Sabahattin Ali, Türk edebiyatına büyük başyapıtlar kazandıran toplumsal olayları başarıyla gözlemleyip romanlarına, hikayelerine ustaca aktaran yazar ve fikir insanıdır. Ali’nin bu başarısının ardında çok sıkıntılı bir hayatı olmuş haksız yere birçok sorun yaşamıştır. Edebiyatımızın değerli ismi Sabahattin Ali’nin bilinmeyenlerini ve edebiyatımıza kazandırdığı öykülerini sizler için kaleme aldık. Keyifli okumalar!
(kaynak: biyografi.co)Sabahattin Ali Kimdir?
Sabahattin Ali, Türk edebiyatının ilk devrimci, gerçekçi hikayecisi ve romancısıdır. Sabahattin Ali, 25 Şubat 1907’de Eğridere/Bulgaristan doğumludur. Babası Piyade Yüzbaşı Ali Selahattin Bey, annesi Hüsniye Hanımdır. Sabahattin Ali’nin Fikret ve Süheyla adında iki kardeşi vardır.
Öğretmen okulunda okuduğu yıllarda arkadaşlarıyla birlikte çıkarttıkları okul gazetesinde ilk öyküleri ve şiirlerini yayımlamıştır. Okul dergileri dışında ilk kez “Çağlayan” dergisinde “Şarkı” isimli şiirini yayımlamıştır. Gazete ve dergilere şiirlerini öğretmen okulunda okuduğu yıllarda yollamaya başlamıştır. Bu yüzden öğretmen okulunun hayatındaki yeri çok farklıdır. 1927 yılında öğretmen okulundan mezun olmuş ve bu yılın Ekim ayında da Yozgat Cumhuriyet İlkokulu’nda görev yapmıştır. 1928 yılına gelindiğinde Milli Eğitim Bakanlığı’nın yaptığı sınavda başarılı olmuş ve aynı yılın Kasım ayında Almanya’ya öğrenci olarak gitmiştir.
Almanya’da gittiği dil kursu olan Potsdam’da, Batı edebiyatını tanımış, Rus yazarların eserlerini okumuş şiir ve öyküler yazmıştır. Almanya’da iken gördükleri, okudukları ve edindiği tecrübeler sayesinde edebi kişiliği şekillenmiştir. 1930 yılında ülkesine dönmüş Almanca öğretmenliği için atanmıştır. Yine 1930 yılında Türk edebiyatının en büyük şair ve yazarlarından olan Nazım Hikmet ile tanışmıştır. Bu yıl ilk toplumsal gerçekçi öyküsü olan “Bir Orman Hikayesi” isimli öyküsünü Resimli Ay mecmuasında yayımlamıştır. Hatta Nazım Hikmet ile olan dostluğu da bu vesile ile başlamıştır.
Birçok başarılı eser ortaya koyan Sabahattin Ali’nin hayatı sıkıntı ve zorluklardan ibarettir. Yazdığı eserlerinin konuları, karakterleri ve savunduğu görüşleri yüzünden birçok kez haksız yere hapse girmiştir. Hapishanede bile birçok güzel eser ortaya koymuştur. Bu zamanlarında yazdığı şiirler ünlü sanatçılar tarafından bestelenip söylenmiştir. Edebiyattaki asıl amacı parçası olduğu toplumun yaşadığı olayları gözlemleyip halkına mesaj vermek olan Sabahattin Ali’nin değeri çok bilinmemiştir. Ülkede yaşadığı sıkıntılara bir son vermek için yurt dışına kaçmak isteyen Sabahattin Ali, 31 Mart 1948’de ortadan kaybolmuştur. Polisin sıkı takibiyle kendisini yurt dışına kaçırmak isteyen kişi tarafından öldürüldüğü anlaşılmış ve katil yakalanmıştır. Katil cinayeti milli duygularla 2 Nisan 1948 tarihinde işlediğini itiraf etmiştir.
(kaynak: twitter.com)Hakkında Bilinmeyenler
-Sabahattin Ali, en çok bilinen eseri Kürk Mantolu Madonna’yı, askerdeyken kolu çatlak halde yazdı. Ali’nin kitabı yazarken yaşadığı acıyı giderebilmek için kolunu sık sık sıcak suya soktuğu biliniyor.
-Sabahattin Ali’nin kaleme aldığı Kürk Mantolu Madonna, ilhamını bir tablodan alıyor. Roman kahramanı Raif Efendi, gittiği bir galeride otoportre tablosu görüyor ve bu tabloyu Andrea Del Sarto’nun “Madonna delle Arpie” tablosuna benzetiyor. Bu tablodan başlayan aşkı anlatan romanda, Sabahattin Ali’nin ilhamını bu tablodan aldığı biliniyor.
–Kuyucaklı Yusuf romanının ana kahramanı olan Yusuf, Sabahattin Ali’nin hapishanede hikayesini dinlediği bir mahkumdur. Sabahattin Ali’nin gerçek hayatta da arkadaşı olan ve romanda adı geçen Ali “bu eserde öldüm.” diyerek Sabahattin Ali’ye küsmüştür.
-Yazdıklarından dolayı dönem dönem hapis yatar. İçinde “Aldırma Gönül” dizelerinin yer aldığı “Hapishane Şarkısı” şiirini Sinop cezaevindeyken yazmıştır.
