Kendini yalnızca kitap sayfalarında ya da şarkılarda kaybeden edebiyat ve müzik tutkunları, buyrun sizleri şöyle alalım! Şarkılarda karşımıza çıkan beş romanı ve söz ve notalarıyla okuduğumuz romanları zihnimizde yeniden canlandıran, okumadıklarımızın da keşfetmeye değer olduğunu hissettirip bizleri onları okumaya heveslendiren şarkıları sizin için derledik.
İşte şarkılarda karşımıza çıkıp tanıdık bir gülümsemeyle bizi selamlayan; edebiyatın müzik başta olmak üzere pek çok sanata ilham verdiği tezini şüphe götürmez bir biçimde tasdikleyen 5 roman!
1.1984-George Orwell
İngiliz yazar George Orwell’in 1949’da yayımlanan kült romanı 1984’ün, gelecekteki makineleşmiş ve totaliter bir sistemi ve bu sistemin dayattığı hayatı tasvir eden korkutucu bir distopya senaryosuyla kurgulanmış olmasıyla ve bunun yanı sıra güçlü karakterleri ve metaforlarıyla yalnızca yazın dünyasını etkilemekle kalmadığını görüyoruz. Çok övülen, elbette bu övgüleri layığıyla hak eden, yalnızca kurgu olarak kalmasını umut ettiğimiz, pek çok şarkıda da karşımıza çıkan bu romanı yeniden okuyor gibi hissedebileceğiniz iki şarkıyı sizinle paylaşıyoruz:
David Bowie’nin yazdığı ve 1974’te piyasaya sürdüğü şarkısı 1984’ün Orwell’in romanından esinlendiğini belirtmek gereksizdir diye düşünüyoruz. Aslında romandan uyarlanacak bir sahne müzikali yapmaya niyetlenmiş olsalar da Orwell’in eşi bunu reddetmiştir. Şarkıda romanın baskıcı havası korunmuş, düşünce kontrolü teması vurgulanmıştır. Şarkıdan küçük bir kesitle ve spotify linkiyle sizi 1984’e davet ediyoruz.
They’ll split your pretty cranium and fill it full of airAnd tell that you’re 80, but, brother, you won’t care
Güzelim kafatasını ikiye ayırıp havayla şişirecekler
seksen yaşındasın sen diyecekler, kardeşim ama senin umrunda olmayacak
Muse’un 2009 yılında piyasaya çıkan aynı adlı albümünden Resistance parçası da 1984 romanından Winston Smith’i ve onun Julia’yla olan gizli aşkını ve direnişini anlatır. Şarkıdan birkaç dizeyi ve spotify linkini sizlerle paylaşıyoruz:
Kill your prayers for love and peace
You’ll wake the thought police
We can’t hide the truth inside
Aşk ve barış için ettiğin duaları boz
Yoksa düşünce polisi anlayacak
Gerçeği içimizde saklayamayacağız
Belirtelim ki hepsi bu kadar değil,1984 romanından izlere rastlayabileceğiniz diğer şarkılardan oluşan küçük bir listesiyi de unutmadan paylaşalım:
- Radiohead-2+2=5
- Stevie Wonder – Big Brother
- Douglas Dare- Doublethink
- Coldplay-Spies
2. Çanlar Kimin İçin Çalıyor – Ernest Hemingway
Amerikan yazar Ernest Hemingway’in 1940’ta yayımlanan İspanya iç savaşını anlattığı romanı Çanlar Kimin İçin Çalıyor, yazarın kişisel savaş deneyimlerinin etkisi ve güçlü üslubu sayesinde tüm zamanların en iyi savaş romanları arasında gösteriliyor.
Metallica’nın 1984’te piyasaya çıkan Ride the Lightning albümünden For Whom the Bell Tolls -birebir çevirildiğinde çanlar kimin için çalıyor- isimli şarkısı romandaki baş karakter Robert Jordan ve onun öyküsünden ziyade diğer karakterlerin; El Sordo ve dört askerin bakış açısından yazılmış olduğundan romanda ve şarkıda öne çıkan ve vurgulanan temalar farklılık gösteriyor. Robert Jordan ölüm ve savaş karşısında ılımlı ve sabırlı bir tavır almayı öğrenirken El Sordo ve askerleri fikirleri pahasına ölüme meydan okuyor ve boyun eğmiyorlar ona. Öfkeleri de adanmışlıkları da muazzam bir şekilde hissediliyor şarkıda.
İşte sizin için şarkıdan birkaç dizeyi ve spotify linkini bırakıyoruz:
For a hill, men would kill — Why? They do not know
Stiffened wounds test their pride
Bir tepe için adam öldürüyorlar, nedendir bilmiyorlar Çektikleri acılar sınıyor gururlarını
3. Cesur Yeni Dünya – Aldous Huxley
Aldous Huxley’nin Cesur Yeni Dünya’sı ileri teknolojili; aile, kültürel çeşitlilik gibi günümüz değerlerinin yerini, mühendislikle oluşturulan yapay süreçlerin aldığı herkesin mutlu olduğu bir ütopyayı konu edinirken eserin distopya ya da anti-ütopya türünün en önemli örneklerinden biri olması da keyifli bir şekilde ironiktir.1932 yılında yazılmış olmasına rağmen hala okunan ve üzerine çokça tartışılan bir roman olan Cesur Yeni Dünya eseri İngiliz Metal grubu Iron Maiden’ın 2000 yılında piyasaya çıkardığı Brave New World albümünden aynı isimli şarkıyla hem metal hem müzik tutkunlarını mutlu etmiştir. Şarkıda Vahşi’nin bakış açısını yansıtıldığı, şarkı sözlerindeki sitem ve referanslardan anlaşılır öyle ki şarkı baş karakterin duyduğu ünlü Shakespeare dizesinden (Huxley de romanın isimini Shakespeare’in Fırtına adlı oyununda geçen dizeden aldığı bilinir) ‘oh brave new world’ “Cesur Yeni dünya” esinlenmiştir.
