Dilimize dolanan şarkılar vardır; kimini melodisiyle hatırlarız, kimini sözleriyle mırıldanırız. Bu şarkılar nereden aklımıza gelir, neden yüzlerce, binlerce şarkı içinden ona takılmışızdır; elbette çok çeşitli nedenleri olabilir. “Unuttun mu Beni?” de onlardan biri; dilimize takılanlardan, sosyal medyada mutlaka karşımıza çıkanlardan, dönüp dinlediklerimizden. Birçok Sezen Aksu şarkısı gibi… Bu yazıda bu şarkıyı bir yola çıkış noktası alacak ve Sezen Aksu‘nun müzikal hafızasında unutmak ve unutulmak temalarına yakından bakacağız.
Yaza Merhaba: “Öptüm” Albümünün Duyguları
Takvimler 23 Mayıs 2011’i gösterirken mevsimin ilkbahardan yaza geçişinin habercisi sadece tarih değildi. Elbette, Sezen Aksu‘nun “Bakarsın umduğundan iyi geçer yaz… Öptüm Sezen” ismiyle yayınladığı yeni stüdyo albümü, gerek kapağındaki yaz festivali havasıyla gerek Ballı, Ayar, Kaçırıcam Seni, Aşka Şükrederim, Ah Felek Yordun Beni gibi şarkılarla “yaza merhaba” diyordu. Albümün bu yönleri Sezen Aksu‘nun bu albüm için yaptığı “Şimdiye kadar yaptığım en neşeli albüm.” yorumuyla örtüşmektedir.
Ancak bir de albümün sonbahara çalan bir yanı vardır. Vay, Arkadaş Şarkısını Duyunca, Sayım, Acıtmışım Canını Sevdikçe şarkıları ve bu yazıda daha yakından bakılacak olan Unuttun mu Beni şarkısı ise albümün hüzünlü yanıdır. Sezen Aksu albümün bu ikili duygu durumu hakkında “Neşeyi hayatın bütün hallerinden soyutlayıp, tek başına anlamlandıramayız.” demiştir. İsmini Sezen Aksu’nun uzun yıllar boyunca bestelemek ve düzenlemek için üzerinde çalıştığı Cemal Süreya‘nın “Sayım” şiirindeki “öptüm” sözcüğünden alan albüm, yine hayatı, insanı, ilişkileri, dostluğu, aşkı anlatırken bolca da anılara yer vermesiyle dikkat çeker.
Bu yazıda, Sezen Aksu‘nun hatıralar ve aşk ekseninde samimi bir yüzleşme niteliğinde olan Unuttun mu Beni şarkısının 2011’den sonra 2020’lerde sıkça duyulur olmasının olası nedenleri, “unutmak” ve “unutulmak” kavramlarının “Sezen Aksu müziğindeki” yeri ve “insan” bağlamında yorumlanacaktır.
Unutmak: Hafıza ile Hayat Arasındaki Denge
“Unutmak” sözcüğü, hem olumlu hem de olumsuz anlamlar taşıyan çok katmanlı bir eylemdir. Unutmak, akılda kalmamak ya da hatırlamamak biçiminde tanımlanmaktadır. Bu anlam çerçevesinde, unutma kavramı çoğunlukla hatırlamanın karşıtı olarak ele alınmakta ve hatırlamakla birlikte anılmaktadır.
Bir yandan, “unutmak” genellikle acıları hafifletip belleğin dışına itme işlevi olarak ifade edilmekte, bazen de “yeni deneyimler için bir anahtar” olarak işlev görmektedir. Freud “unutma”yı, bastırılan ya da engellenen içeriklerin bilinçten uzaklaştırılarak bilinçdışına gönderilmesi olarak anlatmakta ancak öğrenilen tüm bilgilerin bellekte yer almaya devam ettiklerini belirtmektedir.
Unutmak, bir yandan hayatın keyfini sürebilmek için de bir gerekliliktir. Aslında unutmak, hafıza için zorunlu olsa da, bu süreç başlangıçta olumsuz duygulara yol açmaktadır. Çünkü hem hatırlama hem hatırlanma arzusu olan insan, unutulma düşüncesinden etkilenmektedir. İnsanın bu arzusu, kültürel geleneklerin oluşumu ya da bıraktığı izler, ortaya çıkarılan eserlerde de görülmektedir.
