Run Lola Run yani orijinal dilindeki adıyla Lola Rennt. Tom Tykwer’ın yazıp yönettiği bu farklı filmi incelemeye değer bulduk. Sıralı bir şekilde dört maddede bu filmi analiz edeceğiz.
1- Anlatım Biçimi
Anlatımda dikkat edilmesi gereken konulardan biri filmin zaman akışıdır. Run Lola Run’da zaman akışı biraz karmaşıktır. Hikayenin bütünü aslında düz bir zaman akışında ilerler ama olayların yer aldığı gün sürekli başa sarılmaktadır. Filmin başında yüzü olan bir saatin bizi (yani kamerayı) yutması da buna göndermedir.
Ek olarak filmde bize, ana karakterimiz Lola sokaklarda koşarken onun yanından geçtiği kişilerin hayatları gösterilir. Bu sekansların hepsi oldukça kısa olsalar da tüm filme dağılınca filmin en ilgi çeken etkenlerinden biri haline geliyor. İşte bu söz konusu kişilerin, yani yan karakterlerin hayatları da hep flashback dediğimiz geriye dönüşler ya da flashforward dediğimiz ileriye sarmalar ile anlatılmaktadır. Bu kısımlarda da düz bir zaman akışı işlenmemektedir.
Anlatımda dikkat edilmesi gereken bir diğer unsursa bakış açısıdır. Bu film, hikayesini anlatırken tanrısal bakış açısını kullanmıştır. Bir filmde tanrısal bakış açısı kullanıldığını anlamanın iki yolu vardır. Birincisi, tanrısal bakış açısını kullanan bir filmde tek bir karakteri izlemezsiniz. İkincisiyse, hiçbir karakterin bilmediği şeyleri bazen izleyici bilebilir. İzlediğiniz filmde bu özellikleri görüyorsanız o filmde tanrısal bakış açısı kullanılmıştır.
Şimdi Run Lola Run’dan örnek vermemiz gerekirse, Lola’nın babasının gizli bir ilişkisi olduğunu Lola’dan önce izleyici olarak bizim öğrenmemiz filmde tanrısal bakış açısı kullanıldığının bir göstergesidir. Eğer filmde kahraman bakış açısı kullanılsaydı ve biz bir tek Lola’ya bağlı kalıp sürekli onu izleseydik, diğer karakterlerinin yaşamlarını Lola görmediği, duymadığı sürece biz de bilemezdik.
2- Mizansen
Mizansen, söz konusu eserin sahneye uyarlanma yolu için kullanılan bir tiyatro terimidir. Sinema içinse eserin beyazperdeye uyarlanma yolu anlamına gelir. Zaten mizansen kelimesi, Fransızca “mise-en-scene” yani sahneye koymak anlamına gelir. Mizansenin dört ana başlığı vardır; düzen, kostüm ve makyaj, renkler, oyunculuklar.
a) Düzen
Düzen, mekanları ve propları kapsar. Run Lola Run’da hikayenin işlendiği belli mekanlara Lola’nın evi, koştuğu sokaklar ya da Manni’nin soymayı planladığı market örnek verilebilir. Ama filmde mekanlar bunlarla sınırlı değildir, filmde yan karakterlerin hayatları işlenirken flashback’lerde sayısız farklı mekan bize gösterilir.
Prop ise aslında filmde kullanılan tüm malzemeleri kapsayan bir kelime olsa da, zamanla anlamı değişmiş ve “sembol” kelimesine yakın bir anlam almıştır. Prop, bir filmde çok kez gördüğümüz, belirli bir anlamı olan eşyaya, malzemeye denir. Run Lola Run’da aşırı belirgin bir prop olmasa da, Manni’nin havaya fırlattığı para kesesi prop sayılabilir.
b) Kostüm ve Makyaj, Renkler
“Kostüm ve makyaj” ile “renkler”, mizansenin farklı başlıkları olarak da ele alınabilse de, bu film için bu iki başlığı birlikte ele almayı tercih ettik. Çünkü karakterlerin dış görünüşlerinde renk oyunları oldukça işlevli kullanılmış.
