Samurayların Geleneksel Kılıcı: Katana

Tüm ulusal ve kültürel sembollerinin yanında Japonya‘yı en iyi temsil eden sembolü kuşkusuz samuray kılıcı Katana‘dır. Bir savaşçının ruhuna sahip olduğu söylenen Katana, kusursuz güzelliği ve mühendisliğiyle birçok kültürde hayranlık uyandırmaktadır. Zamanının ötesindeki estetiği ve Japon kılıç yapımının benzersizliği ile Katana, nesiller boyunca ustadan öğrenciye aktarım şeklinde üretilmekle birlikte hem sanat alanında hem de dinî bir ritüel olarak saygı görmektedir.

Katana’nın Mitolojik Hikayesi

Japon kültüründe kılıçlar çok saygı görmekle birlikte Japon İmparatorluk kıyafetlerini oluşturan üç kutsal Şinto‘dan biri olarak kabul edilmektedir. Hikayeye göre, fırtına tanrısı Susanoo, Izomo eyaletini birbirine katan Yamato-no-Orochi diğer adıyla Koshi adlı yılanı öldürür ve ölü yılanın karnından özel kılıcı Kusanagi‘yi çıkarır. Bu kılıcı kız kardeşi Amaterasu‘ya hediye eder. Amaterasu ise bu kılıcı Japon imparatorluk ailesinin ilk atası olan torunu Ninigi‘ye verir. Bu şekilde Japon imparatorluğunda yer edinen kılıçlar imparatorluk kıyafetinin bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde kılıcın Nagoya yakınlarındaki Atsuta tapınağında korunduğu söylenmektedir. Hikayenin bir diğer versiyonunda ise Susanoo kılıcı yılanın karnından değil kuyruğundan çıkarmaktadır (Cartwright).

MS 712’den itibaren kılıçlar, Japon mitoloji hikayeleri kapsamında Ono Yasumaro tarafından Kojiki olarak adlandırılan ‘Eski Şeylerin Kaydı’ gibi eserlerde belirgin bir şekilde rol almaktadır. Japonya’daki en eski metinlerden biri olan bu eserlerde büyük ve büyülü kılıçlar bulunmakta ve bu kılıçlar kendi başlarına kami veya Şinto ruhları olarak kabul edilmektedir.

Japon Budizmi‘nde Bodhisattva Kokuzo- Bosatsu dahilinde kılıçlar yıkım getiren bir silah olarak değil denge ve mutluluk getiren bir araç olarak görülmektedir. Özellikle Japon sanatında cennetin cömertliğinin bir sembolü anlamıyla sağ elde mutluluk kılıcı olarak tasvir edilir. (Cartwright).

Kılıçlara atfedilen bu özel anlam Katana özelinde de bulunmaktadır. Aynı şekilde samurayın kılıcı ruhuyla bağlantılı olarak görülmekte ve saygı duyulmaktadır.

Tarihi Dönemlerine göre Katana’nın Geliştirilmesi

Eski zamanlar olarak geçen Joko döneminde çelik kılıçlar yapılmaya başlanmasına rağmen savaş alanında aktif olarak yay kullanılmaktaydı. Bu dönemde kılıçlar düz bir forma sahiptir ve Çin’de üretildiği ve oradan da Japonya’ya geldiği anlatılır. Erken Heian Dönemi olarak geçen zamanlarda yerli olarak üretilen kılıçlar olduğu bilinmekle birlikte kalıntıları oldukça azdır ve orijinal kavisli kılıçların nasıl ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir.

10. yüzyıl civarında Heian Dönemi’nin ortalarına gelindiğinde, samurayların ortaya çıkmasıyla birlikte kılıçlar kavisli bir formda yapılmaya başlanmış ve oldukça keskinleşmişlerdir. Geleneksel düz kılıçlar yerine bükülmüş bıçak gövdesiyle kullanımı daha kolay olan Warabiteno Katanalar üretilmiştir. Bu dönem, Japon kılıç ustalığının zirvesi olarak yorumlanır.

Geç Heian döneminde, uzun kılıç olan Tachi, samurayların artan gücü ile birlikte geliştirilmiştir ve bu dönemden sonra kılıçlara katana denmeye başlanmıştır. At sırtında savaşmak için en uygun silah olarak katanalar kabul edilmiştir. (Samurai Sword Katana). Bu dönemde kılıç ustalığı okulları ise özellikle Izumo ve Hoki gibi sınır bölgelerinde ve iyi demir kumunun bulunduğu alanlarda faaliyet göstermiştir.

Kamakura döneminde ise kılıç üretim dünyası oldukça gelişmiştir. Bu dönemde, Yamashiro Eyaletindeki Awataguchi Okulu ve Bizen Eyaletindeki Ichimonji Okulu gibi yeni kılıç üretim okulları kurulmuştur. Dönemin ortalarında kılıcın verimliliğinin yükseltmek adına bıçağın genişliği arttırılıp, kılıç yüzeyleri daha yuvarlak bir form almıştır.

