Herkül, güç ve kahramanlığın tanrısı. Doğumundan ölümüne zorluklar peşini bırakmamış, onu peşinde sürükleyen olayların sonucu cezasını zorlu on iki görevi yerine getirerek ödemiştir. Görevlerin tümünü başarıyla tamamlamış, çıktığı bu zorlu yolculukta sonsuzluğa doğru ilerlemiştir.
Herkül’ün Hikâyesi
Yunan mitolojisinde Herakles (Roma mitolojisinde Herkül) göklerin tanrısı Zeus‘un oğludur. Mitolojide yarı insan yarı tanrı olarak bilinen Herkül gücün sembolüdür.
Herkül’ün doğumu, mitolojinin diğer olaylarından çok farklı değildir. Zeus, Miken Kralı’nın kızı Alkmen’e âşık olur ve onu elde edebilmek için eşi Amphitryon’un kılığına girerek Alkmen ile birlikte olur. Herkül’ün doğumuna kadar her şey ortaya çıkar. Aynı gün Alkmene kendi eşiyle de ilişkiye girer ve sonunda ikiz çocuklarını doğurur. Hera aslında çocuklardan birinin Zeus’un çocuğu olduğunu anlar ve Zeus’u kandırarak bir oyun oynamaya karar verir. Hera, Zeus’a Perseus soyundan doğacak ilk çocuğun hükümdar olacağına dair bir söz alır. O dönem Perseus soyunda Sthenelos’un eşi hamiledir. Bu gebelik sonunda doğan çocuk ise Eurystheuas‘dır.
Hera, Alkmene’in doğumunu geciktirmeyi başarır ve ilk doğan çocuk Eurystheus olur, böylece tüm hükümdarlık hakkını Herkül’ün elinden alır. Her şey bununla kalmamış, sinirine yenik düşen Hera yaşamı boyunca Herkül ile uğraşmaya devam etmiştir.
Doğduğu ilk günden beri ilahi güçlere sahip olan Herkül, çok iyi eğitim almış birçok alanda kendini geliştirmiştir. Hera’nın onu öldürmesi için gönderdiği zehirli yılanları boğduğunda bile henüz bebektir. On sekiz yaşına geldiğinde bir canavarı öldürmüş, köylü halkı kurtardığı için Thebai kralının kızıyla evlendirilmiştir. Bu evlilikten üç oğlu olmuştur. Hera, Herkül’ün yakasını halen daha bırakmamış onu kışkırtarak karısını ve çocuklarını öldürmesine sebep olmuştur.
Yaptıklarının farkına varan ve pişman olan Herkül kendine gelince olanlardan arınmak ister. Bu durum karşısında içindeki ateşi hiç soğumamış olan Hera, Apollan kâhini Pythia‘nın yardımıyla Herkül’e Eurystheus’a sığınmasını ve ona vereceği görevleri yerine getirmesinin onu iyileştireceğine inandırır. Zeus ise ikili arasındaki çekişmeyi bildiği ve hem Herkül’ü hem de Hera’yı memnun edebilmek için Eurystheus’un ona verdiği emirleri yerine getirirse Herkül’ü ölümsüzlükle onurlandıracağını söyler. Böyle bir durum karşısında Herkül’ün yalnızca Zeus’u dinleyeceğini herkes biliyordu. Sonunda Herkül, Eurystheus’un hizmetine girmiş ve o ne derse yapmaya başlamıştır. Kral’ın Herkül’e yaptırdığı bu on iki iş Herkül’ün on iki görevi olarak mitolojide yer edinmiştir.
Herkül’ün 12 Görevi
Herkül’ün on iki görevi için bilinen kayıtlar çok sonraları ortaya çıkmıştır. Homeros ve Hesiodos‘un kalıntılarında Herkül’ün on iki görevine ilişkin detaylı bilgiler yer almaz. Homeros’un Herkül’e ait bahsettiği tek şey Hera’ya olan kin ve nefretinin başına açtığı sorunlar ve hayatının sonunun acı ve ıstırap çekerek geldiği olmuştur. Ona tamamlaması gerektiği zor görevler yüklendiği ve bu görevlerden yalnızca Kerberos hakkında olandan bahsedildiği bilinir.
Hediodos, Herkül’ün gösterdiği kahramanlıklardan ve başarılarından bahseder. Fakat on iki görevi hakkında hiçbir bilgiye rastlanmaz. Herkül ona verilen ilk on görevini sekiz yıl gibi çok kısa bir sürede tamamlar fakat bitirdiği görevlerin ikisinin (Hydra’nın öldürülmesi ve Augeas’ın ahırlarının temizlenmesinin) hukuka aykırı olduğu kabul edilerek iki görev daha verilir.
