“Sen Kafanda Büyütmüşsün”: Love-bombingten Gaslighting ve Ghostinge Dönüşen İlişkiler

Günümüz modern dünyasında hız ve değişim hâkim. Bu durum, tüm ilişki çeşitlerine yansıdığı gibi romantik ilişkilerde de kendini gösteriyor. Son zamanlarda flört şiddeti kavramı birçok kişinin merceği altında olsa da özellikle romantik ilişkilerdeki love-bombing, gaslighting ve ghosting terimleri de sıkça araştırılıyor. Eğer siz de romantik tavırlar gösteren partneriniz için birdenbire görülmez hâle geldiyseniz geçmiş olsun. Uzay boşluğunda kaybolmaya yüz tutmuş ilişkinize dair sosyolojik yorumlar yapacağız. Gelin, bu kavramlar altında romantik ilişkilerdeki kadının ve erkeğin rollerini inceleyelim.

Love-bombing’e (Aşk Bombardımanına) Maruz Kalmak

“Love-bombing, yani Türkçe karşılığı ile aşk bombardımanı, genelde narsistik partnerin uyguladığı flört şiddetidir. Yabancı literatürde çoğunlukla psikologlar ve sosyologlar, bu kavram üzerine yoğunlaşarak günümüz flört ilişkilerini çözümlemeyi amaçlamıştır” (Aydın, 2021.). Özellikle ilişkinin başlarında yoğun sevgi gösterilerine maruz kalmanız, partnerinizin sizin için planını iptal etmesi, sizi beş dakikalığına bile görmek istemesi love-bombing olabilir. Hatta beklenmeyen hediyeler veya sürprizler, sizi çok değerli hissettirmesi de cabası. Birdenbire aşka gelen bu kişiler, aslında ilişkiden ne beklediğini bilmiyor olabilir. Bu durumun bağlanma türleriyle ve sosyolojik olarak kültürel ögelerle de ilişkisi mümkün.

Gaslighting ile Manipülasyona Uğramak

2022 yılının kelimesi seçilen gaslighting, aslında bir çeşit manipülasyon türü. Buradaki amaç, sevgiyi ve ilgiyi kullanarak kişinin kendisini değersiz hissetmesine neden olmak. Türkçedeki psikoloji literatüründe sanrıya zorlama olarak geçen bu kavram, birine yapmadığı bir şeyi, farkında olmadan üretilen bir rıza sonucunda “yapmış” gibi ikna etme yöntemi denilebilir. Bu durum, flört ilişkileri içerisinde uygulandığı zaman bir psikolojik şiddet veya duygusal istismar türüne girer. Karşı tarafı manipüle eden kişi, o kişinin gözünde masum görünebilmek için kendisinin doğru anlaşılmadığına dair ithamlarda bulunabilir.

Gashlighting’e maruz kalan kişiler ise partneri tarafından duygusal şiddete uğradığı için bir süre sonra sevdiği kişiye bağımlılık geliştirebilir. Bağımlılığın ortaya çıkması ise sürekli manipüle edilen bir zihnin bir süre sonra kendinden sürekli şüphe duyan birine dönüşmesine kapı aralar. Daha önce romantik ilişki kurduğunuz birine karşı kendinizi yetersiz ve suçlu hissettiyseniz ya da şu anki birlikteliğinizde bunu hissediyorsanız muhtemelen gaslightinge maruz kalmış olabilirsiniz.

Aniden Hayalete Dönüşen Partnerler: Ghosting

Doğru düzgün veya hiçbir gerekçe sunmadan ilişkiyi sonlandırdınız mı? Hatta daha kötüsü, birdenbire ortadan kayboldunuz mu? Tam tersini düşünelim. Romantik birliktelik yaşadığınız kişinin tam anlamıyla bir neden sunmadan kayboluşuna şahit oldunuz mu? Bu soruların yanıtını kendinizden, geçmişteki partnerlerinizden veya çevrenizden örneklerle somutlaştırabilirsiniz.

“Hayaletleme” olarak çevrilebilecek olan ghosting, bir görünüp bir ortadan kaybolma anlamında kullanılır. Bu durum; flört döneminin başlangıcı boyunca atılan mesaj, arama ve ilgi gösterilerinin sona ermesi demektir. Yani love-bombing sürecinin sona erdiğini gösterir. Ghostinge maruz kalan kişi, tam olarak ne olduğuna anlam veremediği için hatayı sürekli kendisinde arama eğilimine girer. Genelde narsistik kişilerin öteki üzerinden yeterince beğenildiğini ve önemsendiğini görmeyip bir başka “öteki” arayışına girdiği için ghosting yaptığı dile getirilse de durumun tek nedeni bu olmayabilir.

