Psychedelic sanat, insanların psikolojik rahatsızlıkları sonucu tedavi amaçlı kullandıkları ilaçların etkisinde bünyelerinde değişkenlik gösteren bilinç durumları sonucu ortaya çıkan ruh hallerinden ilham alan bir sanat biçimi olmuştur. Dünyada sanat dalları arasında en büyüleyici biçim olarak kabul edilmiş, ortaya çıktığı ilk yıllardan itibaren giderek artan ilgi ile varlığını devam ettirmektedir.
Psychedelic sanat renkleri, şekilleri ve özgün temalarıyla canlılık ve parlaklığı ustalıkla kullanan bir sanat formudur. İlaçların etkisinin ortaya çıkardığı halüsinasyonlar yarattığı derinlik sonucu görsel şenliklere ve değişen zaman ve mekân algısının yaratıcılık duygusuna etkisiyle büyüleyici etkisini sürdürmeye devam etmekte ve sanat dünyasındaki önemli yerini korumaya devam etmektedir.
Psychedelic Sanat Nedir?
1960’ların sonlarına doğru ortaya çıkan sanat akımı bilinçaltında ortaya çıkanların görsel tasviri olarak anılmaktadır. Bir diğer deyişle ruhsal sorunlara tedavi amaçlı kullanılan ilaçların yarattığı halüsinasyonların sanatsal ifadelere dönüşmektedir. Akıma isim olan terimin kelime anlamı eski Yunanca da “ruh” anlamına gelen “psyche” ve “ortaya çıkmak” kavramını karşılayan “deloun” kelimelerinden türemiştir.
Aynı zamanda sanat akımı Psychedelic rock müziğiyle birbirlerini tamamlayan özelliklere sahiptir. Albüm kapakları, posterler, duvar resimlerinde sık sık akımın izleri görülür. Fantastik ve metafiziği temel konusu olarak ele alan akım ortaya çıkan görsel şöleni bu örüntüde devam ettirir. Aşırı detay ve derinliğe sahip olan eserlerde motifler sıklıkça tekrarlanır, yazılar yenilikçi ve garip formlarda tercih edilir.
Sanatın Çeşitli Kullanım Alanları
1960’ların Amerika’sında sanatçılar posterleri ve afişleri hazırlarken genellikle Art Nouveau ve Pop Art’tan esinlenmiştir. 60’ların sonuna 70’lerin başına doğru bu tarzın biraz daha dışına çıkılarak daha doygun renkler, kalın ve süslü harfler, güçlü görseller ve ikonografiden faydalanarak Psychedelic sanatın tanımları netleşmeye başlanmıştır. Görselliğin yoğunlukla dikkat edildiği alanlarda adından bu kadar söz ettirmesi üzerine albüm kapaklarında da yeniliğe gidilmiş sanatın etkisinin izleri görülmeye başlamıştır. Verilebilecek en iyi örnekler arasında Mati Klarwein, Miles Darvis ve Carlos Sanata’nın albüm kapakları vardır. 2000’lerden sonra sanatını icra etmeye başlayan heykel sanatçılarının da eserlerinde Psychedelic izlere rastlıyoruz. Harumi Nakashima ve Jen stark akla ilk gelen heykeltraşların başındadır.
Psychedelic Dijital Tasarım
Dijital ortamda üretilen ve kullanılan tasarımlarda kullanıcıya hitap edebilmek için insanların hayal dünyalarında sıklıkla yer edinen görsel ögeler kullanılır. Ortaya çıkan eserlerin insan zihninde sanal gerçeklik algısını yakalaması beklenir. Bunu yaparken ses ve renkler bir arada kullanılır. Sanal ortamda gerçeklik algısı yaratılır ve farklı deneyimlerle insanların büyülenmesi sağlanır. Bu aşamada insanların zihinlerindeki karmaşıklık ve duygusal değişimler hedef nokta kabul edilir.
