İnsanlığın gelişimiyle beraber sanatta bir paralel doğrultusunda gelişmiş ve çeşitli değişimler geçirmiştir. İnsanlarda bu değişim ve gelişmelerin hem sebebi olmuş hem de bunlardan etkilenerek duygu ve düşüncelerini yansıtırken sanatın her türlü dalından yardım almıştır. Yoksul Sanat (Art Povera)‘ta tıpkı diğer sanat türleri gibi insanların duygu ve düşüncelerini ifade etmelerinde kullandıkları bir sanat türü olmuştur.
Özgür bir stile sahip olan Art Povera insanların içinde besledikleri yalın ve fazla estetik duyguları reddetmelerinin bir göstergesi olarak doğmuştur. Malzeme olarak insanların içlerinde barındırdıkları ilham ve zevkleri kullanılır yaratıcılık sanatın oluşumdaki en önemli etkendir.
“Mali sorunlar, işsizlik ve grev haberleriyle dolu gazeteler, güzel sanatların lüks özelliklerinden kaçınanların arzularını biledi. Art Povera’nın ortaya çıkışı böyle oldu.”
-Norbert Lynton
Gelişimine İtalya’da başlayan modern sanat tarzı 1950 ve 60’lı yıllarda, İtalya’nın siyasi olarak sıkıntılar çektiği bir dönemde ortaya çıkmıştır. 1967 yılında Germano Celant‘ın “Arte Povera e Im-Spazio” ismiyle düzenlediği sergide sanatçıların klasik kültü ve sanat objelerinden uzak, insanları şaşırtmayı ve ziyaretçilere “bu sergi de sanat mı şimdi?” sorusunu sordurtmak için hazırlanmıştır. Bu sergide klişelerden uzak farklı imgesel anlamlara sahip bir sanat eseri yaratmak istemiş, yazdığı bir yazıda “sanat düzeyine çıkarılmış bayağılık” olarak nitelendirmiştir.
Germano Celant Art Poevra’nın etrafında bilinen ve ilgi çeken bir sanat akımına dönüşmesinde büyük katkılar sağlamıştır. Sanatçılar, sanatlarını icra ederken kırık cam parçaları, ışıklar, toprak, aynalar, ağaç yaprakları ve doğada bulabilecekleri çeşitli malzemeleri içlerinde besledikleri büyük sanat coşkusuyla, yenilikçi bir sanat olarak sergilerler. Malzemeye dayalı olarak hayat bulan yoksul sanat, diğer modern sanat türleriyle ortak bir özellikleri olarak izleyiciyi odağa alarak direkt katılımın sağlanmasını amaçlar. Sanatçılar malzemeyi yalnızca bir eser haline getirmemiş aynı zamanda malzemenin süreç içerisinde nasıl sanat eseri haline geldiğini izlenebilir ve gözlemlenebilir hale gelmesini sağlamıştır.
Bir diğer açıdan Art Povera yalnızca malzemenin yoksul olmasını değil sanatın sergileniş biçiminin de gösterişten uzak “yoksul” karmaşıklıktan uzak olmasını hedefler. Sanat akımının önemli temsilcilerinden olan Jannis Kounellis‘in Londra’daki Tate Modern Museum ve New York’taki “MOMA” gibi herkesçe bilinir müzelerde sergilenen çalışmalarıdır. Aralarında en ilgi çekeni ise 1966 yılında Roma Attiko Galerisinde 12 atı yan yana koyup sergilediği çalışması olmuştur.
Art Povera Öne Çıkan Sanatçıları
Michelangelo Pistoletto
Michelangelo Pistoletto Yoksul Sanat’ın erken dönem çalışmalar yapan sanatçıları arasındadır. Oto portreler ve figürler üzerinde çalışmış, çalışmalarını farklı fotoğraflarla kolaj yaparak sergilemiştir. Eserlerini genelde değerli olan ve değersiz olmayanı birleştiren mantık üzerinde şekillendirmiş, “Çaputların Venüs’ü veya Paçavralar İçinde Venüs” isimli çalışmasıyla bu görüşlerini yansıtmıştır.
