılması
Piggy, romanın en kırılgan ama aynı zamanda en akıllı karakteridir. Gözlüklü ve astım hastası olan bu çocuk fiziksel olarak güçsüzdür. Gözlüğüyle ateşi yakar; fakat Piggy, sürekli alay edilen ve dışlanan biridir. Çocukların ona karşı tavrı, toplumun aklı ve bilimi çoğu zaman küçümseyip kenara ittiğini gösterir. Piggy’nin taşla öldürülmesi, çocukların bireysel sorumluluğu yitirdiğinin ve şiddeti meşrulaştırdıklarının göstergesidir. Kalabalık psikolojisi (mob behavior) ve bireysel empati eksikliği medeniyetin çöküşünü trajik bir şekilde gösterir.
Roger: İlkel Dürtülerin Açığa Çıkışı
Roger, romanın en karanlık karakterlerinden biridir. Başlangıçta sessizdir ama zamanla sadistik yönünü açığa çıkarır. Romanın başlarında attığı taşları çocuklara dokundurmaz, çünkü zihninde hala yetişkinlerin otoritesi vardır. Fakat bu otorite ortadan kalktıkça, Roger’ın içindeki şiddet de zincirlerinden kopar. Piggy’nin ölümünde onu öldüren taş Roger’a aittir. Bu eylem, Freud’un psikodinamik kuramıyla açıklanabilir: Süperego’nun denetimi kalktığında, id’in saldırgan yönü ortaya çıkar. İnsanda otorite denetimi kalktığında şiddetin nasıl sınırsızlaşabileceğini gösterir. Roger, medeniyetin maskesinin ne kadar ince olduğunu temsil eder.
Medeniyetin Kaybı
Romanın sonunda çocuklar kurtarılsa da, geride parçalanmış bir düzen, işlenmiş cinayetler ve yitirilmiş masumiyet kalır. Onları kurtaran deniz subayı, bu yıkımı görünce şaşkınlıkla bakakalır. Çünkü gördüğü manzara, dış dünyada var olan savaşların küçük bir yansımasındır. Çocuklar medeniyeti kaybetmiş; ve yerine korku, şiddet ve güç hiyerarşisi egemen olmuştur. Ada, aslında bütün insanlığın bir laboratuvarıdır. İnsanlar her çağda aynı kaybı tekrar tekrar yaşar. Golding, şu gerçeği ortaya koyar: “Medeniyet, insan doğasının üstüne giydirilmiş ince bir maskeden ibarettir.”
”Kaya, çenesinden dizine kadar çarptı Domuzuk’a.
Deniz kabuğu, binlerce beyaz parçaya dağılıp yok oldu.”
Sonuç: Medeniyet ve İnsan Doğası
Sineklerin Tanrısı, yalnızca bir ada hikâyesi değil insan doğasının aynasıdır. Golding, bize şu soruyu yöneltir: Uygarlığın maskesi düştüğünde geriye ne kalır? Cevap nettir: içimizdeki ilkel dürtüler, şiddet ve korku.
Çocuklar, medeniyeti kaybederken aynı zamanda insan doğasının karanlık yüzüne dönüşürler. Çocukların medeniyeti kaybetmesi, insanlığın her çağda karşı karşıya kaldığı aynı tehdidin göstergesidir. Çünkü medeniyet, kendiliğinden var olan bir yapı değil; sürekli korunması gereken kırılgan bir dengedir. İnsan bu dengeyi kaybettiğinde hızla karanlığa sürüklenebilir.
Kaynakça
- Ayvaz, Zehra. “Sineklerin Tanrısı Kitabına İdealizm ve Realizm Teorileri Ekseninde Bir İnceleme.” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Web. Erişim Tarihi: 03.09.2025
- Bilginoğlu, Elif. “William Golding’in “Sineklerin Tanrısı” İsimli Romanında Liderlik ve Güç Savaşımı.” İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Web. Erişim Tarihi: 03.09.2025
- Freud, Sigmund. Ben ve Üstben. Çev. Mehmet Hakkı, Remzi Kitabevi, 2010
- Golding, William, çev. Mîna Urgan. Sineklerin Tanrısı. İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
- Maslow, Abraham H. Güdü ve Kişilik. Çev. Bülent Çap, Kaknüs Yayınları, 2012