İşte Brave New World şarkısından bir kaç kesit ve spotify linki sizlerle:
You are planned and you are damned. In this brave new world
Sen de planlanmış ve lanetlenmişsin Bu cesur yeni dünyada
The Strokes grubunun Is This It adlı albümünden Soma şarkısında da bu romandan bir ize rastlıyoruz. Cesur Yeni Dünya’da mutluluk vermesi ve üzüntülerden arındırması adına insanların kullandığı hap olarak karşımıza çıkıyor Soma, sistemin sürekliliğini sağlamak adına bir nevi uyuşturucu görevi gören bu hapın işlevi ütopyanın gerçekleşmesi için olmazsa olmazlardan.
İşte şarkıdan bir kesit ve spotify linki sizlerle:
Soma is what they would take when Hard times opened their eyes. Saw pain in a new way
Soma hep kullandıkları şeydi. Kötü gün gözlerini açtığında. Acıyı yeni gözlerle görürlerdi
4.Usta ile Margarita-Mihail Bulgakov
Mihail Bulgakov’un 1928-1940 yılları arasında yazdığı Usta ile Margarita adlı romanı, 1930’lar Moskovasına kara büyü uzmanı kılığında gelen şeytanın şehri işleri karıştırarak Stalinizm rejiminin ikiyüzlülüğünü ortaya çıkmasını anlatan, gerçeküstü ve alegorik bir hiciv niteliğinde bir eserdir. Romanın epey bir süre yasaklanmış olduğunu, hatta yazarın ölümünden 26 yıl sonra 1967’de, sansürlü olarak yayımlanmış olduğunu da belirtelim. Ünlü İngiliz rock grubu The Rolling Stones’un 1968’de piyasaya sürdüğü Sympathy For the Devil şarkısında anlatıcı Bulgakov’un romanından Kara büyü uzmanı Profesör Roland’ın, yani şeytanın ta kendisidir. Şarkıda şeytanın zaferini anlattığını ve şehrin ve rejimin üstünde zevkle dans ettiğini korkutucu bir zevkle hissederiz. Şarkı sözlerini yazan, grubun solisti Mick Jagger’ın o zamanki kız arkadaşı, Marianne Faithfull’un hediye etmiş olduğu Usta ile Margarita etkilenip, üzerine uzun uzadıya tartıştıktan sonra şarkıyı yazmış olduğu kendi açıklamaları ve Faithfull’un röportajlarından biliniyor.
İşte şarkıdan birkaç kesit ve spotify linki sizlerle:
Stuck around St. Petersburg
When I saw it was a time for a change. Killed Tsar and his ministers
Anastasia screamed in vain
5. Koku-Patrick Suskind
Alman yazar Patrick Suskind’in 1985 yılında yayımlanan Koku adlı romanı, hiperosmili (kokulara aşırı duyarlı olma) lakin kendi kokusu olmayan bir parfüm dehası Jean-Baptiste Grenouille’in, koku hariç diğer duyu ve duygulara duyarsız bir katilin bir birey ve makul olabilme çabasının öyküsünü anlatır.
1993 yılında Kanadalı müzik muhabiri Erica Ehm ‘in Kurt Cobain’le yaptığı röportajda Suskind’in Parfüm’ünün kendisinin en sevdiği kitap olduğunu ve hikayeyi bizzat ‘Scentless Apprentice‘ şarkısında kullandığını söylemiştir. Kitabı 10 kez okumuş olan Cobain kitabın kendini bırakmadığını söyler ve bunu kendisinin hipokondriyak yani hastalık hastası olmasıyla ilişkilendirir. Jean’ın hiperosmilisinin kendini çok etkilediğini öyle ki burnunu kesip atmak istediğini belirtir.
Romanlardan okumadıklarınızı ve spotify listenizde olmayan şarkıları listenize eklemenizi temenni ederek şarkıdan bir kesit ve spotify linkini sizlerle paylaşıyorum:
Kaynakça:
Kidega, “Kitaplardan Esinlenen Şarkılar”, https://kidega.com/blog/kitaplardan-esinlenen-sarkilar/
, Erişim:26.06.2023
Kerrang, “The 17 Greatest Songs Based On Books”, https://www.kerrang.com/the-17-greatest-songs-based-on-books , Erişim:26.06.2023
From Novels to Notes, “Nirvana’s “Scentless Apprentice” Inspired By Kurt Cobain’s Favorite Book, https://fromnovelstonotes.wordpress.com/2013/02/20/nirvanas-scentless-apprentice-inspired-by-kurt-cobains-favorite-book/ ,Erişim:26.06.2023
Master and Margarita, “Sympathy For The Devil – 1968, https://www.masterandmargarita.eu/en/05media/stones.html#:~:text=Sympathy%20for%20the%20Devil%20is,to%20him%20as%20a%20present, Erişim:27.06.2023
Songfacts, “For Whom The Bell Tolls by Metallica, https://www.songfacts.com/facts/metallica/for-whom-the-bell-tolls, Erişim:26.06.2023
Can yayınları, “Koku”, https://www.canyayinlari.com/koku-9789750737992,Erişim:29.06.2023
İletişim, “Usta ile Margarita”, https://iletisim.com.tr/kitap/usta-ile-margarita/9481, Erişim:29.06.2023