Akımın Sanatçıları ve Eserleri
Psychedelic sanat, yıllar boyunca görsel sanatlardan edebiyata ve müziğe kadar birçok alanlarda kendini göstermiştir. Amerika’da “Counter Culture” (toplumun diğer bölümünden tamamen farklı olan sosyokültürel kalıplar) döneminde gelişmeye başlamış zamanla bilinen popülerliğini yakalamıştır. Bu dönem birçok sanatçının yeni bir tarz denemesine fırsat sunmuş ve yeni bir heyecan yaratarak ortaya eşsiz eserlerin çıkmasına yol açmıştır.
Victor Moscoso
İspanyol asıllı sanatçı Victor Moscoso 70’lerin sonuna kadar San Francisco’da psychedelic tasarımlarıyla ünlenmiş profesyonel grafik tasarımcısıdır. Var olanı değiştirmek ve farklı bir tarz yaratabilmek için tek seferde birden fazla fotoğrafı bir araya getirerek posterlerin yaratılmasında çalışmalar yapan ilk Psychedelic sanatçı olma özelliğini taşımaktadır. Posterlerini tasarlarken genelde çizgi romanlardan yararlanmıştır. Ortaya çıkardığı eşsiz eserleri ise 1967 yılında “Summer of Love” etkinliğinde büyük bir ilgi ile karşılanmıştır.
Wes Wilson
Sanat akımı özelinde poster tasarımcıları arasında en dikkat çeken eserler üreten sanatçıların başında gelen Wes Wilson aynı zaman da hareketliymiş gibi görünen ve eriyen harfler olarak bilinen “Psychedelic yazı tipi“nin de öncüsü olarak bilinir. Bunun yanı sıra sanat akımında poster tasarımcıları arasında beş büyük sanatçıdan biri kabul edilir.
Sanatçının eserlerinde canlı renkler, dikkat çekici görseller ve blok harflerle kendine özgü oluşturduğu yazı tipi görülür. Bu unsurları tüm eserlerinde görebilmek mümkündür.
Peter Max
Hem Psychedelic sanat hem de Pop Art içerisinde eserler veren ve içerisinde bulunduğu sanat akımlarında son derece başarılı olmasından dolayı pop kültürünün ikonu olarak kabul edilen sanatçı gökkuşağı renklerini ve resimleriyle ünlenmiştir. Eşsiz güzellikte ve benzeri olmayan kozmik karakterlerle tuhaf şekiller oluşturmuştur. Sanatına geniş renk yelpazesi ve desenleri dahil etmiş bu sayede çok geniş kitlelere ulaşmıştır. Aynı zamanda tanınmış kişileri akım içerisinde ikonik olarak resmetmesi kendisine olan ilgiyi arttırmıştır.
Sonuç olarak, psychedelic sanat, bilinçaltının derinliklerinden beslenen ve insan zihninin sınırlarını zorlayan yaratıcı bir ifade biçimi olarak kültürel ve sanatsal dünyada kendine kalıcı bir yer edinmiştir. Renklerin, şekillerin ve temaların sıra dışı kullanımıyla hem görsel hem de duygusal bir şölene dönüşen bu akım, sadece sanat dünyasında değil, müzik ve dijital tasarım gibi farklı alanlarda da etkisini göstermeye devam etmektedir. Psikolojik ve ruhsal deneyimlerden ilham alan bu sanat biçimi, modern sanatın en özgün ve etkileyici dallarından biri olarak varlığını sürdürmektedir.
Kaynakça:
-
PSYCHEDELIC NEDIR? Toygar Azar. 08.03.2016. Web. Erişim Tarihi: 31.07.2024
- Victor Moscoso. Web. Erişim Tarihi: 31.07.2024
-
Psychedelic Art – An Exploration of the Psychedelic Aesthetic in Art. Isabelle Meyer. Web. Erişim Tarihi: 31.07.2024
- Çakmak, Başak. “DİJİTAL TASARIMDA KULLANICI DENEYİMİ SUNAN PSİKEDELİK YAKLAŞIMLAR.” Sanat ve Tasarım Dergisi 12.1 (2022): 203-216.
