“Onyedinci yüzyılda Hollanda dünya çapında önemli bir güçtü. Gemileri dünyanın her yerinden Amsterdam’a değerli mallar taşırdı. Ama en büyük gurur kaynağı, Leiden kentinde bir değirmencinin oğlu olarak dünyaya gelen, tarihin en büyük ressamı Rembrandt van Rijn idi. Sessiz sedasız bir köşede öldüğünde tüm mal varlığı birkaç şilinden fazla etmiyordu. Günümüzde Rembrandt’ın yapıtlarına paha biçilemiyor. Satışa çıkarılacak olsa, bu yapıtları satın almaya hiç kimsenin serveti yetmez.”
Rembrandt, 1936
Rembrandt’a Kısa Bir Bakış
Rembrandt van Rijn, 17. Yüzyıl Avrupa dünyasının en ünlü ve en önemli ressamıydı. 1606 yılında Hollanda’nın Leiden şehrinde doğan sanatçı, Barok resminin de önde gelen ressamlarından biri oldu.
Sanatçı, Harmen Gerritszoon van Rijn ve Neeltgen Willemsdochter van Zuytbrouck’un dokuzuncu çocuğuydu. Ailesi oldukça varlıklıydı; babası bir değirmenciydi ve annesi bir fırıncının kızıydı. Resme merakının küçük yaşlardan itibaren gelişmesinin ardından bir ressamdan üç yıl kadar eğitim aldı.
Rembrandt, sanat tarihinde adeta bir ışık ve gölge büyücüsü olarak anılmaktadır. Ressamın eserlerindeki eşsiz yetenek, yalnızca objelerin fiziksel varlığını değil, aynı zamanda ışık ve gölgenin duygusal derinliğini de yansıtma yeteneğinden kaynaklanmaktadır. Rembrandt’ın tabloları, zengin tonları ve ustaca kullanılan ışık efektleri ile karakterize edilir, bu da onun çağdaşları arasında bir öncü olarak kabul edilmesine neden olmuştur.
Sanat eleştirmenleri, Rembrandt’ın ödünsüz gerçekçiliğini vurgulayarak, çirkinliği güzellikten daha önde tuttuğunu iddia etmektedirler. Ressamın eserlerindeki insan portreleri, yaşamın zorluklarına ve gerçekliğin çeşitli yönlerine dokunan derinlikli bir karakter analizi sunar. Rembrandt’ın fırçasındaki güç, sadece fiziksel özellikleri değil, aynı zamanda duygusal durumları da yakalar. Böylelikle bu durum onun eserlerinin zamanla geçerliliğini korumasına ve izleyicilerin duygusal bağ kurmasına olanak tanır.
Ressamın tercih ettiği gerçekçilik tarzı, sadece portrelerde değil, aynı zamanda tarihi ve dini sahnelerde de belirgindir. Rembrandt’ın eserleri, zamanın izlerini taşıyan karakterlerin ve olayların etkileyici bir şekilde canlandırılmasıyla büyüler. Onun sanatı, çirkinlik ve güzellik arasındaki ince çizgiyi keşfetmeye cesaret eder, izleyiciyi düşündürür ve duygusal bir derinlik sunar. Bu nedenle, Rembrandt’ın eserleri, sadece estetik zevki değil, aynı zamanda insanın içsel dünyasına dokunan bir zenginlik sunarak sanatseverleri büyülemeye devam etmektedir.
Rembrandt’ın Sanatı
Rembrandt, resim, baskıresim ve çizim gibi farklı disiplinlerde çalışarak, kendine özgü bir sanat pratiği geliştirdi. Ressamın eserlerinde, geniş bir konu yelpazesine odaklanması dikkat çekicidir. Taş Köprülü Manzara (De stenen brug) (1638) gibi manzara resimleriyle başlayan Rembrandt, doğanın çeşitliliğine duyduğu hayranlığı resimlerine yansıttı. Sanatçının, doğanın tek efendi olarak seçilmesi gerektiğini savunduğu biliniyor ve bu da resmine yansıttığı doğa sevgisinin atmosferini başarıyla yakalamasına olanak tanır.
Sanatçı, kendine ait otoportrelerle de öne çıktı. Eserlerindeki detaylı ifade ve ışık-gölge oyunlarıyla portre sanatına yeni bir boyut kazandırdı. Ayrıca Rembrandt’ın eserlerinde İncil hikayeleri, tarihi sahneler ve günlük yaşamın tasvirleri gibi anlatı sanatını da sıkça görmekteyiz. Sanatçı, sadece görüneni değil, görünenin arkasındakini de bize yansıtma kaygısı gütmüştür. Bu, Rembrandt’ın eserlerini sadece görsel estetik değil, aynı zamanda insanın duygusal ve zihinsel katmanlarına da hitap eden derin anlamlarla doldurmasına olanak tanır.