1. Görev: Nemea Arslanı’nın Öldürülmesi
Herkül’e verilen ilk görev Nemea Arslanı’nın öldürülmesi olmuştur. Bu görev aslında Herkül’e geri kalan yaşamında kullanacağı görüntüsünün ve Herkül tasvirlerinde kullanılan bir parçasını kazanmasına neden olduğu için en bilinen ve en meşhur görevidir. Kral Eurystheus verdiği ilk görevde Herkül’ün başarısız olacağını ve öleceğini düşünür.
Kral, Herkül’den aslanın postunu istemiştir fakat bu aslan devasa büyüklüktedir. Derisi ise o kadar kalındır ki yüzmek mümkün değildir. Aslanı hiçbir silah ya da mızrakla öldüremeyen Herkül otuz gün boyunca uğraşır sonunda ise asıl gücün aletlerde değil kendinde olduğunu anlar ve aslanı boynunu kırarak öldürür. Sırada yalnızca derisini yüzmek kalmıştır. Tam bu sırada kılık değiştirmiş bir şekilde yardıma gelen Athena ile karşılaşırız. Athena en iyi aletin aslanın kendi pençelerinin olduğunu söyler ve bu şekilde deriyi yüzmeyi başaran Herkül ilk görevini tamamlamış olur. Bu görevden sonra Herkül postu hiç yanından ayırmamış bir pelerin olarak kullanmaya devam etmiştir.
2. Görev: Lerna (Hydra) Ejderinin Öldürülmesi
Herkül’ün savaşmak zorunda kaldığı en korkunç ve ölümcül canavar olan Lerna bataklıklarında yaşayan Hydra olmuştur. Hydra çok başlı bir yılandı, çok zehirli dişlere sahipti ve kesilen kafasının yerine iki yeni kafa çıkardı.
Herkül’den bu görevi isteyen Kral’ın bildiği başka bir şey de vardı. Bataklıkta yaşayan bu canavarı Hera’nın sırf Herkül’ü öldürmesi için yetiştirdiğiydi. Herkül her kafasını kestikçe yerine yenileri çıkan canavarla baş edemez olmuş, tanrılar yoluyla babasından yardım istemiştir. Babası da ona yeğeni Iolaus‘u göndermiştir. İkili iş birliği halinde savaşmaya devam etmiştir. Herkül her bir kafayı kestikçe Iolaus yeni kafa çıkmadan yaralı yeri ateşle yakmış son kafaya kadar bunu yapmaya devam etmişlerdir. Sonuncu kafayı kestiklerinde ise tamamen kurtulmak için Hydra’yı yakıp gömmüşlerdir. Gömmeden önce çok keskin bir zehre sahip olduğunu bilen Herkül oklarına ejderin zehrini sürmüştür.
Hydra burada yalnızca bir canavarı değil aynı zamanda Herkül’ün hayvani iç güdüsünü de tasvir eder. Herkül’ün savaştığı şey yalnıza bir canavar değildir. İçindeki bastırılmış arzu, istek, ihtiras ve kini temsil eder. Herkül bu canavarı yenerek kendiyle yüzleşmiş, gömerek nefsini ıslah etmiştir (Sekman, 2018 s. 454).
3. Görev: Keryneia Geyiği
Üçüncü görevi Herkül’ün tamamlamayacağı düşünülür. Artemis‘in altın boynuzlu, hızlı ve son derece güçlü geyiğini yakalamasını isterler. Herkül bu geyiğe zarar vermemesi gerektiğini çok iyi bilir çünkü Artemis’in en değerlisi olan bu geyiğe zarar verdiği an başı Artemis ile belaya girecektir. Tam bir yıl boyunca geyiğin peşinden giderek takip eder ve geyiğin yorgun düşmesini bekler. Sonunda geyiği yakalayan Herkül, dönüş yolunda Artemis ile karşılaşır ve ona durumu açıklayıp hiç zarar vermeden geyiği geri getireceğini söyler. Eurystheus’a geyiği teslim ettiğinde yanlışlıkla geyiği kaçırmış gibi yapar ve hem görevini yerine getirmiş hem de Artemis’e verdiği sözünü tutmuş olur.