Kostümler, filmdeki karakterlerin sosyal sınıflarını, ekonomik durumlarını, kişisel özelliklerini bize yansıtır. Renklerin ise psikolojik açıdan belli anlamları vardır ve bu anlamlar filmlerde belli duyguları izleyiciye yansıtmak için kullanılır.
Fotoğrafta görüldüğü üzere, Lola’nın saçları kırmızıdır. Bu, Lola’nın başına buyruk kişiliğini temsil eder. Çünkü renklerin yansıttığı duygular vardır ve kırmızı agresifliği, gücü temsil eder. Tabi bu renklerin anlamları konusunu tek bir doğru varmış gibi yorumlamak doğru olmaz. Kırmızı agresifliği temsil ettiği gibi, kullanıldığı yere göre aşkı da temsil edebilir.
c) Oyunculuklar
Oyunculuk, jest ve mimiklerin, beden dilinin ve konuşmanın bütününü kapsar. Filmde oyunculuğun en göze çarptığı sahnelerden biri, filmin son sahnesiydi.
Manni “Çantada ne var?” diye sorduğunda Lola sadece gülümser ve film bir anda biter. Bu sahne bize mimiklerin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Lola hiç tepki vermeden film bitseydi son sahne çoğu kişi için anlamsız olurdu. Lola eğer dişlerini çıkararak oldukça büyük bir gülümsemeyle kapanış yapsaydı hem yapay gözükürdü hem de Lola’nın karakterine uymazdı.
Ayrıca filmin bu şekilde bir anda kesilmesinin tercih edilmesi de etkili bir seçim olmuş. Eğer biz bu sahnenin devamını görseydik ve Lola’nın, Manni’ye cevap verip olayları anlatmasını izleseydik bu kadar etkili bir son olmazdı. İzleyici olarak zaten bildiğimiz şeyleri bir de Manni’nin öğrenmesini izlerdik.
3- Ses
Burada “diegetic” terimini bilmemiz gerekiyor. Diegetic elementler film boyunca öykü dünyasının içinde olan, anlatılan ve varsayılan her şeyi kapsar. “Non-diegetic” denilen diegetic olmayan elementlerse, filmde bulunan ama öykü dünyasının dışında olan elementlerdir. Bunun en büyük örneği filmlerin başında veya sonunda yer alan, filmde emeği geçenlerin isimleridir. Bu yazıların filmin anlattığı hikayeye hiçbir katkısı yoktur yani diegetic olmayan elementlerdir. Run Lola Run’da, Lola’nın koştuğu tüm sahnelerde aynı ritim kullanılır. Bu ritim diegetic olmayan bir elementtir. Yani karakterler bu ritmi duymazlar.
Ayrıca bir filmin müzikleri, izleyiciye spesifik bir duyguyu aktarmak için özel olarak tasarlanmış olabilir. Run Lola Run’da bu söz konusu ritim hareketli yapısı gereği izleyicide bir şeye yetişmesi gerekiyormuş gibi bir his oluşturur. Lola’nın telaşı bu şekilde izleyiciye aktarılır.
4- Tür
a) Konusuna Göre Run Lola Run’ın Türü
Run Lola Run bir gerilim-aksiyon filmidir. Bu türde başka bir film örneği olarak Fight Club verilebilir.
b) Kitlesine Göre Run Lola Run’ın Türü
Run Lola Run, R Rated bir filmdir. Yani MPAA film reyting sistemine göre “R” olarak değerlendirilmiştir. Bunun anlamı, 17 yaş altında bir kişinin bu filmi bir büyüğünün gözetimi altında izlemesinin önerildiğidir. “R”, İngilizce bir kelime olan restricted anlamına gelir. Türkçe anlamı kısıtlıdır. Kısacası Run Lola Run yetişkinlere yönelik bir filmdir. Çocukların izleyip izlememesiyse ailelerinin kararına bırakılmıştır.