Unuttun mu Beni: Sade Bir Sorunun Duygusal Derinliği
“Öptüm” albümünün ilk şarkısı olan Unuttun mu Beni, sözü ve müziği Sezen Aksu‘ya ait olan ve ilk bakışta aşk, ayrılık temalarını işlediği görülen; ritmiyle de “aşkın mutluluk ve acıyı bir arada getirişini” hatırlatan parçalardan biridir. Şarkı, albümün “yaz” havasını hatırlatan bir müzikle başlarken sözleri ile ise dinleyeni sonbahara doğru götürmekte ve adeta, neşe ve hüznün birbirinden soyutlanamayacağını örneklendirmektedir.
Sezen Aksu, bu şarkıda tüm olası cevaplara hazır olarak birkaç zor soruyu biraz kırgın, biraz sitemkâr ama cesaret ve içten bir merakla sormaktadır. Hissettiği duyguları ve aklındaki düşünceleri karşısındakiyle bir açık iletişim haliyle paylaşmakta, gelecek cevapları da hissettiği ve hissedebileceği duygularla beraber bir nevi göze almaktadır. Bunun yanında şarkı sözlerinde derin de bir kabulleniş sezilmektedir; hem sorulara gelecek cevabı hem hâlâ unutamamış, avare dolaşan biri olmanın kabullenişi hem de aşka dair karşılaştıklarını kabulleniş…
“Unuttun mu beni, her şeyimi?
Sildin mi bütün izlerimi?
Hiç düşmedim mi aklına?
Hiç çalmadı mı o şarkı?
O sahil, o ev, o ada, o kırlangıç da mı küs bana?”
Şarkı baştan sona çalarken sadece sorulara olan cevabı değil; aşkı da sorgulatmaktadır. Teması aşk olan şarkılar denince akla ilk gelen isim olan Sezen Aksu, bu şarkıda insanın aşka dair ihtiyacını sadece aşık olunan kişiyle değil; aşkla da bir diyaloğa girerek yalın bir şekilde göstermektedir.
Yıllar sonra yayınlayacağı “Paşa Gönül Şarkıları” albümünde, yine aşkla insanın ilişkisini bazen “derin bir suya dalar gibi”, bazen “evin yolunu arar gibi”, bazen “annesinin saçlarını tarayışı gibi” ama mutlaka ve daima kendisine sığındığını Ey Aşk ile de anlatacaktır.
“Ey aşk, neredesin şimdi?Sen de mi terk ettin beni?Ne hata ettiysem affet, büyüklük sende kalsın, e mi?”
Sözlerde, insanın bir ötekiyle bağ kurma ihtiyacını “inkâr” etmek yerine, kabul edişi görülmektedir. Bir yandan cevapları arayış ama bir yandan kendi durumunu ve dahası unutulmamak, terk edilmemek talebini iletiş söz konusudur. Belki onun şarkılarının birçok kişi tarafından söylenme nedenlerinden biri de duygularını, düşüncelerini “bastıran” insanların asıl meselelerini dile getirip kurduğu temaslardır.
Unuttun mu Beni şarkısının merak, korku, aşk, ihtiyaç, şüphe ve talep etmeye yönelik bir ifade aracı oluşu, birçok Sezen Aksu şarkısında da farklı duygu ve düşüncelerin ifadesinde görülmektedir. “Unutulmak istenmemek” konusu ise hem bu şarkıda hem de farklı kült şarkılarında Sezen Aksu’nun sesinden dile getirilmiştir.
Sezen Aksu Müziğinde “Unutmak” ve “Unutulmak” Temaları
Sezen Aksu müziğinde, ilk bestelerinden günümüze kadar hayata, kadına ve insana dair duygu ve düşünceleri bulmak ya da eserlerinde adlandıramadığımız duygu ve düşüncelerimizin ifadesi olarak görmek hep mümkün olmuştur.