4. Görev: Erymanthos Dağı’ndaki Yaban Domuzu
Erymanthos Dağlarında yaşayan yaban domuzunu sağ bir şekilde Kral’a götürmek Herkül’ün sıradaki görevidir. Artık Herkül’ün Kral’a karşı sabrı kalmamıştır. Arkadia’da yaşayan bu domuz devasa ve çok keskin dişleri olan bir hayvandır. Bölgede yaşayan insanların evlerine ve tarlalarına son derece zarar vermeye başlamıştır. Herkül bu domuzu aramaya başlamış sonunda rastlaştıklarında bu korkunç yaratık Herkül’den korkmuş ve kaçmaya başlamıştır. Herkül’de arkasından koşarak sonunda bir köşede sıkıştırmış ve Kral’a götürmeyi başarmıştır.
5. Görev: Augias’ın Ahırlarını Temizlemek
Herkül tamamladığı işler arasından onu en çok küçük düşüren ve en çok rahatsızlık duyduğu işi ahırların temizlenmesi olmuştur. Elis Kralı Augeis çok büyük bir ahıra ve neredeyse üç bine yakın hayvana sahiptir. Fakat bu ahır yıllardır hiç temizlenmemiştir. Artık etrafa yaydığı tezek kokusundan dolayı insanlar çok rahatsız olmaya ve zehirlenmeye başlamıştır.
Hikâyenin burasından sonra farklı anlatımlar bulunmaktadır. İlk anlatımda Herkül’ün bu işi kabul ettiğini fakat sonunda hayvanların onda birini alacağını söyler. Bu işi bitirebileceğine hiç inanmayan Eurystheus kabul eder. Herkül yanına şahit olarak Kral’ın oğlunu alır. Ardından nasıl temizleyeceğine dair bir plan yapar ve sonunda ahırın duvarlarına kocaman delikler açar ve Alpheus ve Peneus ırmaklarının yönünü ahırın içinden akacak şekilde değiştirerek ahırın temizlenmesini sağlar. Bunun üzerine ahır temizlenmiş fakat Kral sözünü tutmamıştır. Buna çok sinirlenen Herkül Elis Kralı Augeis’i ve oğlunu öldürür.
Hikâyenin ikinci anlatımında ise Kral Augeis’in Herkül’e bir ödül vermek istediği söylenir ve tüm ahırları bir günde temizlerse ona krallığın yarısını vereceğini söyler. Hikâyenin burasında Herkül’ün nasıl temizleyeceğine dair planı bir öncekiyle aynıdır fakat sonunda Herkül’ün temizlemesi üzerine Kral Augeis sözünü tutmaz ve Herkül hakkını alabilmek için mahkemeye gider. Kral bu sefer Herkül’ü ülkesinden kovar. İntikam almak isteyen Kral Augeis ile savaşır. Ne yazık ki hikayenin sonunda Eurystheus, Herkül’ün Kral ile yaptığı bu anlaşmadan haberi olduğunu ve onun için değil krallığa sahip olmak için yaptığını söyleyip bu başarıyı kabul etmez.
6. Görev: Stymphalos Kuşlarının Yok Edilmesi
Herkül’ün sıradaki görevi Arcadia‘da bulunan Stymphalia gölünde yaşayan kuşların öldürülmesidir. Bu kuşlar bilinen aksine devasa, insan etiyle beslenen bıçak kadar keskin tüylerini insanlara fırlatan ve zehirli dışkılarını tarlaların üzerine bırakarak tüm mahsulün zarar görmesine sebep olurlar. Herkül’ün bu kuşlarla işi çok zordur. Nasıl yapacağını bilemeyen Herkül’ün yardımına tekrar Athena koşar. Ona kuşları kaçıran bir zil verir. Zil sayesinde kuşları korkutup kaçırıyor. Kuşlar havalandığında daha önce Hydra’nın zehirli kanıyla bezediği oklarını kuşlara fırlatarak öldürüyor.
7. Görev: Girit Boğası
Eurystheus’un Herkül’den istediği bir diğer görev Girit’e giderek orada yaşayan vahşi boğayı canlı bir şekilde getirmesi olmuştur. Bu boğayı Poseidon‘un kurban etmesi için Kral Minos’a gönderdiği fakat kralın boğanın güzel karşısında onu kurban edemediği ve bu duruma sinirlenen Poseidon’un boğayı vahşi bir hale soktuğu bilinir.
