Misket tüfeğinin namlusu kısaltılmış versiyonu olan Piştov, tek namlulu ve ağızdan doldurmalı ateşli bir silahtır. Misket tüfeğinin ilk olarak ne zaman kullanılmaya başlandığına dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte ilk kullanımlarının 14. yüzyıla kadar uzandığı görülmektedir. Ayrıca Piştov kelimesi Almanca “pistole” kelimesinden ve Macarca “pisztoly” kelimelerinden gelmektedir. Bu yazıda tabancaların atası olarak geçen Piştov silahının geçmişini ve nasıl bir işleyişle çalıştığını inceleyeceğiz.
Misket Tüfeği ve Piştov
Piştov tabancası temelde misket tüfeğinin namlusu kısa hali olduğu için öncelikle biraz misket tüfeğinden bahsedelim. Misket tüfeğinin ilk olarak ne zaman icat edildiği ve nerede ortaya çıktığına dair bilgiler ihtilaflı olsa da ortaya çıkış tarihinin 14. yüzyıla kadar uzandığını söyleyebiliriz. Misket tüfeği, ağızdan doldurmalı, yivsiz, tek namlulu silahlardır. Omza yerleştirilerek nişan alınması için tasarlanmıştır. Piştov da tıpkı misket tüfeği gibi ağızdan doldurmalıdır. Tıpkı misket tüfeği gibi misket atar. Bu da demek olur ki ilk dönemlerinde tabanca ve tüfeklerde bugün bildiğimiz anlamıyla modern mermiler değil bilye şeklinde demir küreler kullanılmaktaydı.
Nişan Alma ve Hedefi Tutturma Becerisi
Piştov, kaynaklarda ilk İspanyol yapımı ateşli silah olarak geçer. Ayrıca kısa namlulu ilk silah olduğu için kendisine tabancaların atası denmektedir. İspanyada misket tüfeğinin namlusu kısaltılarak üretilmiştir.
Piştov bu niteliklerine rağmen nişan alması ve hedefi tutturması çok zor bir silahtır çünkü kendisinin yiv ve seti bulunmamaktadır. Yiv ve set kısaca açıklamak gerekirse merminin dönerek ilerlemesini bu sayede de hedefi daha iyi vurmasını sağlayan girinti çıkıntılardır. Yiv ve setin olmayışı hedefi tutturmayı zorlaştırır çünkü merminin havada takla atmadan kendi ekseni etrafında burgu gibi dönerek gitmesini sağlayan sistemdir. Piştov silahında da bu girinti çıkıntılar bulunmaz.
Silahın Doldurulması
Piştov tabancasının doldurulması da günümüz tabancalarından farklıdır. Piştov doldurulurken ağzından içine barut doldurulur, sonra da bir bez parçası ile bu barut sıkıştırılırdı. Ayrıca tabancada kullanılan barut günümüzdeki baruttan biraz farklıydı zira daha fazla duman çıkaran ve itiş gücü düşük olan kara barut türü tercih edilmekteydi.
Ateşli silahlarda ateşlemeyi sağlayan ve ucunda iğne bulunan parçaya horoz denir. Horozun merminin ucuna ya da çakmak taşına vurması ile ateşleme gerçekleşmektedir. Horozu bulunan bu tabancada ateşleme, horozun bağlı bulunduğu bir çakmak taşı ile yapılmaktaydı. Bu çakmak taşı çelik yuvaya çarpıp barutu ateşlerdi. Ateşleme bu şekilde gerçekleşmekteydi.
Piştov’un Çeşitleri
Piştov silahının bel piştovu, kubur piştovu, döner piştov, cep piştovu, dokuz patlar gibi türlerinin olduğu bilinmektedir.
Kubur, eyere bağlanan ok ya da silah kılıfına verilen bir isimdir. Kubur piştovu, eyere bağlanmasını sağlayan kılıfı olan piştov türüne denir. Piştov tabancasının türlerinden biridir.
Türk Tarihinde Piştov
Piştov, Osmanlı Devleti’nde yeniçeriler tarafından da kullanılan bir silahtır. Piştovlar beldeki silahlığa sokularak ya da at üstünde eyerin baş tarafına sağa ya da sola asılan deri kuburlarda (silahın içine konduğu koruyucu kılıfta) taşınırdı.
Türk tarihinde ve sosyal bilincinde yer etmiştir. Hatta içinde piştov kelimesi geçen türkülerimiz de bulunmaktadır.
Bilal Oğlan ya da Pencere Açıldı adıyla bilinen hicaz makamındaki türküde piştov kelimesi ilk mısrada geçmektedir.
“Pencere açıldı bilal oğlan piştov patladı
Varın bakın kanlıda bilal yine kimi hakladı“.
Parçayı buradan dinleyebilirsiniz. İyi dinlemeler.
Kaynakça
Altaş, Cansu. “Tabancanın Atası Piştov.” Birgünbiryerde. 13 Ağustos 2013.
“OSMANLI 19.YÜZYIL ALTIN KAKMA “SULTANİ” ÇİFT PİŞTOV / ESLAH-I RAMİYE.” Arthill.