1996 yılında düzenlenen bir video müzik ödülleri gecesinde: “Yazdığım, söylediğim hiçbir şarkının tek sahibi kendimi hissetmiyorum. O şarkılar benim bu ülkede ortak duyguları paylaşıp zenginleştiğim sizlerle benim ortak duygularımın dili.” diye konuşmuş ve sanatının “insana dair” bilgi ve sezgiden geçtiğini kendisi de ifade etmiştir.
Sezen’in sözcükleri oya gibi işleyerek bir ifade kanalı bulduğu duygu ve düşünceler, birçok eserinde aynı da olsa ifade edişi ve tınısı hep farklı temaslar ile duyulmuştur. “Unutulmak” ve “unutmak” en sevilen Sezen Aksu şarkılarında bulunan başlıca ortak temalardandır.
Unuttun mu Beni? diye cesurca sorduğu şarkı gibi birçok örnek mevcuttur. Sezen Aksu ve unutmak denince akla gelen ilk şarkılardan biri şüphesiz, bestesi Onno Tunç‘a ait olan Beni Unutma‘dır. Şarkıda iki sevgilinin birbirine talebi “beni unutma” olarak duyulmaktadır ve arkasında saklı olan büyük bir aşk hikayesi vardır.
Bu şarkıda Sezen Aksu, sevilen kişinin yokluğunun sebep olduğu tatsızlığı anlatırken; bir yandan onun yokluğunu dahi bir anıya dönüştürmekte ve ondan da kendisini unutmamasını talep etmektedir. Bunu söylerken de unutulmanın sebep olacağı yarayı kabul edip söylemekten çekinmemektedir.
“Beni unutma, unutma, beni unutmaBilirsin, unutulmak dokunur ya her insana.”
Sezen Aksu‘nun “unutmak” konulu diğer önemli şarkılarından biri ise sözleri kendisine, bestesi Garo Mafyan‘a ait olan Kolay Olmayacak – Unut‘tur. Bu şarkıda bir ayrılığın, bir bitişin yol açacağı duygular ve davranışların dile getirilmesinden sonra, hem “unutma” kararlılığı hem de “unutulma talebi” duyulmaktadır. Bu şarkıda unutma kararlılığı, aslında acıyla baş etme biçimi olarak yorumlanabilirken unutulma talebi ise bir öfke ve hayal kırıklığından kaynaklı bir sitem gibidir.
“Seni sevdiğimi unut, sevişmelerimiz yalanUnut beni de her yalan gibi unut”
Sezen Aksu, önce Beni Unutma, sonra Unut demiş ve 1993 yılına gelindiğinde Levent Yüksel‘in yorumuyla dinleyiciyle buluşan Kadınım şarkısında da unutulmuş olma ihtimalini, tıpkı Unuttun mu Beni şarkısındaki cesurca göze alış ile sormuştur. Bu şarkıdaki sorularla kişinin “birçok yönüyle unutulması” ve hatta “hatırlanmaması” konusunu kalbe dokunacak bir sitemle ifade etmiştir. Kadınım şarkısında, sorular içsel olarak sanki zaten bir ön kabul ile cevaplanmış gibidir. Bu yüzden şarkıda bir hayal kırıklığı duyulmaktadır. Bunun yanı sıra da “unutulma ihtimaline” dair bir “inkâr” satır aralarında yer bulmaktadır.
“Kadınım söyle sen mutlu oldun mu?Bu deli adamı unuttun mu?”
Sertab Erener yorumuyla hafızalarımıza kazınan ve Sezen Aksu‘nun unutmak ve unutulmak konusundaki bakış açısına bir zaman yolculuğu yaparken mutlaka söz edilmesi gereken şarkılardan biri de Söz Bitti‘dir. Çünkü burada, daha önce Hayat Sana Teşekkür Ederim‘de “Unutulmayı da göze aldım evet…” diyen Sezen Aksu‘nun zaman ve unutmak konusunda kurduğu ilişki yer bulmaktadır. Ayrıca Sezen Aksu‘nun “unutmanın kaçınılmaz olduğuna dair kabulü” bu şarkıda bir kez daha görülmektedir. Bu temalar, Aksu’nun sözcükleri, notaları ve Sertab Erener‘in yorumuyla dinleyenlerin sadece düşüncelerine değil duygularına da temas etmektedir.