Herkül sıradaki görevini tamamlamak için Girit’e gittiğinde boğayı bulması çok zor olmamıştır çünkü şehrin yıkık dökük yerlerini takip etmesi yeterli olmuştur. Herkül ve boğa arasında inanılmaz bir çekişme olmuştur. İkisi de son derece güçlerdir. Boğa ne kadar dirense de Herkül’e karşı koyamamış sonunda pes etmiştir. Boğayı canlı bir şekilde alan Eurystheus, Hera’ya kurban etmek istemiş fakat Hera bunun Herkül’e daha fazla şöhret kazandıracağını düşünerek kabul etmemiştir.
Boğa Herkül’ün kendiyle savaşmasıdır. Kendi gölgesidir. Gölge arketipi bireyin kendini gerçekleştirmesini ifade eden bilinçdışı bir durumdur. İnsanın kendi gölgesiyle savaşmaması onu her zaman bilinçdışında tutacaktır ve gün yüzüne çıkmayacaktır. Bilinçli tarafa geçemedikçe arketip bireyleşme sürecini hiç tamamlanmayacaktır (Pelister, 2016 s.101).
Bireyleşme tamamlanmadıkça ruhsal bir bütünlük sağlanamayacaktır. Karanlık tarafta kalan hisler bilinç kazanarak anlam ifade edebilir hale getirilmelidir. Buradaki gölge arketipi boğa olarak simgelenir. Boğa Herkül’ün kendinde olan yok etmek istediği arzu, istek ve toplumda yer edinmemiş duygularıdır. Boğa ile yüzleşerek bilinçdışında bulunan karanlık duyguları bilinçli tarafa çekerek görevini tamamlamış olur (Sekman, 2018 s.455.)
8. Görev: Diomedes Atlarının Ehlileştirilmesi
Sıradaki görev Trakya Kralı Diomedes‘in vahşi atlarının ehlileştirilmesi ve Eurystheus’a götürülmesiydi. Kral atlarını vermek istemez çünkü cezalandırdığı insanları bu vahşi dört atın önüne atarak onlara yem ederdi. Kral ve Herkül büyük bir mücadeleye başlamış fakat bu görevi tek başına tamamlayamayacağını anlayan Herkül ona yardımcı olması için Abderus‘u yanına çağırmıştır (Abderus, Yunan mitolojisinde tanrı Hermes’in oğlu ve Herkül’ün erkek arkadaşıdır). Abderus savaş anında Diomedes ile karşılaşır ve mağlup gelir. Diomedes Abderus’u atların önüne yem olarak atar. Buna sinirlenen Herkül yakalayarak atların önüne kendisini atar ve atların onu yiyerek sakinleşmesini bekler. Ardından sakinleşen atları alır ve Eurystheus’a götürür.
9. Görev: Amazon Kraliçesi Hippolyte’nin Kemerinin Ele Geçirilmesi
Herkül’ü Amazonların en önemli kraliçelerinden olan Hippolyte‘ye ait olan Savaş Tanrısı Ares‘in hediye ettiği bir kemeri alıp Eurystheus’un kızına götürmesi gereken bir görev beklemektedir. Ares bu kemeri Hippolyte’ye iktidarını sembol etmesi için vermişti. Herkül için çok basit olan bu görev Hippolyte’nin onu çok güzel karşılaması ve hoş görüsüyle daha da kolaylaşmıştı. Herkül, Kraliçeye durumu anlatıp kemeri Eurystheus’un kızı Admete’ye götüreceğini söyleyince Kraliçe durumu anlamış ve kabul etmiştir. Fakat bu kadar kolay hallettiğini gören Hera bunu kabullenmemiş. Amazonlara gidip Herkül’ün Kraliçeyi kaçırmak için geldiğini söyleyerek onları kışkırtmıştır. Amazonlar ve Herkül arasında çıkan savaşta Amazonlar yenilgiye uğramış, Herkül’de ona ihanet ettiğinin düşünerek Kraliçe Hippolyte’yi öldürmüştür. Sonunda kemeri almayı başaran Herkül Admete’ye götürmüştür.
10. Görev: Geryoneus’un Sığırlarını Çalmak
Kral Eurystheus, Herkül’den bir sığır sürüsünün getirmesini istedi. Bakılınca ne kadar kolay dursa da Kral’ın elbette bir işler çevirdiği belliydi. Bu sığırlar dünyanın sonunda üç insan bedenine sahip Geryoneus adından bir dev ve üç başlı köpeği tarafından korunmaktaydı. Herkül’ün bu sığırlara ulaşması için uzun bir yol gitmesi gerekiyordu. İlk önce Okeanos Irmağını aşan Herkül yürümeye devam ettikçe Libya Çölüne kadar gitmiştir. Fakat burada işler çok zorlaşmış artık güneşin kavurucu sıcağında hareket edemez olmuştur. Artık bunalmaya başlayan Herkül güneşe oklarını fırlatmaya başlamış ve güneş tanrısı Hekios’tan güneş ışınlarını azaltmasını istemiştir. Cesaretinden dolayı güneş tanrısı bunu kabul etmiş ve ona bir altın sandal hediye etmiştir.