Yamashiro, Yamato, Bizen, Mino ve Sagami’de yapılan kılıçlara Gokaden (Beş eyaletten kılıçlar) denmektedir. Burada yapılan kılıçlar Jitetsu (çelik), Kitae (dövme) ve Hamon (bıçak deseni) gibi benzersiz özelliklere sahiptir. Geç Kamakura döneminde Moğol istilalarının artması ve siyasi sistemin çöküşü gibi olaylar kılıçların daha da geliştirilmesine neden olmuştur.

Muromachi döneminde, barış döneminin başladığı sıralarda, kılıçlara olan iç talep azalmıştır, öte yandan Çin’deki Ming Hanedanı‘na önemli bir ihracat için üretime devam edildiği söylenir. Onin Savaşı ve Sengoku döneminde başlayan savaşlar kılıçların önemini tekrar arttırmıştır. Muromachi döneminin ortalarından sonra kılıçların şekli, bıçak aşağı bakacak şekilde bele takılan Tachi’nin yerine bıçak yukarı bakacak şekilde bele takılan Uchigatana şeklinde üretilmeye başlanmıştır. Kılıç tarihinde Keicho döneminden sonra üretilen kılıçlar Şinto (yeni kılıçlar) olarak, bundan önce yapılanlar ise Koto (eski kılıçlar) olarak adlandırılmıştır (Samurai Sword Katana).

Samuraylar ve Onların Ruhları: Katana

Sanayi öncesi Japonya’da kılıç sadece bir silah değil aynı zamanda samurayın ruhuyla özdeşleştirilmiştir. Bu nedenle Japon kültürünün büyük bir kısmı Samuraylara ve onların katana kılıçlarına dayanmaktadır. Antik Japonya‘da kılıç taşımasına izin verilen tek halk Samuraylardır. Kılıçlar, Samurayların toplumdaki kişisel onurunu ve sosyal konumunu simgelemekteydi.

Bir samuray, Japon ordusunun seçkin bir üyesidir ve onlardan Bushido‘yu takip etmeleri beklenmiştir. “Savaşçının yolu” anlamına gelen Bushido, samuraylara rehberlik eden ahlak kuralları olarak geçmektedir. Dolayısıyla Bushido, cesaret, dürüstlük, sadakat, şefkat ve saygı gibi çeşitli değerlerle ilişkilendirilir. Ayrıca Bushido onurlu yaşamanın ve ölmenin değerini vurgulamaktadır.

Katana kılıcının en temel özelliği kırılmamak, bükülmemek ve jilet gibi keskin olmasıdır. Bu özellikleri için üretim aşamasında çeşitli denemelerin yapılmasının yanı sıra eski zamanlarda bazı samurayların kılıçlarının hala keskin olup olmadığını kontrol etmek için yoldan geçen insanların kafalarını kesmeleriyle alakalı hikayeler anlatılmaktadır.

Katana kılıcı teknik olarak, Uchigatana kılıcının daha uzun versiyonu olarak geliştirilen samurayların arketipik silahıdır. Geleneksel tarzda yapıldığında katana, Japon kılıç ustalığı geleneğinden gelen bir tür çelik olan “tamahegane“den üretilir ve tamamen el yapımıdır. İnanılmaz derecede güçlü bir bıçak oluşturmak için çelik birçok kez katlanarak işlemden geçirilir bu durum ahşap işçiliğiyle benzerlik gösterir ve çeliğin çok daha sert ve katmanlı olmasını sağlar (Hume). 

Bıçağı güçlendirmek için yakibatsuchi adı verilen bir işlem yapılmaktadır. Isıl işlemden önce bıçağın su, kil ve kül karışımı ile kaplanmasını içerir. Böylece kılıcın kenarı omurgadan daha fazla sertleşmiş olur. Bu durum güçlü ve esnek bir bıçak yaratılmasını sağlamaktadır. Bu işlem sonucunda hamon olarak adlandırılan, bıçağın kenarında katanaya etkileyici kesme kabiliyeti kazandıran desenin oluşmasını da sağlamaktadır. 

Katananın keskinliğinin denenmesi için uygulanan Tameshigiri sanatı hala bir dizi deneme ile uygulanmaktadır. Bu, bıçağın verimliliğini belirlemek için tatami hasırlarının, bambuların veya ince metal kaplama levhalarının kesilmesini içermektedir (Hume). 

Kaynakça

• Hume, Ben. ”4 Samurai Swords that Defined an Era”. The Collector. 26 Kasım 2023. 4 Samurai Swords that Defined an Era (thecollector.com). Erişim Tarihi: 10.03.2024
• ”Samurai Sword Katana”. Encyclopedia Japan. Samurai Sword (Katana) — Encyclopedia of Japan (doyouknowjapan.com). Erişim tarihi: 10.03.2024
• ”Samurai and their relationship with tha katana: history and anecdotes”. Katana Sword. 7 Nisan 2023. Samurai and their relationship with the katana: history and anecdotes | Katana Sword (katana-sword.com). Erişim tarihi: 10.03.2024
• ”History of the Samurai Sword in Japanese Culture”. Katana Sword Reviews. History of the Samurai Sword (katanaswordreviews.com). Erişim tarihi: 10.03.2024
• Cartwright Mark. ”Samurai Sword”. World History. 8 Temmuz 2019. Samurai Sword – World History Encyclopedia. Erişim Tarihi: 10.03.2024