“Unutursun için yana yanaUnutursun, ölüm sana, banaZaman basıp kanayan yaranaUnutursun, unutursun…”
Duygular ve düşünceler, bilinç ve bilinçdışı arasında yaşanan diyalektiğe, Sezen Aksu, “unutmak” meselesi üzerinden Kalp Unutmaz şarkısında bir örnek sunmuş ve insanı ve insana dair çelişkiyi yalın bir şekilde ortaya koymuştur.
Ben‘in yani kişiliği oluşturan ve gerçeklik ilkesini benimseyen ego‘nun insanın kendine özgü ruhsal ve bedensel bütünlüğünü koruma çabasını “ben unutsam” cümlesiyle anlatmış. Diğer yandan da, “ego”nun hoşuna gitmeyen bilgiyi unutmasını yani bilinçten “bastırma” ile uzaklaştırmasını ama o bilginin aslında yok olmayışı “kalp unutmaz” cümlesiyle örneklendirmiştir.
“Araya girenleri, el sürenleriBen unutsam kalp unutmaz.”
Bilinçli ve bilinçli olmayan tarafının unutma konusunda girdiği çelişkinin sonrasında, Gidemem şarkısında “Unutamam acı tatlı ne varsa hazinemdir” diyen Sezen Aksu, burada kendisine dair parçaları “bütünleştirme” örneği sunmuş, “insanın kendisine ait olan hikayesini tüm yönleriyle kabul edişini” bir dizeyle özetlemiştir.
Yıllar sonra, Kaçak şarkısının yayınlanmayan ancak demo’sunda olan versiyonunda “Nasıl sevdiğimi unutma lütfen, hiç vazgeçmediğimi hatırla lütfen” diyen Sezen Aksu, Beni Unutma şarkısındaki talebi yineler gibidir. Kendi sesinden de duyduğumuz Unutamam şarkısı ise Onno Tunç‘la unutulmaz ortak üretimlerinden biri olan Beni Unutma‘ya cevap gibidir.
Aksu, hayatın devam eden akışının içerisinde, aslında duygusal etkisinin yoğunluğu sebebiyle “bastırmaya” çalıştığı bir konuyu ele almaktadır. Bu şarkıda, Aksu’nun insanın kendi hikayesinin parçasına ve duygularına yönelik kabullenişine dair bakış açısını sürdürdüğü görülmektedir. Ayrıca, bu konuyu duygusal etkiye bilincinden uzaklaştırmaya çalışmadığını da ifade etmektedir.
“Unutmadım unutamamKara sevdam merak etmeYaşamaksa yaşadım lakinCanımın çoğu kaldı sende”
Unutmayı ve unutulmayı, Sezen Aksu şarkıları ve insan bağlamında, dokunaklı, acı veren bir mesele oluşundan kabullenişe giden süreçte incelerken son olarak 2022 yılında dinleyiciyle buluşan Sen Ciddisin şarkısına değinmek de önemli olacaktır. Burada kabulleniş daha net haliyle görülmektedir.
“Unutuldum mu şimdi ben?Unutuldum mu hemen?Bir hatıra mıyım artık?O da nadiren yâd edilen”
Sezen Aksu, kendi müzikal yolculuğunda unutmak ve unutulmak bağlamındaki iç dünyasını yansıtırken “şarkılarının ortak insanlık hallerinin” bir ifadesi olduğunu da gözler önüne sermiştir. Şarkılarındaki unutma temasının yer buluşu, adeta Elisabeth Kübler-Ross’un öne sürdüğü yasın inkâr, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme başlıklı beş evresini yansıtır gibidir. Yani unutmaya dair ifadeleri, farklı şarkılarında bu beş farklı evre için bir karşılık bulmaktadır. İnsanın kendisini zorlayan bazı konuları deneyimlediğinde, bu beş evre arasında yaşadığı ruh hallerini müzik aracılığıyla örneklendirmiştir.