Rembrandt’ın (1936) Filmi
1936 İngiliz yapımı, başrolünde Charles Laughton’un oynadığı Rembrandt filmi, Rembrandt’ın yerleşik normlara karşı gelmesinin sonuçlarını ne şekilde yaşadığını bize açıkça gösteriyor.
Film bizi, onun ilk karısının ölümünden, ölmeden hemen öncesine kadar geçen kırk yıllık bir yolculuğa çıkarıyor. Bu kırk yıllık süreçte başından geçen olayları da aşama aşama sistematik bir biçimde bize yansıtıyor.
Rembrandt’ın yaşadığı dönemde sanat daha çok finansal değerle özdeşleştiriliyordu. Sanatçı ortaya çıkardığı eserini talebe uygun bir şekilde üretmeliydi. Rembrandt ise kendi içsel ilhamına sadık kalarak ve ticari beklentilere uymadan çalışmayı tercih ediyordu. Bu durum ise onun eserlerinin sınırlı bir kitle tarafından takdir edilmesine neden oldu. Aslında filmin yapısal olarak büründüğü kimlik de bu; sanatsal vizyonuyla verdiği tavizler ve eve ekmek getirme ihtiyacı…
Rembrandt için yoksulluk elbette bir trajediydi. Lakin belki de en büyük trajedisi ilk eşi ve Titus’ın da annesi olan Saskia’nın ölümüydü. Saskia’nın kaybı, Rembrandt’ın hayatını derinden etkiledi ve sanatındaki tonları daha melankolik bir hal aldı. Saskia’nın yokluğu, Rembrandt’ın eserlerindeki ışık-gölge kontrastlarının ötesinde, bize iç yalnızlığını ve acısını gösterdi. Ressamın hem kişisel hem de sanatsal evriminde derin izler bırakan bu kayıp, onu hayatın zorluklarına karşı daha duyarlı kılmaya itti.
Rembrandt’ın hayatının kadın figürleri, sanatçının karmaşık ilişkiler ve duygusal zorluklarına eşlik etmiştir. Eşinin ölümünden sonra Rembrandt’ın içsel arzularını bastırma çabaları (karım diyebileceğim bir kadına ihtiyacım var), hizmetçisi Geertje Dirx ile evlenmesine neden olur. Filmin ikinci bölümünde ise nikahsız eşi Elsa Lanchester’in canlandırdığı Hendrickje Stoffels ile tanışırız. Işıltılı kişiliği ve Rembrandt’a duyduğu sevgiyle, Stoffels, ressamın en büyük destekçisi olur. Saskia’ya benzer bir görünüme sahip olan Stoffels, Rembrandt ile kıskançlık ve suçlamaların gölgesinde bir aşk yaşar. Yine de ikilinin ilişkisi, hem maddi hem de manevi zorluklarla karşılaşsa da, dayanıklılığını korur.
Hendrickje Stoffels, Rembrandt’ın sanatına ilham kaynağı olurken, kıskançlık ve eleştirilere karşı birlikte direnirler. Bu aşk, duygusal engellere rağmen güçlü bir bağ kurar, Rembrandt’ın sanatının derinliklerine dokunan bir güzellik ve karmaşıklık katar.
Rembrandt (1936) her açıdan izlenmeye değer. Biyografik ruha sahip bu filmde, Rembrandt’ın dramatik ve hüzünlü hayatının yanında yetenekli bir sanatçının günden güne nasıl da toplum tarafından sindirilmeye çalıştığını izliyoruz.
Kaynakça
“Rembrandt Biography In Details”. Web. Erişim adresi: https://www.rembrandtonline.org/biography.html Erişim tarihi: 18.01.2024
“Rembrandt”. Web. Erişim adresi: https://www.britannica.com/biography/Rembrandt-van-Rijn Erişim tarihi: 18.01.2024
“Why Rembrandt Is Considered One of Art History’s Most Important Old Masters”. Web. Richman-Abdou. Erişim adresi: https://mymodernmet.com/rembrandt-artwork/#Diverse_Subject_Matter Erişim tarihi: 19.01.2024
Rembrandt’ın (1936) Filmi başlığı altındaki görseller: https://www.imdb.com/title/tt0028167/?ref_=tt_urv
