Gaius Marius, kuşkusuz Roma Cumhuriyet tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biridir. Kazandığı savaşlar ve Roma ordusunda yaptığı reformlar ile Roma Cumhuriyeti’nin kaderini şekillendirmiştir. Roma’nın büyük figürleri olan; Sulla, Pompeius, Caesaris, Marcus Antonius ve Augustus‘a da rehberlik etmiştir.
Gaius Marius, M.Ö. 157 yılında İtalya’nın Arpinum kentinde, orta halli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aristokrat bir aileden gelmediği için iyi bir eğitim alamadı. Fakat hırslı bir genç olan Marius, bu eksikliğini askeri alanda aldığı başarılarla kamufle etti.
Gaius Marius’un Askeri ve Siyasi Kariyeri
Gaius Marius, çok genç olmasına rağmen,askerlik alanında oldukça başarılıydı.Bu başarıları karşılıksız kalmadı ve kısa sürede yüksek rütbeli subay (tribunus militum) olmaya hak kazandı. Katıldığı savaşlarda, özellikle M.Ö.134 yılında Celtiberialılara karşı yapılan savaşta, gösterdiği cesaret ve başarı nedeniyle, consul Metellus‘un desteğiyle halk temsilcisi (tribunus plebis) seçildi. Bu görevini tamamladıktan sonra M.Ö.115 yılında İspanya valisi olarak atandı.
Hırslı Marius, Roma’da kendine yer edinmek istiyordu. İugurtha Savaşı (M.Ö. 111 – 106) ile beklediği fırsatı yakaladı. Roma ordusu savaşta bir türlü ilerleme kaydedemeyince, Metellus ordunun başına getirildi. Metellus bu savaşa katılırken yanına, himaye ettiği Gaius Marius‘u da aldı. Metellus yönetimindeki ordu başlangıçta başarılı olsada bir türlü galibiyet elde edilemiyordu. Roma Senatosu durumdan oldukça rahatsızdı. Bunun üzerine Marius, Metellus’un izniyle, savaşın gidişatı ile ilgili bilgilendirme yapmak için Roma’ya gitti. Konuyla ilgili senatoya bilgi veren Marius, savaştaki başarısızlığın sebebinin Metellus’un yanlış stratejileri olduğunu söyledi. Senatodan, kendisini consul seçmelerini ve ordunun başına geçirmelerini talep etti. Bu talebi olumlu karşılanan Gaius Marius, consul seçildi ve ordunun başına geçirildi. Bunun üzerine Marius, savaşı komuta etmek üzere Afrika’ya gitti ve oradan zaferle döndü.Marius’un yaptığı her ne kadar Metellus’a ihanet olarak algılansa da, bir kahraman olarak görülmesine engel olmadı.
İugurtha Savaşı‘nın ardından Marius, uzayıp giden, zafer elde edilemeyen Cimbri ve Teuton Savaşları‘nda görevlendirilmek üzere ikinci kez consul seçildi. Burada Germenlere karşı zafer kazanan Marius, büyük bir şöhret elde etmiş ve milli kahraman olmuştu. Halk Marius’u çok sevmekteydi. Onu halka sevdiren sadece kazandığı zaferler değildi. Yaptığı reformlar ile ordunun kapılarını tüm vatandaşlara açması, oy güvenliği sağlayan ve yargılamalarda soyluların etkisini kısıtlayan yasalar yapması onu sevdiren diğer etmenlerdi.
Özellikle Roma ordusunun muzafferiyeti için ona muhtaç olsalar da Marius, soylular ve senato tarafında pek sevilmezdi. Marius’un aristokrat olmayışı, aristokratların aldığı seçkin eğitimden yoksun oluşu, güçlü bir hitabetinin olmayışı görünürdeki sebeplerdi. G sebep, elbetteki Marius reformlarının, soylu sınıfın üzerinde oluşturduğu baskı idi. Gaius Marius, soylular sınıfından hiç haz etmese de senato da onların desteğine ihtiyacı vardı. Bu sorununu, soylu bir ailenin kızı olan Julia Caeseris ile evlenip, bu sınıfa dahil olarak çözdü. Julia Caeseris,meşhur Roma İmparatoru Julius Caeseris‘in (Jül Sezar) halasıdır.