Sonunda sığırlara ulaşan Herkül bu defa da dev ve köpeğiyle savaşmak zorunda kalmış, Hydra’nın zehirli kanını sürdüğü okları deve fırlatarak öldürmüş. Köpeği de sopasıyla kafasına vurarak öldürmüştür. Sığırları ele geçirmiş geri dönmeye hazırlanan Herkül yine Hera engeline takılmıştır. Hera sığırlara sineklerin saldırmasını sağlamış ve sürü bir anda dağılmıştır. Güç bela sığırları toplayan Herkül büyük zorluklarla sürüyü Eurystheus’a ulaştırmayı başarmıştır.
11. Görev: Hesperid’lerin Altın Elmaları
Gaia’nın Hera ve Zeus evlenirken düğün hediyesi olarak verdiği bu altın elmalar. Atlas Dağlarının eteklerinde bulunuyor ve Hesperid kızları ve yüz başlı bir ejderha tarafından korunuyor.
Kral Eurystheus, Herkül’den bu elmaları getirmesini istemiştir, fakat Herkül bu elmaların nerede olduğunu bilmemektedir. Yolda Zeus ‘un kızına rastlayan Herkül ona sorar ve Nereus’a sorması gerektiğini öğrenir. Nereus, Herkül’e elmaların nerede olduğunu ve elmaları onun toplamaması gerektiğini söyler.
Sonunda elmalara ulaşan Herkül karşısında ejder ve dünyayı taşımakla cezalandırılmış Atlas ile karşılaşır. Burada Herkül Atlas’tan yardım ister. Atlas artık dünyayı taşımaktan bıktığı için bunu kabul eder ve tek bir şartı olduğunu, dünyayı taşıma görevini alırsa elmaları ona getireceğini söyler. Herkül bunu kabul ederek dünyayı sırtına alır ve bekler. Atlas geri döndüğünde elmaları Kral’a kendinin götürebileceğini söyler. Herkül, kandırılacağını anlar ve bir oyun yaparak rahat olmadığını ve birkaç dakika Atlas’tan dünyayı tutmasını ister. Atlas dünyayı tam tuttuğunda Herkül kaçar ve elmaları Eurystheus’a götürür. Elmaları alan Eurystheus onlarla ne yapacağını bilemez ve Hera’ya geri verir. Hera’da elmaları tekrar Hesperid kızlarına geri gönderir.
12. Görev: Cehennem Köpeği Kerberos’u Yakalamak
Herkül’ün son görevi Yunan Mitolojisinde Ölüm tanrısı Hades‘in yeraltının kapısında bekçilik yapan köpeği Keberos‘u yakalamasıdır. Herkül, yer altına Hades’in dünyasına giderek ondan köpeği vermesini ister. Hades bu duruma gülerek hiç silah kullanmadan köpeği almayı başarırsa vereceğini söyler. Köpeğe sakince yaklaşıp boynuna sarılan Herkül onu sıkıca tutar ve yenik düşen köpek Herkül’e karşı koymayı bırakır. Köpeği alan Herkül yeryüzüne çıkartıp Eurystheus’a teslim eder.
Kaynakça
- Sekman, A. (2018) “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Bağlamında Herkül’ü Maceraları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (79). 448-458″
- Herakles’in 12 Görevi ve Hikayesi (Herkül). Beyza Akat. 19.11.2017. tarihlisanat.com. Web. Erişim Tarihi: 18.05.2024
- Herakles’in 12 Görevi Nedir?. Yaren Kırdök. 07.08.2022. arkeofili.com. Web. Erişim Tarihi: 18.05.2024
- Pelister, Tuğçe. “Othello’da İlkel Kavramı Bağlamında Gölge Arketipi.” Yedi 15 (2016): 99-109.
- Herkles’in (Herkül) 12 Görevi. İlker Özcan. 06.04.2021. rehbername.com. Web. Erişim Tarihi: 22.05.2024
- Mitler/Figürler/Abderus. Greekmythlogy.com. Web. Erişim Tarihi: 22.05.2024
- Kapak görseli: pinterest.com
