2002 yapımı Catch Me if You Can (Sıkıysa Yakala) filmi, gerçek bir hayat hikayesinden esinlenmiştir.
Komedi-drama türündeki bu filmde baş kahramanımız Frank Abagnale Jr. daha 19 yaşına bile basmamışken birçok insanın hayatını süsleyen, uğruna emek harcadıkları gözde meslekleri kolayca elde edebilmesi anlatılıyor.
Evet, Frank Abagnale Jr. gerçek bir dolandırıcı. Henüz olgunlaşmamış bir ergenken Pan Amerikan World havayolu şirketinde pilot, Georgia eyaletinde baş pratisyen olarak doktor, Louisiana eyaletinde de savcı rolüne bürünen Frank, aynı zamanda kendi bastığı sahte çeklerle de toplamda 26 yabancı ülke ve 50 eyalette 4 milyon dolara yakın bir parayı zimmetine geçirmiş oldukça başarılı bir sahtekardır.
Filmde Frank Abagnale Jr. karakterini Leonardo DiCaprio, Frank’i yakalamakla görevli FBI ajanı Carl Hanratty karakterini Tom Hanks, Frank Abagnale Jr.’ın babası Frank Abagnale Sr. karakterini Christopher Walken canlandırmaktadır. Filmdeki diğer önemli oyuncular ise Amy Adams, Martin Sheen ve Nathalie Baye‘dir.
Anti-Sosyal Kişilik Bozukluğu
Sıkıysa Yakala film teması, temelinde çocukluk döneminde yaşanan travmaların hayatımıza nasıl da kalıcı bir iz bıraktığı fikrini ele almaktadır. Henüz küçük bir çocukken ailesinin boşanması sonucu Frank, kendisine rol model olarak babasını seçmiştir. Bir dolandırıcı olan babası şüphesiz oğluna pek de iyi bir örnek olamaz. Ama Frank, babasından da iyi bir dolandırıcı olarak kendince bir başarı yakalamıştır.
Bunun yanında filmin bir sahnesinde, Frank evden kaçtıktan bir süre sonra bir barda babası ile buluşur. Babası, oğluna bu işe bir son vermesi gerektiğini belirtse de Frank, bunu yapamayacağını söyler. Yapmak istemediğini değil de yapamayacağını belirtmesi, bu durumda olmayı kendisinin de istemediğini açıkça ortaya koymaktadır. Peki, anti sosyal kişilik bozukluğu olarak belirtilen bu hastalık nedir? Belirtileri filmde nasıl gösterilmektedir, inceleyelim.
Anti-Sosyal Kişilik Bozukluğu (ASKB) hastalığına sahip olan kişiler genelde halk arasında “sosyopat” olarak etiketlendirilirler. Akıl hastalığı ile alakası olmayan bu hastalık bir kişilik bozukluğudur.
ASKB hastası bir insanın, psikopatlardan ayrılan en önemli özelliği, kişinin gösterdiği belirtilerdir.
Hastalığın teşhisi için en önemli özellik, Amerikan Psikiyatri Derneği’ne göre, kişinin çocukluk veyahut ergenlik yıllarında baş gösterip hayatının devamında da belirgin bir şekilde devam eden, çevresindeki insanlara ve bu insanların haklarına karşı ciddi bir umursamazlık göstermesi ve hak ihlalinde bulunmasıdır.
ASKB hastalarına net bir tanı konulabilmesi için aşağıda maddeler halinde sıralanmış ölçütlerden en az üç tanesinin görülebilir olması gereklidir:
- Sürekli göz altına alınmayı gerektiren fiilleri işlemek suretiyle belirlenmiş, hukuka uygun davranışları tespit eden sosyal kurallara uymamak,
- Sürekli yalan söylemek, takma isimler kullanmak veya kişisel çıkar veya zevk için diğer insanları kandırmak fiilleri ile belirlenen hilekârlık,
- Fevrîlik (ani tepki gösterme) veya ileriyi (geleceği) planlayamamak,
- Sürekli fiziksel kavgalar ve saldırılar ile belirlenen sinirlilik ve saldırganlık,
- Kendisinin veya başkalarının emniyetini ihmal etmek ve umursamamak,
- Tutarlı iş davranışını devam ettirme (aynı işte uzun süre çalışma) veya parasal yükümlülüklerini yerine getirmede sürekli başarısızlık ve sorumsuzluk,
- Başka bir kimseye zarar verme, kötü davranma veya malını çalma konusunda umursamazlık veya bu fiilleri mantıklılaştırma merhametsizliği.
Filmde Frank’in ergenlik yıllarında yaşadığı aile parçalanması ve devamında gelen travmalar, babasını kendisine örnek almasını ve devamında da ASKB’nin yukarıda maddelenen yedi belirtiden altı tanesini net bir şekilde görmemize neden olmuştur.
Frank Abagnale
Frank, 1980 yılında kendi yaşam öyküsünün film haklarını satmıştır. Film hakları zaman içerisinde birçok yönetmenin elinden geçse de en son Steve Spielberg‘in elinde hayat bulmuştur. 2001 yılının Mart ayında çekimlerine başlanan film, 2002 yılında tamamlanmış ve 2003 yılında da gösterime girmiştir.
Daha sonraları Frank’in film hakkındaki görüşleri şu şekilde olmuştur:
“Hollywood’un öyküleri değiştirdiğini biliyordum fakat Steven Spielberg, Leonardo DiCaprio ve Tom Hanks’in benim esin kaynağı olduğum bir filmde yer almaları beni gerçekten onurlandırdı. Anlaşılması gereken önemli nokta şu ki, bu bir filmden ziyade aynı zamanda biyografik bir belgesel.”
Her filmde olduğu gibi Sıkıysa Yakala filminde de gerçek hikayeye tamamen bağlı kalınmamış, birtakım değişiklikler yapılmıştır. Gerçek hikayede Frank, evden kaçtıktan sonra bir daha anne-babası ile görüşmemişken filmde Frank pilot olarak dolandırıcılık yaptığı zamanlarda babası ile bir barda görüştüğünü izliyoruz. Bu buluşmada Frank, aslında babasını memnun etmeye çalışmaktadır. Film senaryosuna uyarlanan bu ufak değişiklik için Abagnale şu açıklamayı yapmıştır:
“Her ne kadar babamı bir daha görmediysem de bir çok güzel kadınla buluşup, harika bir gün yaşadıktan ve pek çok para kazandıktan sonraki her gece, oteldeki odama gelir, anne ve babamın yeniden bir araya gelmelerini düşleyerek ağlardım. Bu yüzden o sadece bir düşün doğrulanışıdır.”
Kendi kimliğini terk etmesi sonucu yeni bir arayışa çıkan Abagnale, bir karmaşanın içerisinde kendisini yeniden bulmaya çalışırken yaşadığı sistemin keskin bir açığını keşfeder. Ve bu keşif, kendisini bulmasına engel olur.
Eğlendirici ve merak unsurlarının esirgenmediği, bunun yanında aile parçalanmaları ve çocukluk çağındaki travmaların önemini bir kez daha hatırladığımız Sıkıysa Yakala filmi, aynı zamanda bir biyografik eser görevi de görmektedir.
