Yunan mitolojisindeki 13 titandan biri olan Atlas‘ın sembollerini, başından geçen olayları ve karakteristik özelliklerini, ondan esinlenilerek adlandırılan “Atlas Kompleksi” bağlamında yeniden değerlendirmek; kompleksi anlamlandırmak ve mitolojik bağlantıları çözmek açısından yardımcı olacaktır.
Atlas Kimdir?
Yunan mitolojisinin öne çıkan figürlerinden biri olan Atlas, astronominin kurucusu olarak bilinen zeki bir titandır. Bu titan, Gaia (Yer) ve Uranüs’un (Gök) torunu; Titan Lapetos ve Klymene’nin oğludur. Aynı zamanda Epimetheus, Prometheus ve Menoetius’un erkek kardeşidir. Kendisiyle ilgili hikâyeler onu pek çok yerde rastladığımız ünlü bir isim haline getirmiştir. Örneğin, Atlas Okyanusu ve Kuzey Afrika’daki Atlas Dağları ismini ondan alır. Öyle ki, 16. yüzyılda coğrafyacılar ondan etkilenerek dünya haritalarını içeren kitaplara “Atlas” adını vermiştir.
Atlas ile ilişkili birden fazla anlatı bulunmaktadır, fakat bunların en ünlüsü Titanların Savaşı (Titanomakhia) ile başlar. Titanlar’ın yenik düştüğü bu muharebenin sonunda Atlas, gökkubeyi (bazı kaynaklarda dünyayı) taşımakla cezalandırılır. Bu hikâyeye benzer olarak Homer, Odysseia‘da Atlas’ı yerle göğü birbirinden ayıran sütunları destekleyen bir canlı olarak tasvir etmiştir. Geri kalan hikayelerin birinde Atlas ve Herakles karşılaşırlar. Herakles, kendisine verilen 12 görevden bir tanesini tamamlamak için Atlas’tan yardım ister fakat Atlas’ın bu görevi yerine getirebilmesi için omzundaki yükü bir süreliğine Herakles’e devretmesi gerekir. Bir süre sonra Atlas, Herakles’e verdiği sözü tutar ve görevi yerine getirir ancak gökkubeyi tekrar taşımak istemez. Hikayenin sonunda kurnaz Herakles onu kandırır ve Atlas ebedi cezasıyla tekrar kucaklaşır. Diğer bir hikaye, Perseus‘a verilen tehlikeli bir görevin ardından başlar. Perseus, Medusa‘nın başını kesmiş ve geri dönüş yoluna koyulmuştur. Yolculuğun sonunda Perseus, Atlas’la karşılaşır ve Atlas bir yanlış anlaşılma sebebiyle ona karşı hoşgörüsüz davranır. Buna karşılık olarak Perseus, Medusa’nın kesik başını Atlas’a gösterir ve onun keskin bakışları Atlas’ı devasa bir dağa çevirir. Günümüzde Afrika kıtasının kuzeybatısında yer alan Atlas Dağları ismini buradan alır.
Titanomahia (Titanlar Savaşı)
Evrenin ilk ebeveynleri Uranüs ve Gaia, ikinci nesil hükümdarları (Titanları) meydana getirmiştir. Titanların başı Kronos ve eşi Rhea bir süre evrenin yegane yöneticileri olarak kalmıştır. Bu durumun değişmesi, Rhea’nın doğurmasıyla başlar. Titan Kronos, gelecekte çocuklarından birinin tahtını ele geçireceğiyle ilgili kehaneti duyar. Bu kehanetin gerçekleşme korkusuyla çocuklarını yiyen Kronos, tahtını güvene aldığını düşünür ancak Rhea’nın sakladığı çocuktan (Zeus) haberi yoktur. İlerleyen zamanlarda, Kronus’un korktuğu şey gerçekten de başına gelir. Zeus, kardeşlerini kurtarır ve Titanomahia başlar.
Titanlar ve Olimposlular arasında gerçekleşen bu savaş, iki taraf için de hiç kolay olmamıştır. Olimpos ordusunun önde gelen isimleri Zeus, Poseidon ve Hades iken, Titanlar ordusu Kronos, Atlas ve Prometheus‘tan oluşur. Atlas; bu savaşta çok önemli bir rol oynamış, gücü ve sorumluluk alma kabiliyetiyle savaşın çekişmeli olmasına neden olmuştur. Fakat her şeye rağmen savaşın sonunda galibiyet Olimposlulardadır. Zeus ve kardeşleri tahtı ele geçirir, Titanları cezalandırır. Bu ceza; çoğu Titan için Tartaros’a hapsedilmek anlamına gelirken, Zeus’un Atlas için planı bambaşkadır. Onu ebediyen dünyayı omuzlarında taşımaya mahkum etmiştir. Sonuç olarak Atlas; Titanomahia’daki rolü dolayısıyla gücün ve sorumluluğun, gökkubbeyi taşımaya mahkum edildiği için de cezanın simgesi haline gelmiştir.
Atlas’ın Cezası Bağlamında Atlas Kompleksi
Atlas kompleksi, Titan Atlas ile ilişkilendirilen bir sendrom çeşididir. Bu komplekse sahip olan insanlar; tıpkı rahatsızlığa ismini veren Atlas gibi dünyanın yükünü omuzlarına alan kişilerdir, kendilerini her zaman sorumluluk altında hissederler ve çevredeki sorunları çözmek için kendi huzurlarından ödün verirler. İnsanlara yardım etmeyi bir görev olarak görürken kendi sorunları için yardım istemekten çekinirler. Bu durum çoğu zaman saygı görmek ya da başkaları tarafından onaylanma isteğinden kaynaklanır.
Atlas kompleksi; genellikle aile bireyleri, liderler veya yardım mesleklerinde çalışan kişiler arasında görülür. Bir annenin hem ev işlerini hem çocuklarının bakımını hem de eşinin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışması, sendromun günlük hayattaki bir örneğidir. Benzer şekilde iş yerindeki bir çalışanın grup projesini tek başına üstlenip kendi görevlerinin yanında diğer çalışanların görevlerini de kontrol altına almaya çalışması, Atlas kompleksine örnek olabilir. Netice itibarıyla Atlas kompleksi, bireyin hem kendine hem de çevresine yüklenen sorumlulukların yeniden değerlendirilmesi gerektiğini hatırlatan önemli bir kavramdır. Tıpkı Herakles’in yükü bir süreliğine Atlas’tan alması gibi bu tür kişilerin de yardım istemeyi öğrenmesi önemlidir.
Kaynakça
- Öne Çıkan Görsel: Pinterest
- “Atlas | Greek Titan God, Bearer of the Heavens”. Theoi. Web. 13.12.2024
- “Atlas | Titan, Mount Olympus & Constellations”. Britannica. Web. 13.12.2024
- “Atlas”. World History Encyclopedia. Web. 13.12.2024
- “Atlas Holding the World Story”. Theoi. Web. 13.11.2024
- “Titanların Savaşı Titanomahia”. Arkeoloji Defterim. Web. 13.11.24
- ”Atlas Complex: The Weight of the World”. Croswaite Counseling PLLC. Web. 13.11.24