Bağlanma stilleri, geçmişten bu yana taşıdığımız düşüncelerin ve bu düşüncelerin deneyimle sınandıktan sonra ilişkideki rolümüze yansımasıyla belirlenir. Bu bağlanma türleri, özellikle erken çocukluk döneminde çocukların ve ebeveynlerin nasıl etkileşime girdiğine odaklanır. Güvenli bağlanmaya sahip bir kişi, ilişki için sağlıklı bir özne hâline dönüşür. Ancak kaygılı, kaçıngan ve düzensiz bağlanan partnerler ise ilişkinin dinamiklerini olumsuz yönde etkileyebilir. Güvensiz bağlanma türleri sayılan bu stile sahip iki kişinin birlikteliğini sosyolojik olarak taşıdığımız kültürel kodlar da zedeleyebilir. Unutulmamalıdır ki güvensiz bağlanma türleri ilişkideki sürece göre güvenli bağlanmaya dönüşebilir. Hatta geçmişte birine güvensiz bağlanan bir kişinin başka bir ilişkisine güvenli bağlanabileceğini söylemek mümkün.

Peki, Duygusal Beklentiye Girenler Genelde Kadınlar mı?

İçinde bulunduğumuz toplum, doğduğumuz andan bu yana aldığımız kararlarda son derece önemli yer tutar. Yaptığımız seçimleri karakterimize göre şekillendirdiğimiz doğru olsa da bu yeterli olmaz. Kültürel ve sosyal olarak inşa ettiğimiz yargılarımız, içinde bulunduğumuz tüm süreçleri etkileyebilir.

Günümüzde neredeyse her şeyin hızlı ve tüketim odaklı yaşandığı şu günlerde romantik ilişkiler de benzer şekilde ilerliyor. Ataerkil yapının hâkim olduğu toplumlarda kadının ve erkeğin ilişkideki rolü kesin ve belliyken modern toplumda bu durum belirsizliğe evrilir. Bauman’ın (2017) akışkan ve katı modernitesi ilişki türlerinde de toplumsal olarak kendini gösterir. Özellikle kırsal toplumlardan bu yana süregelen birtakım yargılar söz konusu. Örneğin; kadınların duygusal, cinsel veya romantik yaşantılardan sonra beklenti içine girmesi. Bireyler her ne kadar modern çağda yaşasa da geçmişten bu yana getirmiş olduğu bazı yargılar, ilişkide kırılmalara neden olabilir. Karşısındaki kişinin (özellikle heteroseksüel ilişkilerde) beklentiye gireceğini düşünen partner, ghostingi tercih edebilir. Bu nedenle özellikle kadınların, modern şehirlerde yaşasalar bile erkekler gibi hazza odaklı ilişki yaşamasının önüne yine erkekler tarafından bir set çekildiğini söyleyebiliriz. Modernliğin altında eril düzene sıkışan kadınlar, bu şekilde flört şiddetine maruz kalır.

Ataerkil toplumlarda daha rasyonel ve mantıklı olarak düşündüğü kabul edilen erkeklerin, nahif bir şekilde ilişkide yer alması düşünülemez. Kadınların ise duygusal ve romantik bir ilişki beklediği içselleştirilir. Oysaki kadınlar da sadece “takılmaya” odaklı, adı konulmamış veya sadece cinsel olarak görüşülen ilişki türlerini pekâlâ benimseyebilir. Kadına dair içselleştirilen bu yargı, love-bombingten ghostinge bir süreci beraberinde getirir. Arada da gaslighting gibi manipülatif tavırlar da kendini gösterir.

İster heteroseksüel ister homoseksüel ilişkilerde yaşanan bu durumlar, kişinin narsistik özelliklerinin dışında kültürel olarak taşıdığı izlerden kaynaklanır. Yani bağlanma stillerinin yanı sıra kişinin yaşadığı toplumun sosyolojik izlerini de tanımak gerekir. Romantik ilişkilerde kırılmaya neden olan love-bombing, gaslighting ve ghosting kavramları; hem kadınların hem erkeklerin arkasına sığındığı araçlar olarak karşımıza çıkar.

Kaynakça:

• Aydın, D. (2021). “Dijital Flört Şiddetinin Basamakları: Love-Bombing, Ghosting ve Gaslighting Nedir?” Evrim Ağacı. (Erişim tarihi: 1.12.2022.)
• Bauman, Z. (2017). Küreselleşme. Abdullah Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Duvar, Gazete. (2020). “Ghosting’den friendzoning’e: Zamane ilişkilerinden zamana bakış.”
• Erdoğan, Barışhan ve Öztürk “RUHSAL TRAVMANIN AKTARIMINDA NARSİSİZM.” Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 3.3 (2018): 11-20.
• Koçak, A. (2020). “Gaslighting: Toplumda Giderek Belirginleşen Bir Psikolojik ve Duygusal İstismar Türü!” Evrim Ağacı. (Erişim tarihi: 1.12.2022.).

Görseller: pixabay.com