Unuttun mu Beni: Bir Video ile Yeniden Yükseliş
Sezen Aksu‘nun 20.11.2011 tarihinde Royal Albert Hall‘de gerçekleşen konserindeki canlı Unuttun mu Beni yorumu videosu, 2020’lerde, sosyal medya platformlarında yeniden paylaşılmaya başlanmıştır. Akabinde bu şarkıya birçok videoda ve içeriklerde sıkça yer verilmiş ve sosyal medyanın en çok duyulan parçalarından biri olmuştur.
Elbette sanatçının sahnelere veda edişinden sonra, konserlerin ve onun sahne performansının özlenmesinin bunda çok büyük bir etkisi vardır. Kendi şarkılarını, dinleyicisiyle temas ederek söyleyen Sezen Aksu‘nun konserleri bir müzik dersi gibidir. Ancak bu şarkının bir de içeriği önemlidir. Corona virüs pandemisinin izolasyona sebep olduğu süreçte, sosyal bağlara ve fiziksel bir aradalığın temel olduğu ilişkilerine özlem duyan insanların, bu şarkıda buluşması da bağların hâlâ devam edip etmediğini sorma bağlamında anlamlıdır.
Sözün Özü: Unutmaya Dair Ortak Hafıza
Bazı meseleler evrenseldir, sosyal bir varlık olan insan, bağ kurduğu öteki veya ötekiler için nasıl bir yerde olduğunu ve anlamını önemsemekte, bir nevi bunu dert etmektedir. Unutulmak da bu noktada korku ya da kaygı duygularıyla veya hayal kırıklığıyla ya da tersi olduğunda mutluluk ve güvenle ilgili olarak gündem olabilmektedir.
Freud’a göre unutma, yas tutma sürecinin bir parçası olarak açıklanmaktadır. Kişi, bağlı olduğu nesne için belirli bir süre yas tuttuktan sonra kaybını kabul eder ve acısı azalır. Duygusal bağ zayıfladıkça nesnenin zihindeki yeri azalır veya silinir ve bu süreç unutma olarak tanımlanabilir. İnsanın bağ kurduğu ötekiler ile ilişkisinde neler olup bittiğine dair sorgulaması veya anlam arayışı ise bazen bir diyalogla, bazen bir olayla, bazen bir şarkıyla görülmektedir.
Yazıda belirtildiği gibi, unutmak bir yandan kayıpla, diğer yandan bir uyum süreciyle ilgilidir. Bu süreçte, insanın yaşadığı duygu ve deneyimleri anlamlandırdığı ya da dönüştürdüğü görülebilir ve bu noktada da sanat “ifade etme” aracı olarak bir köprü haline gelir.
Sezen Aksu’nun dimdik bir duruşla ve kabullendiği duygularıyla sorduğu sorunun birçok kişide yer buluşu, Didem Madak‘ın Ah’lar Ağacı şiirinden bir dizeyi de anımsatmaktadır.
Sözün özü;
“İnsan unutandır
ve insan unutulmaya mahkûm olandır…”
Kaynakça:
- “Albümler.” Sezen Aksu Resmî Sitesi. Sezen Aksu. Web. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2025.
- Avcu, İsmail. “Bellek, travma ve edebiyat.” Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 63 (2019): 627-646.
- Eroğlu, Münevver. “Unutma bahçesi ve “Olvido” çerçevesinden bir bakış: kurtarıcı olarak unutuş.” Edu 7: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11.13 (2022): 70-81.
- İlter, Baran. “Öptüm.” Sezen Aksu Resmi Web Sitesi. Erişim tarihi 11 Temmuz 2025.
- Madak, Didem. Ah’lar Ağacı. 9. basım, Metis Yayıncılık, Şubat 2015.
- @sezenaksuresmi. “Sezen Aksu: Kaçak (Demo)”. Instagram. 3 Şubat 2024. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
- “Tüm Eserler”. Sezen Aksu Resmî Web Sitesi, Sezen Aksu. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
- “Unuttun mu Beni (Öptüm – 2011)”. Sezen Aksu Resmî Web Sitesi. Sezen Aksu. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2025.
- Yaman, Hülya. “İnsan neden unutur? Düşünsel bir figür olarak unutma sorunsalı.” FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 31 (2021): 613-630.