Hitabeti çok güçlü olmasa da askeri dehası, siyasi alandaki farkındalığı ve planlı hareketleri sayesinde Marius, Roma tarihinde, dördü üst üste olmak üzere, yedi kez consul seçilen tek kişidir. Hayatının sonuna kadar, çok çekişmeli siyasi ve askeri olayların içinde yer almıştı. İlahi adalet işlemiş, Gaius’un komutanı ve himayecisi Metellus’a yaptığını, kendi komuta ve himayesinde olan Sulla da ona yapmıştı. Roma’nın ilk iç savaşları bu dönemde Marius – Sulla ve onları destekleyenler arasında geçmişti. Gaius Marius, uzun süren ve kazananın sürekli değiştiği bu iç savaş yıllarında muharebe meydanında M.Ö.76 yılında hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Gaius Marius’un Ordu Reformları
Gaius Marius ikinci kez consul seçildiğinde, yaptığı ilk iş orduyu düzenlemek oldu. Yaptığı bu reformlar ile Roma ordusunda birlik ve düzen sağlanmış, ordu profesyonel bir kimlik kazanmıştır.
- Marius, Roma ordusunun organizasyon yapısı ve savaş düzeninde değişiklikler yaptı. Lejyonları piyade taburları olarak yeniden düzenlendi.
- Orduda kullanılan silahları yeniledi ve bu yeni geliştirilen silahları, tüm askerler için standart hale getirdi.
- Roma ordusundaki tüm lejyonları, aquile adı verilen kartal sembolü altında birleştirdi.
- Orduda ve sosyal hayatta aksamalara sebep olan, askerlerin arazi sahibi olması şartını kaldırdı. Böylece askerlik, tüm vatandaşların başvurabileceği bir meslek haline geldi. Maaşları ve teçhizatları devlet tarafından karşılanan askerler, tüm vakitlerini eğitimlerine ayırmış ve bunun sonucunda savaş meydanında üstünlük sağlanmıştır.
Ne var ki bu askerler artık Roma Cumhuriyeti’ne değil, kendilerine iş, kariyer ve emeklilik imkanı sağlayan generallerine sadık hale gelmiştir.Roma politikasında yükselmek isteyen hırslı generaller, emirleri altındaki bu askeleri kişisel çıkarları için kullanmışlardır. Bu da Roma Cumhuriyeti‘nin sonunu getirip imparatorluğa geçiş sürecini hızlandırmıştır.
Kaynakça;
Arslan, Ufuk. Karahan, Ü. O. (2020). Gaius Marius’un kariyeri ve ordudaki reformları. Rumeli Tarih Araştırmaları Dergisi, (1), 12-20. DOI: 10.51297/rumelitarih.2020.2. Erişim Tarihi: 25.11.2022
Demir, O. , Demir, S. A. “Bir Asker Siyasetçinin Doğuşu: Gaius Marius” . Tarih İncelemeleri Dergisi 37 (2022 ): 105-127 <https://dergipark.org.tr/tr/pub/egetid/issue/71401/1148716> Erişim Tarihi: 25.11.2022
Kerem, Ali. https://acikbilim.yok.gov.tr – Gaius Marius`un Hayatı ve Askeri Reformları – web – 25.11.2022
Görsel Kaynakça
Julius Caeseris – https://pixabay.com/photos/paris-france-louvre-julius-caesar
Gaius Marius – https://www.ancient-origins.net/history-famous-people/gaius-marius
Roma Ordusu – https://kylethexian.wordpress.com/2015/12/30/gaius-marius-and-the-empty-tomb
Roma Senatosu – Pinterest