Bu çalışmasında sanatçı bilinçli olarak 2.el malzemeler kullanmış, Venüs figürünü ön plana çıkartmıştır. Bu şekilde klasik ve modern dönem arasındaki bağlantıyı ortaya koymuştur. Sanatın temelinde eski ve “çaput” olarak nitelendirilen malzemelerle eser üretmek olduğu için yoksul sanatı ortaya kendi tarzıyla ortaya koymuştur. Pistoletto’nun bu çalışması için Venüs heykeliyle bir çalışma yapması klasik yoksul sanat kavramına ters düştüğünü belirtenler olduğu gibi Post Minimalizm veya Kavramsallık gibi çağdaş sanat akımlarını yansıttığını belirten birçok kaynakta bulunmaktadır (Uzun Aydın, 2018).
Mario Merz
Yoksul Sanat denilince akla gelen öncü sanatçıların başında gelen bir diğer isim ise Mario Merz‘dir. Sanatına başladığı ilk dönemlerde daha soyut çalışmalar yapmış sonraları tuvale boyut kazandırmıştır. Tuvalin yüzeyini üç boyutlu cisimlerle doldurmuş, tuvali delmiş, taş ve demir parçaları kullanarak çalışmalarını geliştirmiştir. Eserlerinde doğadan parçaları tercih etmiş ağaç dalları, ip ve tel gibi malzemeleri sıklıkla kullanmıştır.
Mario Merz’in eserlerinde sık sık iglo figürüne rastlanır. Yoksul sanatı ortaya koyarken insanların ihtiyaç ve gereksinimleri göz önüne alan sanatçı, toplumda var olmuş herkesin barınma ihtiyacını göz önüne koymak istemiştir. Bu ihtiyacı sanatına entegre ederken de doğa ve insanlar arasındaki ilişkiden faydalanmıştır. Eserlerinde “Fibonacci” dizinine de yer ayıran sanatçı bununla beraber doğanın ve insanlığın varoluşunda bir düzen ve mantık çerçevesinde altın orana dayandığı, her şeyin sistematik ilerlediğini anlatmak istemiştir (Uzun Aydın, 2018).
Alighiero Boetti
Art Povera içerisinde eserler üreten Boetti için aynı zamanda “Kavramsal sanatın sanatçısı” da denilmektedir. Çalışmalarını genellikle kâğıt ve tükenmez kalemlerle hazırlayan sanatçı posta pullarına sık sık yer vermiş ve eserlerinde kullandığı nakış işlemesiyle tanınmıştır. Sanatçının en önemli ve dikkat çekici olan eseri ise “Mappa” ismini verdiği çeşitli malzemelerle dünya haritasını hazırladığı eseridir (Uzun Aydın, 2018).
Pino Pascali
Pino Pascali‘nin eserlerinde somut sanat yer aldığı gibi Pop Art ve Minimal Sanatında etkilerine sık sık rastlanılır. Akdeniz kültürüne ve doğayı temel alan çalışmaları bizlerle tanıştıran sanatçı, çizgi roman ve sinemayı ele alan eğlenceli malzemeler kullanarak eserler yaratmıştır. Gündelik hayata eserlerinde yer veren sanatçı kutular, plastikler, tüyler gibi birçok malzemeye eserlerinde yer vermektedir. Özellikle gerçek ve yapay algısını ele almış “Mavi Kürkle Kaplı Dev Örümcek” isimli eseri en ilgi çekici eserleri arasında yer almaktadır (Uzun Aydın, 2018).
Art Povera beğenilsin diye hazırlanan bir sanat akımı değildir. Beğenilsin veya beğenilmesin içerisinde var olduğumuz durumu sanat ve sanat eserleriyle ortaya koymak amaçlanmaktadır. Tüketim toplumuna karşı bir duruş ve tepki olarak eserleri, kullanılan malzemelerin en yalın halleriyle ve düşünülmeden geleneksel biçimleriyle oluşturulmuş, sanatın maddi karşılığı olmasına bir karşı duruş olarak sergilenmiştir.
Kaynakça
- Uzun Aydın, Derya. “Modernizmin benzer akımları içinde kendine yer bulmaya çalışan bir sanat üslubu: Arte Povera.” (2018).
- İrgin, Süleyman. “Kültür ve yoksul sanat diyalektiği.” İdil Sanat ve Dil Dergisi 6.33 (2017): 1503-1511.
- Okuma Atlası Sanat: Yoksul Sanat (Arte Povera) (sanatokuma.blogspot.com) Erişim Tarihi: 28.03.2024
Eline koluna diline yüreğine sağlık başarılar dilerim seval ♡☆