-Soyadı kanunu çıktığı zamanlarda Sabahattin Ali’nin ailesine “Şenyuva” soyadı verilmiştir. Bu soyadını almak istemeyen babasının soyadı olan Ali’yi almak isteyen Sabahattin Ali, ilgili kurumlara başvurmuştur. Yetkililer Ali soyadını veremeyeceklerini söylemişlerdir. Bunun üzerine Sabahattin Ali “Benim soyadım Alı olsun. Kırmızısı anlamına gelen Alı” demiştir. Kurum bunu kabul etmiş ve Sabahattin Alı olmuştur.
-Sabahattin Ali, henüz 19 yaşındayken kaybettiği babasına “Babam İçin” şiirini yazmış ve şiir Güneş dergisinde yayımlanmıştır.
-Sabahattin Ali’nin yazdığı pek çok şiir bestelenmiş ve ünlü isimler tarafından seslendirilmiştir. Onlardan bazıları:
Hapishane Şarkısı I – Göklerde Kartal Gibiyim / Volkan Konak
Hapishane Şarkısı III – Geçmiyor Günler / Ahmet Kaya
Hapishane Şarkısı V – Aldırma Gönül / Edip Akbayram
Çocuklar Gibi / Sezen Aksu
Melankoli / Nükhet Duru
Leylim Ley / Zülfü Livaneli
-15 Ocak 1934’te Atatürk’e hitaben yazdığı ve içinde övgü dolu ifadelerin yer aldığı “Benim Aşkım” adlı şiirini, Varlık dergisinde yayımlamıştır.
(kaynak: listelist.com)Eserleri
Toplumcu gerçekçi anlayışla eserlerini kaleme alan Sabahattin Ali, edebiyatımıza birçok değerli eser bırakmıştır. “Kürk Mantolu Madonna”, “İçimizdeki Şeytan” ve “Kuyucaklı Yusuf” Sabahattin Ali’nin Türk edebiyatına kazandırdığı başyapıtlarıdır. Romanlarının yanında kaleme aldığı başarılı öykülerini bu yazımızda inceliyoruz.
1-) Değirmen
“Sevmek, hele benim gibi sevmek berbat bir şeydir.”
Sabahattin Ali’nin Değirmen kitabı öykü türünde bir eserdir. Kitap, üç kısımdan oluşur ve toplamda 16 adet öykü yer almaktadır. Bu öyküler döneminin toplumsal yozlaşmalarını tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermektedir. Kitaba adını veren Değirmen isimli öykü hüzne, acıya, sevgiye dair tüm vazgeçişleri konu edinmekte ve okuyucusunu derinden etkilemektedir.
2-) Kağnı – Ses – Esirler
“İnsan anlaşılmaz mahluk vesselam…”
Sabahattin Ali’nin öykü türünde yazmış olduğu bir diğer eseridir. Kitabımız üç kısım 18 öykü ve 1 tiyatro oyunundan oluşmaktadır. Toplumsal sorunlar, adaletsizlik, eğitimin önemi, ölüm gibi konular işlenmiş olup hapishane hikayeleri de yer almaktadır. Tiyatro oyununda ise Kürşad ayaklanmasını, Türk–Çin mücadelesini konu almıştır.
3-) Yeni Dünya
“Dünyada kendisi için hiçbir şeyi olmayan bir insanın bile başkalarına yardım edecek bir şeyi vardır. Hiç olmazsa tek bir sözü…”
Yeni Dünya, Sabahattin Ali’nin ölümle sonuçlanan acıklı hikayelerindendir. 13 öyküden oluşmaktadır. Sabahattin Ali eserinde birbirinden farklı yaşamlara, farklı karakterlere değinmektedir. Bu hikayelerde açlıktan, yoksulluğa, dönemin ideolojik yapısından toplumsal sorunlara kadar çok çeşitli konular işlenmiştir.
4-) Sırça Köşk
“Namuslu adam kalmamış bu dünyada iki gözüm.”
13 hikaye ve 4 masaldan oluşan kitabımızda Sabahattin Ali, bütün olumsuzluklara rağmen umudun her zaman var olması gerektiğini anlatıyor. Kitap ayrıca 10 Temmuz 1948 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla dağıtımı yasaklanarak toplattırılmıştır.
Kaynakça:
ataturkansiklopedisi.gov.tr. “Zehra Aslan Sabahattin Ali (1907-1948)”. Erişim 02.04.2023. Web
fikriyat.com. “Sabahattin Ali’ye Dair Az Biline 15 İlginç Bilgi”. Erişim 31.03.2023. Web
sukelalist.com. “Sabahattin Ali Kimdir? 5 Maddede Hayatıyla İlgili Bilinmeyenler”. Erişim 02.04.2023. Web
kitapdiyari.com.tr. “Sabahattin Ali – Değirmen”. Erişim 02.04.2023. Web
kitapdiyari.com.tr. “Sabahattin Ali – Kağnı Ses Esirler”. Erişim 02.04.2023. Web
kitapdiyari.com.tr. “Sabahattin Ali – Yeni Dünya”. Erişim 02.04.2023. Web
kitapdiyari.com.tr. “Sabahattin Ali – Sırça Köşk”. Erişim 02.04.2023. Web
1000kitap. Erişim 02.04.2023.
